ΕΤΣΙ ΜΙΛΗΣΕ Ο ...ΖΑΡΑΤΟΥΣΤΡΑ

[stefstath]

ΕΤΣΙ ΜΙΛΗΣΕ Ο ΖΑΡΑΤΟΥΣΤΡΑ
(απόσπασμα από επιστημονικό δοκίμιο)

Πριν από οτιδήποτε οφείλουμε να κάνουμε μια γενικότερη αναφορά στη σκέψη του Nietzsche, καθώς και μια ειδικότερη αναφορά για τον Ζαρατούστρα. Μόνο έτσι θα προσεγγίσουμε ορθότερα την ιδέα του υπερανθρώπου.
Ο Nietzsche μέσα από τα έργα του, μας προτείνει να αντικαταστήσουμε τον όρο «ευτυχία» με τον όρο «δύναμη» . Κάθε οργανισμός παλεύει να επικρατήσει δια της δυνάμεως κι όχι για την ευχαρίστηση που θα αποκομίσει από αυτή. Η ευχαρίστηση είναι συμπλήρωμα κι όχι κίνητρο. Κίνητρο είναι η δύναμη και μόνο, η δύναμη της βούλησής του να επικρατεί διαρκώς. Μόνο η δύναμη οδηγεί στην δημιουργία. Όσοι μεμψιμοιρούν αναζητώντας τη γνώση και μόνο, αυτό δείχνει ότι η ικανότητά τους για γνώση είναι η ανικανότητά τους για δημιουργία. Έτσι καταφεύγουν σε μια άλλη μορφή δύναμης πλαστής και στείρας.
Με αυτόν τον τρόπο, οι άνθρωποι χωρίζονται σε ισχυρούς κι ανίσχυρους. Σε αυτούς δηλαδή που καταφεύγουν στη δημιουργία και σε αυτούς που καταφεύγουν στη γνώση αντίστοιχα. Κάθε απόπειρα υπέρβασης αυτής της αντίφασης θα οδηγήσει σε ένα άνθρωπο ανώτερο από κάθε άλλον, τον λεγόμενο υπεράνθρωπο ο οποίος θα συνδυάζει μεγαλοσύνη κι αυταπάρνηση ταυτόχρονα, όχι όμως προσποιητά αλλά μέσα πάλι από την ίδια του τη βούληση.
( )Η έμπνευση να γράψει αυτό το έργο, ήρθε στον Nietzsche τον Αύγουστο του 1881, πηγαία και αυθόρμητα καθώς έκανε μια βόλτα στο δάσος της λίμνης Silvaplana στην Ελβετία. Βρήκε αυτό το περιβάλλον ιδιαίτερα μουσικό και ποιητικό ώστε να ανατρέξει στα συμβολικά λόγια του Ζαρατούστρα και να αρχίζει να σημειώνει τις σκέψεις του. Μέσα από τα κηρύγματα του Ζαρατούστρα, ο Nietzsche αισθάνεται την ανάγκη να μας διδάξει για τον υπεράνθρωπο. Ο απλός άνθρωπος είναι μια πρώτη ύλη σαν ένας πηλός που περιμένει τον γλύπτη του. Ο παλιός άνθρωπος ό,τι ήταν να δώσει, το έδωσε και ξεπεράστηκε. Ο γλύπτης που θα αναμορφώσει και θα ανυψώσει τον άνθρωπο σε υπεράνθρωπο θα πρέπει να είναι σκληρός και απαρέγκλιτος. Το σφυρί και το καλέμι δεν έχουν τρυφερότητα.

Σε αυτή τη θεωρία ο Nietzsche βρήκε ως αντιπροσωπευτικότερο εκφραστή τον Ζαρατούστρα. Ο Ζωροάστρης Ζαρατούστρα υπήρξε κατά τον 6ο αι. π.Χ. ποιητής, προφήτης και ιδρυτής της περσικής θρησκείας του Ζωροαστρισμού. Τα κηρύγματα του Ζαρατούστρα είναι νουθεσίες, συμβουλές και παροτρύνσεις ή προειδοποιήσεις προς τα πλήθη. Κατ’ αυτόν, υπάρχει μια αιώνια διαμάχη μεταξύ καλού και κακού η οποία θα συνεχιστεί ως το τέλος του κόσμου και το καλό θα επικρατήσει μόνο με τον θρίαμβο της αγαθής βούλησης του ανθρώπου. Του αποδίδουν τη σύνθεση του Ζενδ-Αβέστα, ιερού βιβλίου του Μασδεϊσμού, του οποίου βασικό δόγμα είναι ο δυισμός δύο θεών που παλεύουν μεταξύ τους: του θεού του φωτός και του θεού του σκότους.
Ο Nietzsche ορμώμενος από την παραπάνω θεώρηση, οικειοποιείται το χρησμοειδές ύφος του προφήτη Ζαρατούστρα ώστε να προβάλει την ιδέα του υπερανθρώπου ο οποίος καλείται να υπερβεί το κατά σύμβαση καλό και κακό και να φτάσει σε μια υπερβατική κατάσταση. Στο έργο του «τάδε έφη Ζαρατούστρα» επιθυμεί να συντρίψει όλες τις έννοιες και τα χαρίσματα για τα οποία ο άνθρωπος νομίζει πως πρέπει να είναι περήφανος και να περισυλλέξει σε απλές καθημερινές ιδιότητες, εκείνα που δε χαίρουν εκτίμησης αλλά ιδιαίτερης σημασίας. Η ηθική είναι για τον Nietzsche μια μεγάλη απάτη και ένα αιώνιο τροχοπέδη για την ανθρώπινη βελτίωση.
Για αυτό, εφεξής όταν θα αναφερόμαστε στον Ζαρατούστρα θα εννοούμε τον Νιτσεϊκό Ζαρατούστρα κι όχι τον ιστορικό Ζαρατούστρα.

Όταν ο Ζαρατούστρα έφτασε στην πιο κοντινή πόλη που συνόρευε με ένα δάσος, βρήκε πολλούς ανθρώπους μαζεμένους στην αγορά, επειδή είχε ανακοινωθεί ότι ένας σχοινοβάτης θα έκανε επίδειξη. Και ο Ζαρατούστρα μίλησε συνοπτικά έτσι στους ανθρώπους: Σας διδάσκω τον Υπεράνθρωπο. Ο άνθρωπος είναι κάτι που πρόκειται να ξεπεραστεί. Τι έχετε κάνει για να ξεπεράσετε τον άνθρωπο; Όλα τα όντα μέχρι τώρα έχουν δημιουργήσει κάτι πέρα από τον εαυτό τους: κι εσείς θέλετε να είστε η άμπωτη αυτής της μεγάλης παλίρροιας, και θα προτιμούσαμε να ξαναγυρίσετε στο κτήνος παρά να ξεπεράσετε τον άνθρωπο; Τι είναι ο πίθηκος προς τον άνθρωπο; Ένα περιγέλασμα, ένα επονείδιστο πράμα. Και το ίδιο ακριβώς θα είναι ο άνθρωπος προς τον Υπεράνθρωπο: ένα περιγέλασμα, ένα πράμα της ντροπής.
Έχετε προχωρήσει από το σκουλήκι στον άνθρωπο, και πολλά ακόμα μέσα σας είναι του σκουληκιού. Κάποτε ήσασταν πίθηκοι, κι όμως ακόμα ο άνθρωπος είναι περισσότερο πίθηκος από οποιονδήποτε πίθηκο. Γι’ αυτό σταθείτε! Σας διδάσκω τον Υπεράνθρωπο! Ο Υπεράνθρωπος είναι το νόημα της γης.
Σας εξορκίζω, αδελφοί μου, μείνετε αληθινοί στη γη, και μην πιστεύετε αυτούς που σας μιλάνε για υπεργήινες ελπίδες! Δηλητηριαστές είναι, είτε το ξέρουνε είτε όχι. Καταφρονητές της ζωής είναι, παρακμάζοντες και δηλητηριασμένοι οι ίδιοι, τους οποίους έχει βαρεθεί η γη: έτσι αφήστε τους να φύγουν από πάνω σας!
Κάποτε βλασφημία ενάντια στο Θεό ήταν η μεγαλύτερη βλασφημία. Αλλά ο Θεός πέθανε, και μαζί και εκείνοι οι βλάσφημοι. Το να βλασφημήσεις τη γη είναι τώρα η πιο τρομερή αμαρτία. Τώρα που ο θεός πέθανε, όλα επιτρέπονται και ο άνθρωπος πρέπει να αναλάβει την ευθύνη για τη δική του ύπαρξη ως ένας άλλος θεός του εαυτού του.

Όταν ο Ζαρατούστρα μίλησε έτσι, ένας από το πλήθος φώναξε: «Έχουμε ως τώρα ακούσει αρκετά για τον σχοινοβάτη, είναι καιρός να τον δούμε!» Και όλος ο κόσμος γέλασε με τον Ζαρατούστρα. Αλλά ο σχοινοβάτης, που νόμισε ότι τα λόγια ίσχυαν γι' αυτόν, ξεκίνησε την επίδειξή του. Ο Ζαρατούστρα, όμως, κοίταξε το πλήθος και θαύμασε. Μετά μίλησε έτσι: Ο άνθρωπος είναι ένα σκοινί τεντωμένο ανάμεσα στο ζώο και τον υπεράνθρωπο - ένα σκοινί πάνω από την άβυσσο. Ένα επικίνδυνο πέρασμα, ένα επικίνδυνο ταξίδεμα. Αγαπώ: αυτούς που δεν ξέρουν να ζουν παρά μόνο σαν καταβάτες, αυτούς τους μεγάλους καταφρονητές, επειδή είναι οι μεγάλοι λάτρεις, και βέλη που λαχταρούν την άλλη ακτή.
Αγαπώ εκείνους που δεν ψάχνουν πρώτα ένα λόγο πέρα από τ' αστέρια για να κατεβούνε και να θυσιαστούνε, αλλά θυσιάζουν τον εαυτό τους στη γη, ώστε η γη του υπεράνθρωπου στη συνέχεια να έρθει. Αγαπώ αυτόν που ζει για να μαθαίνει, και αναζητά να μαθαίνει ώστε ο υπεράνθρωπος στη συνέχεια να ζήσει. Έτσι αναζητεί τη δική του κατάβαση.

Αγαπώ αυτόν που μοχθεί και εφευρίσκει, ώστε να χτίσει το σπίτι για τον Υπεράνθρωπο, και να προετοιμάσει γι' αυτόν γη, ζώα, και φυτά: γιατί έτσι αναζητεί τη δική του κατάβαση. Αγαπώ αυτόν που αγαπάει την αρετή του, γιατί η αρετή είναι η βούληση προς κατάβαση. Αγαπώ αυτόν που δεν κρατάει μερίδιο πνεύματος για τον εαυτό του, αλλά θέλει να είναι πλήρως το πνεύμα της αρετής του: έτσι περπατάει σαν πνεύμα πάνω απ' τη γέφυρα. Αγαπώ αυτόν που κάνει την αρετή του κλίση και πεπρωμένο του: έτσι, για χάρη της αρετής του, είναι διατεθειμένος να συνεχίσει να ζει, διαφορετικά να μη ζήσει άλλο. Αγαπώ αυτόν που δεν επιθυμεί πολλές αρετές. Μια αρετή είναι περισσότερο αρετή από δύο, επειδή η μία τυχόν θα υπονομεύει την άλλη.
Αγαπώ αυτόν που δικαιολογεί τους μελλοντικούς, και συγχωράει τους παρελθόντες: γιατί είναι διατεθειμένος να υποχωρήσει στους τωρινούς. Αγαπώ αυτόν που δαμάζει το Θεό του, επειδή αγαπάει το Θεό του: γιατί πρέπει να υποχωρήσει δια της οργής του Θεού του. Αγαπώ αυτόν του οποίου η ψυχή είναι βαθιά ακόμα και στο πλήγωμα, και μπορεί να υποχωρήσει σε κάτι μικρό: έτσι περνάει εθελουσίως πάνω από τη γέφυρα. Αγαπώ αυτόν που οποίου η ψυχή είναι τόσο υπερπλήρης που ξεχνάει τον εαυτό του, και όλα τα πράγματα είναι μέσα του: έτσι όλα τα πράγματα γίνονται η κάθοδός του.
Αγαπώ αυτόν που είναι ελεύθερο πνεύμα και ελεύθερη καρδιά: έτσι το κεφάλι του είναι μόνο τα σπλάχνα της καρδιάς του, η καρδιά του, όμως, προκαλεί την κατάβασή του. Αγαπώ όλους όσοι είναι σα βαριές σταγόνες που πέφτουν μια-μια απ' το μαύρο σύννεφο που χαμήλωσε πάνω απ' τον άνθρωπο: προμηνύουν τον ερχομό της αστραπής, και υποχωρούν σαν προάγγελοι. Να, είμαι ένας προάγγελος της αστραπής, και μια βαριά σταγόνα από το μαύρο σύννεφο: η αστραπή, όμως, είναι ο Υπεράνθρωπος.
Η ΙΔΕΑ ΤΟΥ ΥΠΕΡΑΝΘΡΩΠΟΥ
Η θεωρία περί υπερανθρώπου δεν είναι και τόσο καινούργια όσο νομίζουμε. Πρωτοεμφανίστηκε εμβρυακά στις απόψεις του Αθηναίου αριστοκράτη Καλλικλή, μαθητή του ρήτορα και σοφιστή Γοργία. Ο Καλλικλής πίστευε πως σύμφωνα με την φύση, πιο κατακριτέο είναι το να αδικείσαι, ενώ – αντιθέτως – σύμφωνα με το νόμο είναι το να αδικείς. Κατά τον Καλλικλή, δεν είναι αντάξιο ενός ανθρώπου να αδικείται. Αυτό είναι αντάξιο ενός δούλου ο οποίος ακόμα και αυτός προτιμά να πεθάνει παρά να ζει υπομένοντας τόσες αδικίες και υβριστικές συμπεριφορές και μην έχοντας την δύναμη να υπερασπίσει το δίκιο του.
Ο Καλλικλής αναφέρει στον Πλατωνικό διάλογο «Γοργίας » ότι: «Τους νόμους που θεσπίζουν οι άνθρωποι της μάζας πιστεύοντας πως είναι ανίσχυροι, γιατί αποβλέπουν στο προσωπικό τους όφελος. Έτσι, οι άνθρωποι της μάζας και τους νόμους θεσπίζουν και τιμητικές διακρίσεις απονέμουν και κατηγορίες απαγγέλλουν. Αυτό το κάνουν για να εκφοβίσουν αυτούς που είναι πιο ισχυροί από τους άλλους ανθρώπους και έχουν την δύναμη να τους ξεπερνούν, έτσι ώστε να μην προσπαθήσουν πραγματικά να τους ξεπεράσουν. Επίσης, λένε πως είναι άδικο και απαράδεκτο να υπερέχει κάποιος και αυτό γίνεται με το να αδικεί. Αυτοί, θαρρώ, πως είναι ευχαριστημένοι αν έχουν ίσες ευκαιρίες με τους άλλους, παρόλο που είναι κατώτεροί τους».
Ο Καλλικλής πιστεύει πως η δικαιοσύνη είναι αποτέλεσμα συμφωνίας μεταξύ των αδυνάτων, στους οποίους τοποθετείται αντιδιαμετρικά και εναντίον του πρότυπου του ισχυρού ανθρώπου. Όπως είδαμε στο παραπάνω κείμενο, το δίκαιο του ισχυροτέρου είναι κατά τον Καλλικλή φυσικό χαρακτηριστικό (όπως και στα άλλα ζώα) και δεν μπορεί να συνυπάρξει με το δίκαιο του αδυνάτου. Οι απόψεις αυτές του Καλλικλή επηρέασαν και τον Φρειδερίκο Nietzsche, στην ανάπτυξη της θεωρίας του περί υπερανθρώπου. Συνεπώς η ανισότητα δεν είναι κοινωνική αδικία για τον Nietzsche, ούτε κάτι το ρατσιστικό, είναι φυσική επιλογή, δηλαδή: το ότι μας έκανε η φύση διαφορετικούς σημαίνει ότι είμαστε και διαφορετικοί. Η φύση δεν αλλάζει με κοινωνικά συμβόλαια.
Παρόμοιες απόψεις με τον Καλλικλή είχαν οι σοφιστές Κριτίας και Θρασύμαχος. Ο Κριτίας (450–404 π.Χ.) έλεγε ότι: «δίκαιο είναι το συμφέρον του ισχυρού». Ο Θρασύμαχος , στο ίδιο μήκος κύματος, έλεγε: «το να αδικεί κάποιος είναι ένα φυσικό πλεονέκτημα, ενώ το να αδικείται είναι κακό. Το να αδικεί και να αδικείται κάποιος δεν μπορούν να συνδυαστούν, γιατί τα αρνητικά αποτελέσματα που έχει κάποιος όταν αδικείται είναι περισσότερα από τα θετικά που κερδίζει όταν αδικεί».

Ο άνθρωπος είναι κάτι που πρέπει να ξεπεραστεί, όπως ακριβώς εξελίχθηκε και ο πίθηκος σε άνθρωπο, γιατί διαφορετικά είναι σαν να υποπέφτει στην προηγούμενη κατάσταση του πιθήκου. Αν ο άνθρωπος είναι η σταγόνα ενός σύννεφου, λέει ο Ζαρατούστρας, ο υπεράνθρωπος είναι όπως ο κεραυνός που θα σαρώσει κάθε τι παρωχημένο. Η καθιερωμένη κουλτούρα αρμόζει σε γιδοβοσκούς. Στον άνθρωπο αρμόζει η υπέρβαση και το ξεπέρασμα των συμβατικών αντιθέτων. Όποιος πιστεύει σε παράδεισο και κόλαση, αφήνει από το φόβο να πεθάνει η ψυχή του πριν από το σώμα του. Η τόλμη για το παράδοξο, το σπάνιο, το εκκεντρικό, το ρηξικέλευθο και το παρακινδυνευμένο είναι πάνω από τη σοφία, γιατί είναι η ίδια αυτή τόλμη σοφία αυθεντική.

Ο υπεράνθρωπος καλείται να συμφιλιωθεί και με το Θεό και με τον Σατανά διότι έχει αντιληφθεί το παιχνίδι τους το οποίο τους επιβάλλει να ισορροπούν και μόνο. Αυτός ο κόσμος είναι αιώνια μισοτελειωμένη εικόνα μιας αντίφασης. Η αντίφαση αυτή ξεπερνιέται μόνο με την άρση της ηθικής που την συντηρεί. Οι αρετές δεν είναι πάντα πλεονεκτήματα, γιατί κάποιες αρετές υπονομεύουν κάποιες άλλες. Αρετή είναι να προσπερνάς τις αρετές σου και να πηγαίνεις πιο πέρα, εκεί που δεν υπάρχει η ηθική για να σου βάλει ταμπέλα.
Ο Ζαρατούστρας για τον Nietzsche έχει το αιώνιο δικαίωμα να σχηματίζει κύκλους γύρω του με ιερά σύνορα ώστε να λιγοστεύει ολοένα ο αριθμός εκείνων που θα ανεβαίνουν ψηλά μαζί του. Όποιος κατέχει την μακρύτερη σκάλα δεν μπορεί μόνο να ανέβει ψηλότερα αλλά και να κατέβει χαμηλότερα. Βρίσκεται συνεπώς πέρα από το καλό και το κακό, είναι ένας υπεράνθρωπος.

Ο Ζαρατούστρας μέσα από τις αντιφάσεις βρίσκει τη γνώση κι όχι μέσα από τις καταφάσεις. Είναι δύσκολο να κατανοήσει κανείς γιατί διαχώρισαν κάποιοι τους ανθρώπους σε φύλα, φυλές και χρώματα κι όχι σε βαθμίδες σκέψης όπως διαιρεί η φύση τους οργανισμούς. Το να μας κάνει η φύση διαφορετικούς σημαίνει ότι είμαστε διαφορετικοί. Αν αποκλίνουμε από αυτό τότε δημιουργούμε μια άλλη σκλαβιά πιο αρρωστημένη. Ένας σκλάβος, για παράδειγμα, ούτε μπορεί να γίνει φίλος, ούτε να έχει φίλους γιατί η καταπίεση του έχει στερήσει το μέτρο, θέλει κι αυτός να τυραννήσει κάτι άλλο και το μόνο που μπορεί είναι τον εαυτό του

Η αντίφαση δε είναι κάτι το αρνητικό, είναι η ισορροπία που θα οδηγήσει στη γνώση των σχέσεων του κόσμου. Βλέπουμε πως όλη η ανθρώπινη ιστορία ξεκίνησε και σταμάτησε σε έξι – επτά σημαντικούς άντρες, τους οποίους στη συνέχεια εγκατέλειψε στη μέση του δρόμου. Δεν είναι αρκετό να διαθέτει κάποιος ταλέντο, θα πρέπει να του επιτρέψουν και να το διαθέτει. Μόνο όταν απειλείται η ματαιοδοξία μας, μας ενοχλεί η ματαιοδοξία των άλλων. Ευτυχώς, γιατί όταν λέμε ψέματα, το ύφος που αποκτούμε λέει την αλήθεια γιατί εκείνο που αγαπάμε στο βάθος είναι οι κλίσεις μας κι όχι το αντικείμενο προς το οποίο κλίνουν.
Γι’ αυτό όσο βρισκόμαστε μέσα στον λίβελο των αντιθέσεων θα αναλισκόμαστε μάταια για οτιδήποτε. Μόνο όταν ξεπεράσουμε τις αντιθέσεις θα δούμε την αλήθεια, κι αυτό το καταφέρνει ο υπεράνθρωπος. Ο άνθρωπος της γνώσης πρέπει να είναι ικανός όχι μόνο να αγαπά τους εχθρούς του αλλά και να μισεί τους φίλους του, όταν και όσο πρέπει γιατί από αυτό θα τους κάνει καλό την ώρα που πρέπει. Ο μαθητής ανταμείβει αρνητικά τον δάσκαλό του αν παραμείνει πάντα μαθητής αλλά κι αν παραμείνει πάντα δάσκαλος.

Ο υπεράνθρωπος δια στόματος του Νιτσεϊκού Ζαρατούστρα μας παροτρύνει να ξεπεράσουμε τους εαυτούς μας και να μην πιστεύουμε σε ψεύτικες αξίες και ιδανικά. Οι κάθε λογής ιερείς είναι αυτοί οι γεννημένοι για ηθοποιοί που υποδύονται τους γεννημένους για ιερείς. Ενοχοποιούν επιδέξια το ανθρώπινο σώμα και θρέφονται από τα ανθρώπινα όνειρα.



ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Ο υπεράνθρωπος του Nietzsche είναι ο άνθρωπος μιας καινούριας κουλτούρας, του οποίου πρόδρομος είναι ο δημιουργός και προφήτης ο Ζαρατούστρα. Ο υπεράνθρωπος δεν μπορεί να είναι κάποιο καινούριο είδος, που θα προέκυπτε από τη δαρβινική διαδικασία της «φυσικής επιλογής». Επίσης, δεν μπορεί να ανήκει σε κάποια ιδιαίτερη φυλή. Είναι συνεπώς, ο άνθρωπος μιας καινούριας ηθικής, που εμψυχώνεται από μια δημιουργική, καταφατική θέληση για δύναμη. Η θέληση του υπερανθρώπου αρνείται την ύπαρξη οποιουδήποτε "άλλου κόσμου" ή "επέκεινα" αυτού. Οι αξίες του στρέφονται εναντίον κάθε δυισμού και δεν προέρχονται από καμιά υπερβατικότητα. Η θέλησή του είναι θέληση επιμονής, έχει την πηγή της και τον σκοπό της "εδώ κάτω" στη Γη. Συγχρόνως, ο υπεράνθρωπος είναι ο άνθρωπος μιας καινούριας μεταφυσικής, ένα υπερβατικός άνθρωπος.

Παρατηρούμε ότι η εποχή μας διακρίνεται από μια επιστημονικά ευγονική και ευθανασιακή νοοτροπία, καθώς και από μια αθανασιακή νοοτροπία μέσω της κλωνοποίησης. Τις εκδηλώσεις αυτών των νοοτροπιών, τις βλέπουμε καθημερινά στην ζωή των συνανθρώπων μας, αλλά πολλές φορές αυτό επηρεάζει και εμάς τους ίδιους.
Θεολογικά μπορούμε να πούμε ότι τόσο η ευγονική όσο και η ευθανασιακή νοοτροπία συνδέεται με το πάθος της φιλαυτίας και της ευζωίας, αλλά και της απολυτοποίησης της παρούσης ζωής, με την παραθεώρηση της μετά τον θάνατον ζωής. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια νοοτροπία που αρνείται την θνητότητα και την παθητικότητα, όπως και τον πόνο που συνδέεται με αυτές, αλλά παραθεωρεί και την εμπιστοσύνη στην τυχόν Πρόνοια κάποιου Θεού. Ενώ η ζωή και ο θάνατος είναι δεδομένα και συνδέονται με τον μεταφυσικό, οι άνθρωποι τα ιδιοποιούνται και συμπεριφέρνονται ως ιδιοκτήτες. Τα συνθήματα που επικρατούν περί της «διαχειρίσεως και επιλογής της ζωής» και της «διαχειρίσεως του θανάτου» και του δικαιώματος στην ζωή και τον θάνατο συνιστούν μια διαφωτιστική νοοτροπία που απολυτοποιεί και αυτονομεί την ανθρώπινη ζωή. Θα νομίζει κανείς πολύ πρόχειρα, ότι και στο θέμα αυτό εφαρμόζεται πρακτικά η θεωρία του υπερανθρώπου του Nietzsche.
Όπως φαίνεται, ο Nietzsche είναι ο εκφραστικότερος εκπρόσωπος μιας τάσης που αναπτύχθηκε στα μέσα του 19ου αιώνος που χαρακτηρίζεται ως «φιλοσοφία της ζωής». Μεταξύ των άλλων ο Nietzsche διακηρύσσει ότι οι ηθικές έννοιες δεν είναι αντικειμενικές, όπως διατυπώνεται στο βιβλίο του «Ανθρώπινο, πολύ ανθρώπινο» και ακόμη ότι ο μόνος υπαρκτός κόσμος είναι ο φυσικός κόσμος όπως διατυπώνεται στο βιβλίο του «Πέραν του καλού και του κακού» που μνημονεύσαμε νωρίτερα. Στα βιβλία του «Τάδε έφη Ζαρατούστρας» και «Η θέλησις προς δύναμιν» παρουσιάζεται η δική του αξία, που είναι η δύναμη, η υγεία και η ευτυχία.
Ο υπεράνθρωπος φαντάζει σαν ένας εναλλακτικός Σωτήρας ή σαν ένας άλλος επαναστάτης – καθοδηγητής της ανθρωπότητας ο οποίος θα την οδηγήσει με άκομψο, αν χρειαστεί τρόπο, έξω από το πέπλο της υποκρισίας και του εν γένει θρησκευτικού φαρισαϊσμού. Είναι μια ιδέα απόγνωσης ή αγανάκτησης και ταυτόχρονα απελευθέρωσης του ανθρώπου από την μικρότητά του.


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΠΗΓΕΣ



- Friedrich Nietzsche, «Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα», από τον πρόλογο του ιδίου,
εκδόσεις Νησίδες, Θεσ/κη 1998

- Fr. Nietzsche, «Πέραν του καλού και του κακού», Μετάφραση: Ελ. Καλκάνη,
Αθήνα 1970,

- Friedrich Nietzsche, «Το λυκόφως των ειδώλων», Εκδοτική θεσσαλονίκης 1988,

- Fr. Nietzsche «Ανθρώπινο, πολύ ανθρώπινο» Εκδοτική θεσ/κης, 1980,

- Friedrich Nietzsche, «Η Γενεαλογία της Ηθικής», εκδόσεις Νησίδες, Θεσ/κη
1998 .

- Πελεγρίνης Θ. «οι πέντε εποχές της φιλοσοφία»ς, εκδ. Ελληνικά Γράμματα,
Αθήνα 1998,

- Πελεγρίνης Θ. «Λεξικό της Φιλοσοφίας», εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2005

- Πλάτωνος, Γοργίας, «ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ» εκδ: ΚΑΚΤΟΣ 1994, 483b4-483c3

- Πλάτωνος, Πολιτεία, ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ» εκδ: ΚΑΚΤΟΣ 1994, Βιβλίο Β΄, 358e3 –
359b5

- ΦΡΙΔΕΡ.ΝΙΤΣΕ, ECCE HOMO (ΙΔΕ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ) Βιβλιοθήκη Κοινωνικής
Φιλοσοφίας Αρ.1, Εισαγ. και μετάφραση Ι. Ζερβού, Εκδόσεις Γ. Παπαδημητρίου
& Σια, Αθήνα 1926.
_________________
The fate of all mankind I see
Is in the hands of fools

KING CRIMSON-EPITAPH 1969

[opyrgos]

Έπιασες τον Ζαρατούστρα και τον έκανες Ζαρα-πούστρα.

[Δάκης Μαυροφρείδης]

Αγαπητέ stefstath

Ο νίτσε μιλώντας μέσω του Ζαρατούστρα και όχι μόνο, έθετε στ'αλήθεια ως επίκεντρο της σκέψης του τη νοοτροπία του ανίσχυρου, παραλληλίζοντάς την πάντοτε με το χριστιανικό ιδεώδες, δηλαδή την ηθική νομιμοποίηση του αδύναμου και μνησίκακου ανθρώπου. Όμως προσοχή! η φιλοσοφία του νίτσε δεν ήταν έτσι ξερά το συμφέρον του ισχυρού. Διότι ο Νίτσε πάνω απ' όλα ήθελε έναν άνθρωπο πρώτα απ' όλα ελεύθερο από κάθε άποψη και, δεύτερον, έναν άνθρωπο που θα αγαπούσε τόσο τη ζωή που δε θα μετάνιωνε για καμιά απολύτως από τις στιγμές που θα ήταν εν ζωή.

Αν όπως αναφέρεσαι στο κείμενο, η νιτσεϊκή φιλοσοφία είναι το δίκιο του ισχυρού, τότε γιατί να μην ταυτίσουμε το νιτσεϊσμό με το ναζισμό επί παραδείγματι;
_________________
Δεν υπάρχει τίποτα πιο θαυμαστό και αξιόλογο από την ανάδειξη του ωραίου. Αρκεί, ο σκοπός της ίδιας της πράξης να μην αναλώνεται μέσα σε μια ανερμάτιστη και φλύαρη ματαιοδοξία

Δ.Μ.

http://d-mavrofrides.simplesite.com

[Δάκης Μαυροφρείδης]

Αγαπητέ stefstath περιμένω τη γνώμη σου σχετικά με το Νίτσε. Συμφωνείς ή διαφωνείς με την παρατήρησή μου;
_________________
Δεν υπάρχει τίποτα πιο θαυμαστό και αξιόλογο από την ανάδειξη του ωραίου. Αρκεί, ο σκοπός της ίδιας της πράξης να μην αναλώνεται μέσα σε μια ανερμάτιστη και φλύαρη ματαιοδοξία

Δ.Μ.

http://d-mavrofrides.simplesite.com

[opyrgos]

Καλά περίμενε!

[stefstath]

[opyrgos]

H ερώτησή του δεν ήταν καθόλου νηπιακής φύσης. Νηπιακής φύσης είναι απάντησή σου. Διότι στον Νίτσε υπάρχει πράγματι ένα ευαίσθητο σημείο που χωράει πολλές ερμηνείες ανάλογα με την πρόθεση και τα συμφέροντα του καθενός: ο Υπεράνθρωπος. Ο Νίτσε θέλει κατά κάποιο τρόπο μια διεθνή άρχουσα φυλή Υπερανθρώπων, που θα γίνει η αφέντρα της γης, "μια νέα τεράστια αριστοκρατία βασισμένη επάνω σε αυστηρή αυτοπειθαρχία, όπου η βούληση των φιλοσόφων κυβερνητών και των καλλιτεχνών-τυράννων θα σφραγίσει τις χιλιετίες." Και η ηθική αυτής της φυλής δεν είναι καθ' οιονδήποτε τρόπο συγκαταβατική. Πιστεύει στη Σπαρτιατική πειθαρχία και στην ικανότητα να υπομένει και να επιβάλλει τον πόνο για σπουδαίους σκοπούς. Θαυμάζει τη δύναμη της βούλησης πάνω απ' όλα. "Δοκιμάζω τη δύναμη της βούλησης, ανάλογα με την έκταση της αντίστασης που μπορεί να εμφανίσει και την έκταση του πόνου και των βασανιστηρίων που μπορεί να υπομείνει και να γνωρίζει πώς να τη μετατρέψει προς όφελός της. Δεν δείχνω το κακό και τον πόνο της ύπαρξης με τον δείχτη της μομφής, αλλά μάλλον διατηρώ την ελπίδα ότι η ζωή μπορεί μια μέρα να γίνει περισσότερο κακή και περισσότερο γεμάτη από πόνο από όσον ποτέ υπήρξε."

Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που ο Νίτσε δεν μπορούσε παρά να πέσει στην αντίληψη ενός παρανοικού που τον χρησιμοποίησε για να οικοδομήσει τη θεωρία του ναζισμού. Ο Νίτσε άλλωστε είχε προβλέψει ότι τα έργα του θα παρερμηνευτούν. "Αυτό που κάνουμε δεν το καταλαβαίνουν ποτέ, μα μονάχα το επαινούν ή το κατηγορούν."

[Δάκης Μαυροφρείδης]

Αγαπητέ Stefstath,

[Δάκης Μαυροφρείδης]

Ο Καλλικλής πιστεύει πως η δικαιοσύνη είναι αποτέλεσμα συμφωνίας μεταξύ των αδυνάτων, στους οποίους τοποθετείται αντιδιαμετρικά και εναντίον του πρότυπου του ισχυρού ανθρώπου. Όπως είδαμε στο παραπάνω κείμενο, το δίκαιο του ισχυροτέρου είναι κατά τον Καλλικλή φυσικό χαρακτηριστικό (όπως και στα άλλα ζώα) και δεν μπορεί να συνυπάρξει με το δίκαιο του αδυνάτου. Οι απόψεις αυτές του Καλλικλή επηρέασαν και τον Φρειδερίκο Nietzsche, στην ανάπτυξη της θεωρίας του περί υπερανθρώπου. Συνεπώς η ανισότητα δεν είναι κοινωνική αδικία για τον Nietzsche, ούτε κάτι το ρατσιστικό, είναι φυσική επιλογή, δηλαδή: το ότι μας έκανε η φύση διαφορετικούς σημαίνει ότι είμαστε και διαφορετικοί. Η φύση δεν αλλάζει με κοινωνικά συμβόλαια.
Παρόμοιες απόψεις με τον Καλλικλή είχαν οι σοφιστές Κριτίας και Θρασύμαχος. Ο Κριτίας (450–404 π.Χ.) έλεγε ότι: «δίκαιο είναι το συμφέρον του ισχυρού». Ο Θρασύμαχος , στο ίδιο μήκος κύματος, έλεγε: «το να αδικεί κάποιος είναι ένα φυσικό πλεονέκτημα, ενώ το να αδικείται είναι κακό. Το να αδικεί και να αδικείται κάποιος δεν μπορούν να συνδυαστούν, γιατί τα αρνητικά αποτελέσματα που έχει κάποιος όταν αδικείται είναι περισσότερα από τα θετικά που κερδίζει όταν αδικεί».

Εδώ είναι ακριβώς που διαφωνούμε. Το ελεύθερο πνεύμα δεν θέλει αδικείν ούτε αδικείσθαι. Το ελεύθερο πνεύμα δεν εφαρμόζει το νόμο του ισχυρού. Το μόνο που θέλει είναι να επιβεβαιώνει διαρκώς την ύπαρξή του, το είναι του. Το ελεύθερο πνεύμα θέλει καταφάσκειν σ’ αυτή τη ζωή την ίδια. Ο αδύναμος άνθρωπος είναι αυτός που στοχεύει στο ίδιο αποτέλεσμα με πλάγια μέσα. Χρησιμοποιεί τη μάσκα της ηθικής, της αμαρτίας, του επέκεινα, προκειμένου να επιβεβαιωθεί. Όλα αυτά όμως φανερώνουν την αδυναμία του να επιβεβαιωθεί ως ύπαρξη άμεσα και φυσικά. Γι αυτό και ο άνθρωπος της ηθικής είναι αδύναμος. Και είναι μνησίκακος λόγω του ότι προσπαθεί να δαιμονοποιήσει οτιδήποτε υγιές και εύρωστο, οτιδήποτε λέει ένα μεγάλο Ναι στη ζωή, χωρίζοντας τη ζωή σε καλό και κακό, σε ηθικά καλό και ηθικά κακό (Gut und Bose).

Σύφωνα με το Ζήση Σαρίκα, η θέληση για δύναμη έχει περισσότερο σχέση με το είναι πάρα με το έχειν και γι’ αυτό, μόνο έμμεσα μπορεί να συσχετιστεί με την «κατοχή» και την «κυριαρχία»
_________________
Δεν υπάρχει τίποτα πιο θαυμαστό και αξιόλογο από την ανάδειξη του ωραίου. Αρκεί, ο σκοπός της ίδιας της πράξης να μην αναλώνεται μέσα σε μια ανερμάτιστη και φλύαρη ματαιοδοξία

Δ.Μ.

http://d-mavrofrides.simplesite.com

[stefstath]

Ωστε ξέρετε λοιπόν τόσα πολλά για τον Νίτσε που τον περιμένετε στη γωνία; Τότε τι ρωτάτε εμένα; Εσείς τα ξέρετε όλα...... σαν να μιλάει η Λουκά.
Ωστε νομίζετε ότι ο Νίτσε ονειρευόταν μια ''διεθνή άρχουσα φυλή Υπερανθρώπων, που θα γίνει η αφέντρα της γης, "μια νέα τεράστια αριστοκρατία βασισμένη επάνω σε αυστηρή αυτοπειθαρχία, όπου η βούληση των φιλοσόφων κυβερνητών και των καλλιτεχνών-τυράννων θα σφραγίσει τις χιλιετίες.'';
Ωστε ήταν ένας μνησίκακος καθηγητάκος, κύριε Δάκη που σε είχα πάρει και στα σοβαρά; Αυτά καταλάβατε από το Νίτσε;
Πολλά μπορεί να συμβαίνουν, συνήθως έτσι καταφέρονται κατά του Νίτσε, οι θρησκόληπτοι, οι αδερφές, οι τυχοδιώκτες και αυτοί που τους βρήκε μια κρυμμένη και ευαίσθητη χορδή που καμουφλάραν αιώνες τώρα. Διαλέξτε σε ποια κατηγορία είστε.
Θέλετε σοβαρά να σας απαντήσω; Διάλογος γίνεται όταν υπάρχουν διαφορές, όχι όταν υπάρχει χάος και μένος. Εσείς πρέπει πρώτα να ξεπλυθείτε και μετά να μιλήσουμε....... άσε που τα ξέρετε όλα δεν με χρειάζεστε πλέον.... συνεχίστε όπως συνεχίζετε..... δεν έχω να πω τίποτα πλέον.
_________________
The fate of all mankind I see
Is in the hands of fools

KING CRIMSON-EPITAPH 1969

[Darkmind]

[Δάκης Μαυροφρείδης]

stefstath, είμαι πολύ απογοητευμένος διότι απέδειξες για δεύτερη φορά ότι δε διαβάζεις τις απαντήσεις μου.

[stefstath]

λέτε να μη διάβασα τις απαντήσεις; Βλέπω όμως όχι αυτά που γράφετε γιατί είναι καμουφλαρισμένα, βλέπω αυτά που θέλετε να πείτε πίσω από αυτά που γράφετε. Αυτά που λες για τον Καλλική και τον Κριτία, γαι τη φυσική επιλογή και το δίκιο του ισχυρού είναι ορθά...... η τελική σου ένσταση ποιά είναι; που διαφωνείς με το Νίτσε; Ποιά είναι η απορία σου χωρίς πλάγια νοήματα και υπονοούμενα;
_________________
The fate of all mankind I see
Is in the hands of fools

KING CRIMSON-EPITAPH 1969

[Δάκης Μαυροφρείδης]

Στο είπα εξ αρχής

Ο Νιτσεϊσμός δεν είναι απλά θέληση για επικράτηση του ισχυρού, αλλιώς δε θα διαφέραμε σε τίποτα από τα ζώα. Ο Ζαρατούστρα είναι ο προφήτης μιας νέας ηθικής. Ποιας ηθικής όμως; Της ηθικής της αιώνιας επιστροφής στον ένα και τον αυτό υπαρκτό κόσμο που είναι ο φυσικός κόσμος. Της ηθικής της επιβεβαίωσης της ζωής ως έχει, χωρίς τους μελανούς χρωματισμούς του βάρους της καμήλας: της ενοχής.

Όπως καταλαβαίνεις, η γραμμή είναι πολύ λεπτή.

Ο Φρειδερίκος Νίτσε είναι ελεύθερο πνεύμα. Επιβεβαιώθηκε στη ζωή του, έζησε το μύθο του. Έστω και χωρίς θαυμαστές, αν εξαιρέσεις τον Peter Gast. Όμως για να το πετύχει αυτό, δεν σκότωσε κανέναν, δεν αδίκησε κανέναν, δεν έκλεψε, δεν υποτίμησε και δεν εξευτέλισε κανέναν. Αντ' αυτού, μόνο έδινε: Στο Wagner, στη Cosima, στη Lou Salome και τι πήρε; Απομόνωση, απογοήτευση και μια αρρώστεια που θα τον οδηγούσε στην τρέλα. Όμως δεν έγινε μνησίκακος. αντίθετα ύμνησε τη ζωή γι' αυτό που είναι. Αυτό εννοώ και ελπίζω να έγινα κατανοητός.
_________________
Δεν υπάρχει τίποτα πιο θαυμαστό και αξιόλογο από την ανάδειξη του ωραίου. Αρκεί, ο σκοπός της ίδιας της πράξης να μην αναλώνεται μέσα σε μια ανερμάτιστη και φλύαρη ματαιοδοξία

Δ.Μ.

http://d-mavrofrides.simplesite.com

[rakis]

Πραγματικά.
Ο υπεράνθρωπος είναι η συμβολοποίηση όλου του πόνου που βίωσε
_________________
Truth springs from argument amongst friends

http://rakis1.wordpress.com/