Θ.ΒοήθειαςΘ.Βοήθειας   ΑναζήτησηΑναζήτηση   Εγγεγραμμένα μέληΕγγεγραμμένα μέλη   Ομάδες ΧρηστώνΟμάδες Χρηστών  ΕγγραφήΕγγραφή  ΠροφίλΠροφίλ 
Συνδεθείτε, για να ελέγξετε την αλληλογραφία σαςΣυνδεθείτε, για να ελέγξετε την αλληλογραφία σας   ΣύνδεσηΣύνδεση 

Δ.Κ.Μαρίτσας, [i]Το Κυπριακό ζήτημα[/i]

 
Δημοσίευση νέας  Θ.Ενότητας   Απάντηση στη Θ.Ενότητα    www.filosofia.gr Αρχική σελίδα -> Ελεύθερες Απόψεις
Επισκόπηση προηγούμενης Θ.Ενότητας :: Επισκόπηση επόμενης Θ.Ενότητας  
Συγγραφέας Μήνυμα
abc
Πρύτανης


Εγγραφή: 12 Δεκ 2004
Δημοσιεύσεις: 1889

ΔημοσίευσηΔημοσιεύθηκε: Σαβ Ιούν 03, 2006 6:54 pm    Θέμα δημοσίευσης: Δ.Κ.Μαρίτσας, [i]Το Κυπριακό ζήτημα[/i] Απάντηση με Συμπερίληψη

Το Κυπριακό ζήτημα

Διάθεση Κ.Μαρίτσας



ΠΡΟΛΟΓΟΣ

1. Μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, αποτέλεσμα του οποίου υπήρξε η ήττα του φασιστικού άξονα και το δυνάμωμα του Σοσιαλιστικού στρατοπέδου με την εμφάνιση των Λαϊκών Δημοκρατιών στην Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη και ιδιαίτερα ύστερα από την νίκη της επανάστασης στην Κίνα, ξέσπασε ένας πρωτοείδωτος στην ιστορία της ανθρωπότητας εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας, ένα ασίγαστο και ατιθάσσευτο κίνημα αποικιακών λαών για λευτεριά, ανεξαρτησία και αυτοδιάθεση.
Στα πλαίσια του εθνικοαπελευθερωτικού αυτού αγώνα, που συγκλονίζει τη Μαύρη Ήπειρο και γενικά τις αποικίες, ευρίσκεται και η πάλη για λευτεριά, ανεξαρτησία και αυτοδιάθεση του Ελληνικού πληθυσμού της νήσου Κύπρου. Ο αγώνας των Kυπρίων για την πολυπόθητη λευτεριά και Ένωση με την Ελλάδα είναι μακρύς και δύσκολος. Ύστερα από αμέτρητες θυσίες και ποτάμια αίματος, εξ’αιτίας των δολοπλοκιών των Αγγλο-αμερικάνων και της εγκληματικής αδιαφορίας των δεξιών Κυβερνήσεων της Ελλάδας και ιδιαιτέρως της Κυβερνήσεως Καραμανλή, εδόθη ένα αποκαρδιωτικό τέρμα στην πάλη τους. Πίσω από την πλάτη των Ελλήνων της Κύπρου υπογράφονται οι Συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου, οι οποίες καθιστούν την Κύπρον «Ανεξάρτητη Δημοκρατία».
2. Η Κύπρος από την αρχαιότητα τράβηξε την προσοχή των διαφόρων λαών όχι τόσον για τα λαχταριστά ακρογιάλια και τα θεσπέσια σε κάλλος βουνά της, όσον λόγω του πλούτου του εδάφους της, των δασών, των μεταλλευμάτων της και ιδιαίτερα της στρατηγικής θέσεώς της. Η νήσος Κύπρος κατέχει εξέχουσα θέση στην Ανατολική λεκάνη της Μεσογείου θαλάσσης και ευρίσκεται στο μεταίχμιον της Ευρώπης, της Ασίας και της Αφρικής. Χάρις στην δεσπόζουσαν θέσιν της ο κρατών αυτήν δύναται να ελέγχη όλες τις ακτές της Ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου θαλάσσης. Εις αυτό ακριβώς οφείλεται ότι η Κύπρος υπήρξε και εξακολουθεί να είναι ο στόχος των κατακτητικών σκοπών των διαφόρων λαών της Αρχαιότητας, του Μεσαίωνα και του Ιμπεριαλισμού επί των ημερών μας.
Την στρατηγικήν σημασία της Κύπρου την εκτίμησαν περισσότερο από όλους οι Άγγλοι. Μεγάλη σημασία στην Κύπρο απέδωσε και ο Ντισραέλι - ο κύριος πρωταγωνιστής της κατάληψής της. Στις 5 του Μάη του 1878 σε γράμμα του προς την Βασίλισσα Βικτωρία ζήτησε την κατάληψιν της νήσου, χαρακτηρίζοντάς την σαν το «κλειδί της Δυτικής Ασίας». Εκφράζοντας το αποικιακό πνεύμα που επικρατούσε στην Αγγλία και τη σημασία της νήσου για την εφαρμογή του, ο Άγγλος ιστορικός Τζώρτζ Χιλ γράφει στην τετράτομη ιστορία του της Κύπρου: «Είναι αλήθεια ότι όποιος θέλει να είναι και να παραμένει μεγάλη δύναμη στην Ανατολή πρέπει να κατέχει την Κύπρο. Αυτό απέδειξε η ιστορία 3500 χρόνων της νήσου από τα χρόνια του Θωτμή του 4-ου του Φαραώ της Αιγύπτου ως τη Βασίλισσα Βικτωρία»
Η στρατηγική σημασία της Κύπρου για την Αγγλία σήμερα γίνεται επίκαιρη μετά την απώλεια του Σουέζ, της Αιγύπτου, της Συρίας και του Ιράκ. Κρατώντας την Κύπρο η Αγγλία μπορεί να διαφυλάξει την χερσαία συγκοινωνία με τις Ινδίες. Μπορεί να προστατεύσει και ενισχύει τις χώρες του ΣΕΝΤΟ και ΣΕΑΤΟ. Επίσης με αεροπορικές και ναυτικές δυνάμεις ορμώμενες από την Κύπρο είναι σε θέση να διακόψει τις συγκοινωνίες μέσω Σουέζ ενεργώντας πλευρικά. Η σημασία της όμως σαν βάσης μειώνεται από το γεγονός, ότι η νήσος δεν έχει φυσικό όρμο ή λιμάνι. Πάντως κατά τους Άγγλους ειδικούς και στρατιωτικούς, η Κύπρος είναι η καλύτερη βάση που διαθέτουν σήμερα στην Ανατολική λεκάνη της Μεσογείου θαλάσσης.

Μέχρι τις αρχές του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου η Κύπρος ήταν ανοχύρωτη, και αυτό για δύο λόγους:
α) λόγω της ύπαρξης άλλων βάσεων στην Εγγύς Ανατολή και
β) λόγω της Αγγλο-ιταλικής Συνθήκης του 1937, η οποία υποχρεώνει την Αγγλία μεταξύ άλλων να κρατά την Κύπρο ανοχύρωτη.
Οι Άγγλοι φέρουν βαρέως το γεγονός ότι η Κύπρος είναι ανοχύρωτη. Ο Τσώρτσιλ έγραφε το 1938 στον Ήντεν: «Το γεγονός ότι δεν μπορούμε να οχυρώσουμε την Κύπρο χωρίς προκαταβολική έγκριση της Ιταλίας, είναι φοβερά καταστροφικό». . Γι' αυτό μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μέχρι σήμερα οι Άγγλοι ξοδεύουν τεράστια ποσά για την μετατροπή της σε ισχυρή ναυτική, αεροπορική και ατομική βάση.
Από τη νήσο Κύπρο πέρασαν στη διάρκεια της μακραίωνης ιστορίας της σειρά εισβολέων και κατακτητών, οι οποίοι με τη φωτιά και το σίδερο προσπάθησαν να εξαλείψουν την εθνική συνείδηση του φιλελεύθερου πληθυσμού της. Όμως παρά την μακραίωνη δουλεία, παρά τα βαρειά δεσμά της σκλαβιάς ο Ελληνισμός της Κύπρου διατήρησε την εθνικήν του υπόστασιν, διεφύλαξε τα ιερά κειμήλια της φυλής, τα ήθη και τα έθιμά του, την Ελληνικήν γλώσσα και την εθνική του συνείδηση την σφυρηλάτησε στους μακραίωνους αγώνες για λευτεριά και ανεξαρτησία, και το βροντολάλησε στα πέρατα της οικουμένης, πως η Κύπρος ήταν και είναι Ελληνική.

Σκοπός της εργασίας μας αυτής είναι να αποδείξουμε, εν τω μέτρω των δυνάμεών μας, αφ' ενός μεν την Ελληνικότητα της νήσου Κύπρου και το δίκαιον του Αγώνα του Ελληνικότατου πληθυσμού της για ανεξαρτησία και Ένωση με την Ελλάδα, αφ' ετέρου δε την μη εφαρμογήν των διεθνών νομίμων εις την περίπτωση της Κυπριακής υποθέσεως.
Θεωρούμεν σκόπιμον, πριν υπεισέλθομεν εις την καθαρώς διεθνήν και νομικήν πλευρά του ζητήματος, να δώσουμε εν συντομία μια εικόνα της γεωγραφικής θέσεως και της οικονομίας της Κύπρου, καθώς και της ιστορίας του μεγαλύτερου αυτού Ελληνικού νησιού και του μαρτυρικού πληθυσμού του.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΝΗΣΟΣ ΚΥΠΡΟΣ
ΑΔΙΑΙΡΕΤΟ ΤΜΗΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Α. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

1. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ

Η νήσος Κύπρος κείται στο Ανατολικό τμήμα της Μεσογείου θαλάσσης. Γεωλογικά η Κύπρος είναι προέκταση της Μικράς Ασίας και ευρίσκεται στα νότια αυτής, όμως ανήκει στην Ευρώπη. Απέχει από τις ακτές της Μικράς Ασίας 75 μίλια, από τις ακτές της Συρίας 150 μίλια και από την νήσον Ρόδον 225 μίλια. Η Κύπρος έχει έκτασιν 9.283 τ.χιλ. και είναι το τρίτο νησί της Μεσογείου θαλάσσης μετά τη Σικελία και Σαρδηνία.

2. ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ

Το έδαφος της νήσου Κύπρου είναι ως επί το πλείστον ορεινόν. Διασχίζεται από δύο μεγάλες οροσειρές. Η οροσειρά Πενταδάκτυλος εκτείνεται σε μήκος 160 χλμ. Οι υψηλότερές της κορυφές είναι: το Βαουβέντον ή Κουτσοβέντης (3.140 πόδες) και Πενταδάκτυλος (3.065 πόδες). Η δεύτερη οροσειρά είναι του Ολύμπου ή Τρόοδου με υψηλότερες κορυφές - Όλυμπος (6.406 πόδες), Αδελφοί (5.035 πόδες) κ.ά.
Ανάμεσα στις δύο αυτές οροσειρές, από του λιμένος της Αμμοχώστου μέχρι της πεδιάδος της Μόρφου, εκτείνεται η πεδιάδα της Μεσαριάς, ο κατ' εξοχήν σιτιβολών της νήσου, μήκους 60 αγγλικών μιλίων και πλάτους 10-20 αγγλικών μιλίων. Η Πρωτεύουσα της Κύπρου Λευκωσία ευρίσκεται σ' αυτήν την πεδιάδα. Εκτός της Μεσαριάς η νήσος έχει δύο άλλες κοιλάδες που εκτείνονται νότια του Ολύμπου, ανάμεσα στη Λεμεσό και Λάρνακα.

3. ΠΟΤΑΜΟΙ

Οι σπουδαιότεροι ποταμοί είναι: ο Πηδιάς, που διασχίζει την πεδιάδα της Μεσαριάς και ο Ιδαλίας ή Γιαλιάς. Και οι δύο χύνονται στον κόλπο της Αμμοχώστου.
Τα βασικότερα λιμάνια είναι της Αμμοχώστου, της Λεμεσού και του Μόρφου.

4. ΧΛΩΡΙΣ ΚΑΙ ΠΑΝΙΣ

Η χλωρίδα της νήσου είναι πλούσια. Καλλιεργούνται πορτοκαλιές, λεμονιές, ελιές, μουριές, φοίνικες, βαμβάκι, ζαχαροκάλαμο, πατάτες, δημητριακοί καρποί, όσπρια, καπνός, αμύγδαλα, χαρούπια και η άμπελος. Τα 20% του εδάφους της Κύπρου κατέχεται από δάση. Τα δάση της είναι από κέδρους, βελανιδιές, δρυς, πεύκα, κυπαρίσσια κλπ. Όπως αναφέραμε η Κύπρος έχει έκταση 9.283 τ. χλμ. Από αυτά μόνο τα 5.100 τ. χλμ. είναι καλλιεργήσιμα. Εκ των υπολοίπων τα 1.921 τ. χλμ. αποτελούν δασικές εκτάσεις, 1.353 τ. χλμ. είναι βραχώδη και τα υπόλοιπα 909 τ. χλμ. αποτελούν βοσκοτόπια και ακαλλιέργητες εκτάσεις. Το πλείστον εκ των 5.100 τ. χλμ. καλλιεργούνται με το σύστημα της αγρανάπαυσης. Οι Κύπριοι γεωργοί κατά κανόνα χρησιμοποιούν το Ησιόδειον άροτρον.
Ποια είναι η κατάσταση της αγροτιάς σ' αυτήν την πλούσια σε χλωρίδα χώρα; Σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά δεδομένα από το σύνολο των 100.000 περίπου αγροτικών νοικοκυριών:
42.000 είναι ακτήμονες, δεν έχουν καθόλου γη,
31.400 διαθέτουν γη κάτω από 20 σκάλες,
16.300 διαθέτουν γη από 20-49 σκάλες,
7.400 διαθέτουν γη από 50-99 σκάλες και μόνο
2.800 διαθέτουν γη πάνω από 100 σκάλες.

5. ΥΠΟΓΕΙΟΣ ΠΛΟΥΤΟΣ

Η Κύπρος είναι πλούσια σε μεταλλεύματα. Από αρχαιοτάτων χρόνων η νήσος είναι γνωστή για τα κοιτάσματα του χαλκού. Εκτός του χαλκού, έχει κοιτάσματα χρωμίου, ασβεστίου, γύψου, αμιάντου, χαλκοπυρίτου και σιδηροπυρίτου.

6. ΚΛΙΜΑ

Το κλίμα της Κύπρου είναι μεσογειακό. Εξαίρεση αποτελεί το κέντρο της νήσου, όπου ο χειμώνας είναι δριμύς και το καλοκαίρι θερμό και ξηρό. Τον Ιανουάριο στις ακτές η θερμοκρασία κυμαίνεται από 9,5οC ως 12οC και τον Αύγουστο από 26οC έως 29οC.

7. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗ

Η Κύπρος διοικητικά διαιρείται σε 6 επαρχίες: α) επαρχία Λευκωσίας, β) Αμμοχώστου, γ) Κηρηνείας, δ) Λάρνακος, ε) Πάφου, στ) Λεμεσού. Πρωτεύουσα της νήσου είναι η πόλις Λευκωσία. Οι (6) επαρχίες της διαιρούνται σε (13) διαμερίσματα.

8. ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ

Ενδεικτικόν της δυναμικότητας του Ελληνικού πληθυσμού της νήσου είναι η καταπληκτική αύξηση του ποσοστού του Ελληνικού πληθυσμού παρά την αφαίμαξιν εκ της μεταναστεύσεως και την κατά καιρούς εις το παρελθόν ελάττωσιν του πληθυσμού λόγω σφαγών κλπ. Σύμφωνα με την απογραφήν του 1881 η Κύπρος είχε 186.173 κατοίκους εκ των οποίων οι Έλληνες ήσαν τα 2/3 και οι Τούρκοι το 1/3. Κατά τας επισήμους στατιστικάς του 1931 η νήσος είχε 347.957 κατοίκους εκ τον οποίων 276.573 Έλληνες και 64.238 Τούρκοι και οι υπόλοιποι διάφορες μειονότητες. Στο 1954 ο πληθυσμός ανήλθε σε 512 χιλιάδες εκ των οποίων 81% Έλληνες και 18% Τούρκοι. Κατά τα τελευταία στατιστικά στοιχεία του 1956 ο πληθυσμός της νήσου ανήλθε στις 529 χιλιάδες εκ των οποίων 81,5% Έλληνες και 17,5% Τούρκοι, 2% άλλες μειονότητες, δηλαδή σύμφωνα με τα τελευταία αυτά στοιχεία οι Έλληνες της Κύπρου ανέρχονται σε 423 χιλ. περίπου και οι Τούρκοι σε 95 χιλ. Αν προσθέσουμε και τις δεκάδες χιλιάδες Έλληνες Κυπρίους που εγκατέλειψαν μεταναστεύοντας την νήσον και οι οποίοι δεν έπαψαν να κρατούν επαφήν με την πάτριά τους γη, οι Έλληνες Κύπριοι ανέρχονται σε 550 περίπου χιλιάδες. Εξ αυτών διαμένουν 25.000 στην Αίγυπτον, 12 χιλιάδες περίπου στο Σουδάν και στις υπόλοιπες Αφρικανικές χώρες, 10 χιλιάδες στην Αυστραλία, άνω των 20 χιλ. στην Αγγλία, 20 χιλ. στις ΗΠΑ, 12 χιλ. στην Ελλάδα και πολλές χιλιάδες αλλού.
Οι Έλληνες της Κύπρου είναι απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων που κατά την αρχαιότητα αποίκησαν την νήσον από την κάθοδο των Δωριέων. Οι Τούρκοι εγκαταστάθηκαν στην Κύπρο κατά το 1571-72, όταν κατέλαβε τη νήσον ο Σελήμ ο Β’. Οι σημερινοί δηλαδή Τούρκοι είναι απόγονοι των 20 χιλ. Τούρκων που άφησε αυτός στη νήσο. Αυτοί ήσαν 1.000 ιππείς γενίτσαροι, 2.000 πεζοί σπαχήδες και 17.000 άτακτοι με τις οικογένειές τους, που ακολουθούσαν το στρατό.

Πίνακας του πληθυσμού της Κύπρου

Έτος Σύνολοπληθυσμού Έλληνες Τούρκοι ΠοσοστόΕλλήνων
1800 100.000 80.000 20.000 80.00%
1881 186.173 137.631 45.458 73.92%
1891 209.206 158.585 49.926 75.77%
1901 237.022 182.739 51.301 77.09%
1911 273.964 214.480 56.428 78.28%
1921 310.715 244.887 61.339 78.81%
1931 347.957 276.573 64.238 79.48%
1946 450.114 361.199 80.548 80.24%
1954 512.000 414.720 92.160 81.00%
1956 529.000 423.710 95.220 81.50%

Τα πιο πάνω στοιχεία μιλούν εύγλωττα ότι οι Έλληνες της Κύπρου και κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας και μετέπειτα επί Αγγλοκρατίας μέχρι σήμερον αποτελούσαν και αποτελούν την συντριπτική πλειοψηφίαν του πληθυσμού της νήσου.

Β. Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

1. ΒΙΟΣ - ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΤΩΝ ΚΥΠΡΙΩΝ

Η νήσος Κύπρος, ευρισκόμενη στο μεταίχμιον τριών Ηπείρων, έγινε το χωνευτήριο, όπου χωνεύθηκαν τα στοιχεία πολιτισμού που έφεραν οι εκάστοτε κατακτητές της. Τα στοιχεία όμως αυτά του πολιτισμού των επιδρομέων δεν πάρθηκαν ατόφια από τους Κυπρίους. Τα προήγαγαν, έδωσαν εις αυτά χρώμα και μορφήν Ελληνικήν, τα εξελλήνισαν. Η Ελληνική επίδρασις γίνεται καταφανής, οριστική ιδιαίτερα μετά τον Ε΄π.Χ. αιώνα. Οι Έλληνες της Κύπρου παρηκολούθησαν τους αδελφούς των άλλων Ελληνικών περιοχών εις όλους τους τομείς του Πολιτισμού. Ο βίος, τα ήθη και τα έθιμα των Κυπρίων είναι τα ίδια με των άλλων Ελλήνων. Η κατοικία τους, ο τρόπος της ζωής τους, η λατρεία των θεών και των νεκρών, η ποίησις, το θέατρο και η φιλοσοφία τους είναι Ελληνική, Ελληνικωτάτη. Συγκρίνοντες τον δημόσιον και ιδιωτικόν βίον των Κυπρίων της Αρχαιότητας και του Μεσαίωνος με το σημερινόν, διαπιστώνομεν ότι στις εκδηλώσεις του καθημερινού βίου των συγχρόνων Κυπρίων διατηρήθησαν πάμπολλες πανάρχαιες παραδόσεις.
Αρχίζοντας από την κατοικίαν, διαπιστώνουμε πως το σημερινό σπίτι της υπαίθρου και του χωριού, αποτελεί καθαρότατο τύπο του παλιότερου Ελληνικού σπιτιού, ειδικότερα διατηρεί τον τύπον της παλαιότερης αιγαιακής λαϊκής κατοικίας.
Καταπληκτικήν ομοιότητα βρίσκει κανείς συγκρίνοντας την ενδυμασίαν γενικά των σημερινών γυναικών της Κύπρου, με την ενδυμασίαν των παναρχαίων Κυπρίων γυναικών. Ακόμη και οι καλύτερες αμφιέσεις των εορτών, ομοιάζουν με τη αμφίεσην αρχαίας ιερείας. Το ίδιο και οι ανδρικές. Θεωρούνται μάλιστα από τις γνησιότερες και ανεπηρέαστες από ξένες επιδράσεις Ελληνικές φορεσιές. Πανόμοια με σκεύη που βρέθηκαν σε αρχαίους τάφους είναι και τα σημερινά δοχεία αρμέγματος που χρησιμοποιούν οι βοσκοί στην Κύπρον. Οι θεοί του Ολύμπου, που λατρεύονταν από τους αρχαίους Έλληνες, λατρεύονται και από τους Κυπρίους. Κοντά σ' αυτούς λατρεύεται και ο Άδωνις, η λατρεία του οποίου μεταδόθηκε στην Κύπρο από τους Έλληνες και η Αφροδίτη, που σύμφωνα με την παράδοσιν γεννήθηκε από τους αφρούς της θάλασσας στην ακρογιαλιά της Πάφου. Γι' αυτό ο Όμηρος την ονόμασε Παφία.
Στους νεώτερους χρόνους στην Κύπρο διαδόθηκε ο χριστιανισμός από τον απόστολον Παύλον και τον Κύπριο απόστολον Βαρνάβα. Σ' αυτό οφείλεται και το γεγονός ότι η Εκκλησία της Κύπρου είναι αυτοκέφαλος.

2. ΤΕΧΝΑΙ

Το πλήθος αγγείων που βρέθηκαν στην Κύπρο και φυλάσσονται στο Κυπριακόν Μουσείον της Λευκωσίας ή σε ιδιωτικές συλλογές Κυπρίων, όπως του Πιερίδη, ομιλούν για μια αξία λόγου άνθισιν της Τέχνης εις την νήσον. Τα αγγεία αυτά χαρακτηρίζονται δια την ποικιλίαν των σχημάτων των και την πλουσιωτάτην διακόσμησίν των, καθώς και δια την μέθοδον κατασκευής και την όπτησίν των. Στην Κύπρο ανεπτύχθη και η γλυπτική, την οποίαν οι Κύπριοι εδιδάχθησαν από τους Ασσυρίους και Αιγυπτίους, όμως δεν τους μιμήθηκαν δουλικά. Στα γλυπτά έργα που ανευρέθησαν είναι καταφανής η γλυφίς του Έλληνα γλύπτου. .
Ένα από τα επιβλητικότερα και ωραιότερα δημιουργήματα της Ελληνικής τέχνης θεωρείται ο χάλκινος ανδριάς του ρωμαίου Αυτοκράτορα Σεπριμίου Σεβήλου, ευρεθείς κατά τας ανασκαφάς της Κυθραίας. Εξαιρετικήν επίδοσιν, την οποίαν μάλιστα διετήρησαν εις τους μετέπειτα χρόνους, είχαν οι Κύπριοι εις την κατασκευή πηλίνων αγαλμάτων. Τέτοια ευρέθησαν άφθονα εις την Κύπρον.
Μεγάλην ανάπτυξιν εις την Κύπρον είχε λάβει η υφαντική και η ποικιλτική. Η Αθηνά εθεωρείτο από τους Κυπρίους προστάτης της υφαντικής. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες του Διόδωρου του Σικελιώτη και του Πλινίου οι Κύπριοι ήσαν ονομαστοί εις την τέχνην της ναυπηγικής. Όπως αναφέραμε, εις τους διαφόρους τομείς της τέχνης των νεωτέρων Κυπρίων, όπως εις την υφαντική, εις τα κεντήματα κλπ. διατηρούνται στοιχεία της τέχνης των αρχαίων Ελλήνων της Κύπρου. Έτσι ο μελετητής της αγγειοπλαστικής της Κύπρου, μπορεί να διαπιστώσει πως στα σημερινά αγγεία της Λαπήθου και των Βαρωσίων διασώζεται η παράδοσις της παλαιάς διακοσμητικής της εποχής της Κυπρο-μυκηναϊκής κεραμεικής. Παρ’όλον ότι τα νεώτερα αγγεία έχουν μικροτέραν αξίαν και είναι χονδροφτιαγμένα, ομοιάζουν πάρα πολύ με τα αγγεία της μακρινής αυτής εποχής.

3. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Παρ’ όλον που οι Κύπριοι εδιδάχθησαν και την αρχιτεκτονικήν από τους Αιγυπτίους και Ασσυρίους, στα αρχιτεκτονικά έργα τους έχουν ποικιλίαν μορφών με καταφανή στοιχεία δωρικού και ιωνικού ρυθμού. Δηλαδή και εις την αρχιτεκτονική η Ελληνική επίδρασις είναι φανερή. Έργα Ελλήνων Κυπρίων αρχιτεκτόνων είναι οι παλαιότεροι ναοί της Κύπρου. Εξ' αιτίας των Αραβικών επιδρομών δεν έχουμε ακριβή στοιχεία δια την αρχιτεκτονική της Κύπρου στην Βυζαντινήν περίοδο. Οι προφραγκικοί ναοί και οι κτισθέντες επί Φραγκοκρατίας θεωρούνται ότι είναι Βυζαντινοί, γιατί είναι κτισμένοι κατά το πρότυπον των Βυζαντινών ναών. Έτσι η αρχιτεκτονική είναι η μοναδική εκδήλωσις τέχνης στην περίοδο της Φραγκοκρατίας. Η ανέγερσις μεγαλοπρεπών και επιβλητικών Εκκλησιών εκ μέρους των Φράγκων έγινε προς τον σκοπόν να προσηλυτισθούν οι Έλληνες της Κύπρου εις τον καθολικισμόν. Όμως δεν επέτυχον του σκοπού των. Γνωστή στους Κυπρίους ήτο και η τέχνη της κατασκευής μωσαϊκών, που αναπτύχθηκε στην Βυζαντινήν εποχήν και χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευήν εικόνων εις τους Ναούς.

4. ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

Ο φιλόσοφος Ζήνων ο Κιτιεύς, εκ Κύπρου, εγεννήθη περίπου το 336-335 π.Χ. Ο Ζήνων είναι ο ιδρυτής της Σχολής των Στωϊκών και έκανε κέντρο της φιλοσοφίας του την Αθήνα. Οι Αθηναίοι του απέδωσαν μεγάλας τιμάς. Άλλοι Κύπριοι φιλόσοφοι είναι: ο Κύπριος Περσίας, μαθητής του Ζήνωνος, ο Εύδημος, πλατωνικός φιλόσοφος και φίλος του Αριστοτέλη. Στα τέλη του Α’ αιώνα έζησε και ο Δημώνας ο Κυνικός - πραγματιστής ρεαλιστής.

5. ΓΡΑΜΜΑΤΑ - ΠΟΙΗΣΙΣ - ΘΕΑΤΡΟΝ

Ταυτόχρονα με τον αποικισμόν της νήσου Κύπρου από τους Αχαιούς, παρατηρείται μια σοβαρή ανάπτυξις των γραμμάτων. Στην περίοδο αυτήν ήκμασαν οι προομηρικοί ποιητές μεταξύ των οποίων ήσαν ο Εύκλος, ο Θάρσιος, ο Ηγησίας και ο Βασιλεύς Κινύρας. Στον Ζ’ αιώνα εγράφησαν τα «Κυπριακά έπη» από τον ποιητήν Στασίνον, εις τα οποία αυτός αφηγείται τα γεγονότα που εξελίχθησαν πριν από την οργήν του Αχιλλέα εις την Ιλιάδα. Στην περίοδον του Ευαγόρου και ύστερα από τον θάνατόν του παρατηρείται μεγάλη ανάπτυξις των Ελληνικών γραμμάτων και συνεχίζονται οι στενές σχέσεις ανάμεσα στην Κύπρον και τις άλλες Ελληνικές πόλεις, ιδιαίτερα την Αθήνα. Στην Κύπρον ήνοιξαν σχολαί, όπου εδίδασκον ο Πολυκράτης, ο Αναξαγόρας, ο Μενέδημος και άλλοι. Φημισμένοι ποιητές της περιόδου αυτής είναι ο Κλέων που έγραψεν τους «Αργοναύτες», ο Ερμίας, ο κωμικός ποιητής Σώπατρος, στην εποχήν των Πτολεμαίων οι μυθογράφοι Θέων, Αλέξανδρος ο Σαλαμίνιος, ο Αρχέλαος και ο Ηγήσανδρος. Στην περίοδο των Πτολεμαίων η ποίησις αναπτύχθηκε σε μεγάλο βαθμό. Επίσης καλλιεργήθηκε το δράμα, πράγμα που μαρτυρούν τα θέατρα της Κύπρου. Επί Πτολεμαίων στην Κύπρον αναπτύχθηκε πολύ η ιατρική επιστήμη. Φημισμένοι ιατροί είναι: Ο Απολλώνιος ο Κιτιεύς (81-58 π.Χ.) και ο Διαγόρας (Γ’ αιώνας π.Χ.). Στην περίοδο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας η ανάπτυξις των γραμμάτων γίνεται με τον ίδιον ρυθμόν που εμφανίζεται και στους άλλους Ελληνικούς τόπους της εποχής αυτής. Οι Κύπριοι στην περίοδον αυτήν ασχολήθηκαν κατ' εξοχήν με την συγγραφήν βιβλίων αφορώντων εκκλησιαστικά ζητήματα. Επί Φραγκοκρατίας, λόγω της κοινωνικής και οικονομικής εξαθλιώσεως των πλατειών λαϊκών μαζών της νήσου, επικρατεί βαθύ πνευματικό σκότος, παρ’ όλον που αυτή συνεχίζει να είναι πλούσιο εμπορικόν κέντρον. Μεταξύ των ολίγων λογίων της Φράγκικης κυριαρχίας γνωστότεροι είναι ο Λεόντιος Μαχαιράς και ο Γεώργιος Βουστρώνιος. Ένα από τα λογοτεχνικά έργα της εποχής αυτής είναι η μετάφρασις των Ασσιζών. Στην περίοδον της Ενετοκρατίας πολλοί Κύπριοι εσπούδασαν στο εξωτερικό και επέστρεψαν στην Κύπρο ή σε άλλες πόλεις της Ελλάδος ως διδάσκαλοι και ιεροκήρυκες προσφέροντες στο λαό ανεκτίμητες εθνικές υπηρεσίες δια την ολόπλευρήν του ανάπτυξιν. Οι γνωστότεροι Κύπριοι λόγιοι είναι ο Ιλαρίων Κιγάλας στον 17ο αιώνα και ο Αρχιμανδρίτης Κυπριανός, ο οποίος έζησε τον 18ον αιώνα και έγραψε την Ιστορίαν της Κύπρου. Δεν μπορεί να γίνει λόγος για ανάπτυξιν των γραμμάτων στην περίοδον της Τουρκικής σκλαβιάς. Αντιθέτως, τότε επικρατεί βαθύ σκότος. Οι λόγιοι της Κύπρου, όπως και των άλλων τμημάτων της Ελλάδος, μετηνάστευσαν εις το εξωτερικόν και από εκεί βοηθούσαν το υπόδουλον έθνος. Εκείνο που δεν μπόρεσε να εξαλείψει η μακρά δουλεία στην Κύπρον είναι η ποιητική παράδοσις της νήσου από την Αρχαιότητα και την Βυζαντινήν περίοδον. Η ακριτική και δημοτική ποίησις της Κύπρου ακολουθεί πιστά τα αχνάρια της καθ’όλου Ελληνικής ακριτικής και δημοτικής ποιήσεως. Η ποίησις αυτή αναφέρεται στο θερμό πάθος για την πατρίδα, στον θαυμασμόν, στην παλικαριά, στην εκτίμηση της φιλίας και στην τρυφερότητα της αγάπης . Στους νεώτερους χρόνους τους πόθους των Κυπρίων για ελευθερία και ανεξαρτησίαν, για αποτίναξιν της ξενικής σκλαβιάς και για την Ένωσιν της Κύπρου με την Ελλάδα τους τραγούδησαν οι καλλίτεροι ποιητές της Κύπρου, όπως ο Βασίλης Μιχαηλίδης (1850-1918), ο οποίος μας κληρονόμησε πλούσιο ποιητικό έργο ανάμεσα στο οποίο και το έπος της 9 Ιουλίου 1821. Επίσης σύγχρονοι δημιουργοί είναι οι Δημήτρης Λιπέρτης, Τεύκρος Ανθίας, Θεοδόσης Πιερίδης και Αχιλλέας Πυλιώτης. Συγκρίνοντες την Κυπριακήν ποίησιν με αυτήν των άλλων Ελληνικών μερών, ευρίσκομεν καταπληκτικήν ομοιότητα. Ιδού τι αναφέρει ο διάσημος Ολλανδός καθηγητής Δ.Κ.Έσσελιγκ για την Κυπριακήν ποίησιν: «Πάντα σχεδόν τα δημοτικά αυτής άσματα είναι κοινά όλης της Ελλάδος. Εν μόνον άσμα έχει καθαρώς Κυπριακήν την αρχήν, διότι ψάλλει την ερωτικήν περιπέτειαν ενός τραγικού βασιλέως, αλλ’ η όλη διήγησις είναι εξελληνισμένη το δε ποίημα ούτω μεταποιηθέν δεν διαφέρει διόλου των άλλων παρομοίων ασμάτων, τα οποία ψάλλονται υπό πάντων εν γένει των Ελλήνων».

6. ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

Ένας ακόμη δεσμός της Κύπρου μετά της Ελλάδος είναι και ο αθλητισμός. Οι Κύπριοι έχουν μακράν αθλητικήν παράδοσιν. Από του 1897 τα αθλητικά σωματεία της Κύπρου ανήκουν στον ΣΕΓΑΣ (Ομοσπονδία Αθλητικών Σωματείων Ελλάδος). Ετελέσθηκαν δε εις Κύπρον τρεις φοράς Πανελλήνιοι αθλητικοί αγώνες. Ακόμη πολλοί Κύπριοι αθλητές εδόξασαν τα Ελληνικά χρώματα σε Βαλκανικούς και Διεθνείς αγώνας, όπως ο μαραθωνοδρόμος Κυριακίδης και άλλοι. Το ίδιο στην Ομοσπονδία των εκδρομικών σωματείων της Ελλάδας ανήκουν και τα εκδρομικά σωματεία της Κύπρου.

7. Η ΓΛΩΣΣΑ

Ο μεγαλύτερος, ο ισχυρότερος συνδετικός κρίκος ενός λαού, ενός έθνους είναι η γλώσσα. Οι Κύπριοι ομιλούν την Ελληνικήν γλώσσαν από τον 15ο αιώνα π.Χ. Μητέρα της νέας Κυπριακής διαλέκτου είναι η αρχαία Αρκαδική Ελληνική γλώσσα. Η πρώτη γραφή είναι η συλλαβική της Κρήτης την οποίαν έφεραν οι Αχαιοί. Ο Βραντενστάϊν λέγει: «ότι η Kυπριακή συλλογική γραφή είναι κατά μέγα μέρος εξέλιξις της κρητικής ουδείς πλέον αμφισβητεί σήμερον» . Βραδύτερον εισήχθη στην Κύπρον το κοινόν Ελληνικόν αλφάβητον. Χαρακτηριστικό είναι ότι παρ’ όλην την μακραίωνα σκλαβιά της Κύπρου, τις τόσες επιδρομές και καταστροφές της, όλοι οι ποιηταί και λόγιοι έγραψαν εις την γλώσσαν του λαού. Έτσι τα έργα των Κυπρίων ιστορικών Μαχαιρά και Βοστρώνιου που διεσώθησαν μέχρι των ημερών μας, αποτελούν έναν σπουδαίο σταθμόν της Ελληνικής γλώσσης, χαρακτηριστικόν για την ομοιόμορφον σχεδόν εξέλιξιν των Eλληνικών διαλέκτων. Αξιοσημείωτον είναι ότι παρ’ όλον που επί Φραγκοκρατίας εισήχθη στην νήσον το Φραγκικόν δίκαιον οι Ασσίζαι, για να εφαρμοσθεί μετεφράσθη εις την Ελληνικήν γλώσσαν. Το γεγονός, ότι η Kυπριακή διάλεκτος διατηρεί την αρχαίαν κληρονομιά και καθυστερεί σε σχέση με την εξέλιξιν των άλλων Ελληνικών διαλέκτων, οφείλεται στην απομόνωσιν της Κύπρου από την υπόλοιπη Ελλάδα. Το φαινόμενον αυτό παρατηρείται και στην Ποντιακήν με την οποίαν η Κυπριακή διάλεκτος έχει αρκετές ομοιότητες. Αργότερα όμως το τοπικόν Κυπριακόν στοιχείον εξαφανίζεται και το Κυπριακόν γλωσσικόν όργανο αφομοιώνεται μέσα στο Πανελλήνιον. Οι Έλληνες της Κύπρου μιμούνται την γλώσσαν, τα θέματα και την τεχνοτροπίαν της λογοτεχνίας της Μητέρας - Ελλάδος και η πνευματική της ζωή γίνεται υπόδειγμα γι' αυτούς.

Γ. Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΚΥΠΡΟΥ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 1878

1. ΕΤΕΟΚΥΠΡΙΟΙ

Οι παλαιότεροι κάτοικοι της νήσου, της νεολιθικής και της εποχής του χαλκού, σύμφωνα με τις απόψεις των ιστορικών, ήσαν Μικρασιάτες και εν μέρει Σύριοι. Μερικοί εκ των νεωτέρων ερευνητών τους ονομάζουν «Ετεοκυπρίους» και άλλοι, όπως ο καθηγητής Μαριανάτος, «Καρολέλεγες», δηλαδή μια από τις φυλές της Μικράς Ασίας από την οποίαν προέρχονται και οι Προέλληνες.

2. ΕΛΛΗΝΕΣ - ΑΧΑΙΟΙ

Οι πρώτοι Έλληνες - Αχαιοί άρχισαν να έρχονται στην Κύπρον κατά τα μέσα της δεύτερης χιλιετηρίδος π.Χ. σαν έμποροι, όμως εγκαθίστανται εκεί επί μακρόν. Ήρθαν από τας νήσους του Αιγαίου, από τας νοτίους ακτάς της Μικράς Ασίας, από τας παροικίας που είχαν εγκαθιδρύσει εκεί οι Έλληνες εκ της Ηπειρωτικής Ελλάδος. Το γεγονός αυτό αποδεικνύεται και από το γεωγραφικό όνομα Αχαιοί Ακτή εις το βόρειον τμήμα της νήσου. Όπως αναφέρει ο George Hill «Η Ελληνική κίνησις προς την Κύπρον ήρχισεν το 1400 π.Χ. και εσυνεχίσθη βραδύτερον εις σταθερόν ρεύμα, οριστικώς αποικισθείσα το 1200 π.Χ.» . Σύμφωνα με τα ιστορικά δεδομένα η αποίκησις της Κύπρου από τους Αχαιούς έγινε πριν από την κάθοδο των Δωριέων, πριν και ιδιαίτερα μετά τον Τρωϊκόν πόλεμον. Μετά τον πόλεμο της Τροίας δημιουργήθηκαν στην Κύπρον μεγάλες αποικίες. Αποικίες ίδρυσαν οι Αθηναίοι, οι Αργείοι, οι Αρκάδες, οι Σαλαμίνιοι, οι Λάκωνες, οι Κύθνιοι.
Καθιστώντας την Κύπρον αποικία των, οι Αχαιοί δεν αφομοιώνονται από τους κατοίκους της νήσου, αλλά απεναντίας, τους εξελληνίζουν. «Οι Έλληνες άποικοι εξελληνίζουν την Κύπρο από τον 11-ο αιώνα π.Χ.» . Και αυτό ήταν φυσικό, διότι οι Αχαιοί ήσαν δημιουργοί και φορείς ανωτέρου Πολιτισμού - του Κρητο-μυκηναϊκού. «Οι 14-ος και 13-ος αιώνες αποτελούν περίοδο έντονης και πλατειάς διάδοσης στην Ανατολική Μεσόγειο πλέον όχι του Κρητικού, αλλά του Μυκηναϊκού Πολιτισμού» .

3. ΟΙ ΦΟΙΝΙΚΕΣ

Οι ειδήσεις δια την εγκατάστασιν των Φοινίκων εις την Κύπρον είναι θολές και ασταθείς. Οι ιστορικοί υποστηρίζουν δύο γνώμες. Οι μεν υποστηρίζουν ότι η εγκατάστασις των Φοινίκων εις την Κύπρον έγινε στας αρχάς της ιστορικής περιόδου, οι δε λίγο προ των αρχών της περιόδου αυτής. Την γνώμην τους αυτήν την στηρίζουν σε δύο πράγματα α) ότι εις τας μέχρι σήμερον ανασκαφάς δεν ευρέθησαν επιγραφές Φοινικικές που να χρονολογούνται πριν από τον Η’ αιώνα, αν και ήταν γνωστό τότε το Φοινικικό αλφάβητον και β) ότι ο Κυπριακός πολιτισμός δεν δέχθηκε την επίδρασιν του Φοινικικού.

4. ΟΙ ΑΣΣΥΡΙΟΙ

Η Κύπρος κατεκτήθη το 715 π.χ. από τον Βασιλέα των Ασσυρίων Σαραγών Β’. Η κυριαρχία των Ασσυρίων διήρκησεν μέχρι τέλους του Ζ’ αιώνος και η νήσος επλήρωνεν φόρον υποτελείας. Οι Κύπριοι απέκτησαν την ελευθερίαν τους, όταν το Κράτος των Ασσυρίων κατελύθη από τους Μήδους.

5. ΟΙ ΑΙΓΥΠΤΙΟΙ

Η Κύπρος ελεηλατήθη το 560 π.χ. από τον Φαραώ Αμάσιον. Ο Αμάσιος κατέλυσεν την ανεξαρτησίαν της νήσου και έκανε την Κύπρον φόρου υποτελή των Αιγυπτίων, όμως διετήρησε την ανεξαρτησίαν δια τους Βασιλείς της νήσου. Στην περίοδο αυτήν η σχέσις της Κύπρου μετά της Ελλάδος διευρύνεται ακόμη περισσότερο διότι στην νήσον έγινε γνωστή η ομηρική ποίησις, η οποία, όπως λέγει ο ακαδ. Άμαντος «συνέβαλεν εις το δυνάμωμα του Ελληνισμού στην μεγάλην νήσον, την συνέδεσεν με την αρχαίαν Ελλάδα» .

6. ΟΙ ΠΕΡΣΑΙ

Όταν ο Καμβύσης ανέλαβεν εκστρατείαν κατά της Αιγύπτου το 525 π.Χ οι Κύπριοι συνεμάχησαν με αυτόν και απηλλάγησαν της κυριαρχίας των Φαραώ. Η συμμαχία τους αυτή με τον Καμβύσην εξησφάλισεν εις τους Κυπρίους κάποιαν αυτονομίαν. Οι Κύπριοι όμως σύντομα ανέλαβον αγώνα και κατά των Περσών, διότι η Περσική κυριαρχία έγινε αφόρητος. Τρεις είναι οι κυριότερες εξεγέρσεις που έλαβον χώρα. Αφορμήν δια την πρώτην εξέγερσιν των Κυπρίων έδωσε η εξέγερσις των Ελλήνων της Μικράς Ασίας, των Ιώνων - το 502-495. Η εξέγερσις αυτή κατεπνίγη και ο αρχηγός της Ονήσιλος έπεσεν ηρωϊκώς εις την μάχην. Το 497 π.Χ. οι Πέρσαι κατέλαβον οριστικά όλην την Κύπρον. Μετά την νίκην κατά των Περσών στην ναυμαχία της Σαλαμίνος και στη μάχην των Πλαταιών, οι Έλληνες συγκροτούν την Ιεράν Συμμαχίαν της νήσου Δήλου με πρωτοβουλία των Αθηναίων με σκοπόν να απελευθερώσουν τας Ελληνικάς πόλεις της Μικράς Ασίας και την Κύπρον από τους Πέρσες. Έστειλαν τον ονομαστότερων τότε στρατηγόν Παυσανίαν και τον Αριστείδην (478 π.Χ.) με απόφασιν της Πανελληνίου Συνέλευσης της Δήλου να ελευθερώση την Κύπρον. Οι Κύπριοι, των οποίων το πνεύμα αντιστάσεως κατά των κατακτητών δεν είχεν καταλυθεί, εξηγέρθησαν και με την βοήθεια του Παυσανίου εξεδίωξαν τας Περσικάς φρουράς. Μετά την αναχώρησιν του Παυσανία οι Πέρσαι υπέταξαν πάλιν την Κύπρον. Οι ενέργειες των Ελλήνων για την απελευθέρωσιν της Κύπρου συνεχίσθησαν στα 467 και 459 π.Χ. Στα 449 π.Χ. οι Αθηναίοι έστειλαν με διακόσια πλοία τον ονομαστόν στρατηγόν και ένδοξον πολιτικόν Κίμωνα δια να απελευθερώσει την Κύπρον από τους Πέρσας. Το 448 π.Χ. οι Αθηναίοι αναγκάσθηκαν να υπογράψουν ειρήνην με τους Πέρσας. Δεύτερη εξέγερσις των Κυπρίων κατά των Περσών άρχισε το 395 π.Χ. και εσυνεχίσθη δέκα χρόνια. Επικεφαλής της πάλης ήταν ο Βασιλεύς της Σαλαμίνος Ευαγόρας ο Α’ με την βοήθειαν του Αθηναίου στρατηγού Κόνωνα. Το 387 π.Χ. οι Σπαρτιάται αποχωρούν της Ιερής Συμμαχίας και υπογράφουν την επαίσχυντον Ανταλκίδειαν ειρήνην , με την οποίαν η Σπάρτη εθυσίασε την Κύπρον. Με την ειρήνη αυτήν η Σπάρτη ανεγνώρισε την Περσικήν επηροήν επί της Κύπρου. Η τρίτη και τελευταία σοβαρή εξέγερσις των Κυπρίων κατά των Περσών έγινε το 351 π.Χ. καθοδηγούμενη από τον Πυθαγόραν. Ο Πυθαγόρας επικεφαλής των άλλων Κυπρίων Βασιλέων ηρνήθη να πληρώσει φόρον υποτελείας εις τους Πέρσες και ανακηρύσσεται ανεξάρτητος ηγεμών. Ύστερα από πολυετή πολιορκίαν της Σαλαμίνος, οι Πέρσες ηναγκάσθηκαν να συνάψουν συμφωνία κατά το 344 π.Χ.

7. Ο ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

Οι Κύπριοι αποκτούν πάλιν την ανεξαρτησίαν τους μετά την κατάλυσιν του Περσικού Κράτους υπό του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Οι Κύπριοι με 120 πλοία τους εβοήθησαν τον Μεγάλον Αλέξανδρο εις την πολιορκίαν της Τύρου και έλαβον μέρος εις την εκστρατείαν του κατά των Ινδιών.

8. ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΙ ΚΑΙ ΚΥΠΡΟΣ

Μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου η Κύπρος περιήλθε εις το Ελληνιστικό Κράτος των Πτολεμαίων της Αιγύπτου, εις χείρας των οποίων παρέμεινεν - με μια μικράν διακοπήν - περί τους 2 1/2 αιώνες. Από το 116 π.Χ. - περίοδος παρακμής των Πτολεμαίων - η Κύπρος απεσπάσθη και διοικείτο από Πτολεμαίους σαν ανεξάρτητο Βασίλειον μέχρις της καταλήψεώς της υπό των Ρωμαίων, το 586 π.Χ.

9. ΡΩΜΑΪΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ

Το 58 π.Χ ο Πόπλιος Κλαύδιος, χρησιμοποιών ασύστατον αφορμήν, προκάλεσε απόφασιν της Γερουσίας για κατάληψιν της Κύπρου. Η εκστρατεία ανετέθη εις τον Μάρκον Πόρτσιον Κάτωνα. Ο Πτολεμαίος δεν αντεστάθη, όμως δεν άντεξε εις το κτύπημα και αυτοεδηλητηριάσθη. Ο Κάτων κατέλαβεν την Κύπρον και επήρε τους θησαυρούς των Πτολεμαίων. Όμως οι Ρωμαίοι δεν ικανοποιήθηκαν από τους θησαυρούς των Πτολεμαίων και κυριολεκτικά καταλεηλάτησαν την νήσον . Αργότερα o Mεγάλος Κωνσταντίνος, συγκινηθείς από τας συμφοράς της Κύπρου - πείνα και σεισμός το 232 π.Χ. - έστειλεν για διοικητήν τον Καλόκαιρον. Ο Καλόκαιρος επανεστάτησεν και εσκέφθη να κάνει την Κύπρον ανεξάρτητον Κράτος. Ο ανεψιός του Κωνσταντίνου Δαλμάτιος κατέστειλεν την εξέγερσιν του Καλόκαιρου.

10. Η ΚΥΠΡΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΝ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΝ. ΣΑΡΑΚΙΝΟΙ

Η Ρωμαιοκρατία ουσιαστικά κατελύθη το 330 π.Χ., δηλαδή με το κτίσιμο της Κωνσταντινουπόλεως και της μετατροπής της εις Πρωτεύουσαν της Αυτοκρατορίας. Όμως οριστικά η Κύπρος απετέλεσεν οργανικόν τμήμα του Ανατολικού μέρους της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας στα 395 π.Χ. κατά την διαίρεσιν αυτής σε δύο τμήματα. Από τότε στην νήσον παρετηρήθη κάποια πρόοδος, ο πληθυσμός της αυξήθηκε και πέρασε μίαν σχετικήν ειρηνικήν περίοδον. Όμως τον 7ον αιώνα άρχισαν οι επιδρομές των Αράβων, οι οποίες, σύμφωνα με τον Στέφανον Λουϊζιάν ανέρχονται σε 24. Ο Λουίζος Φιλίππου επίσης τις θεωρεί 24. Οι επιδρομείς των Σαρακινών - Αράβων άρχισαν το 632 μ.Χ. και κράτησαν τρεις αιώνες - μέχρι το 965 μ.Χ. Οι Σαρακινοί, παρά τις πολλαπλές επιδρομές, δεν μπόρεσαν να κυριαρχήσουν της νήσου Κύπρου εξ αιτίας της διαρκούς Βυζαντινής υπεράσπισης. Αυτό το βεβαιώνει και ο ιστορικός Η. Gregoire: «Καμμία είδησις ανατολικών πηγών δεν επιτρέπει να πιστεύσωμεν ότι η Κύπρος απετέλεσεν τμήμα Αραβικού Κράτους, όπως π.χ. η Κρήτη» . Η Κύπρος απηλλάγη οριστικώς των Αράβων το 965 μ.Χ., όταν ο Νικηφόρος Φωκάς κατέστρεψεν τον Αραβικόν στόλον στας ακτάς της Μικράς Ασίας και απεβιβάσθη εις την Κύπρον. Κατά τον 11 και 12 αιώνα η Κύπρος εκυβερνάτο υπό επιφανών ανδρών, συγγενών των Αυτοκρατόρων ή υπό αποστατών. Λόγω του κινδύνου των Σταυροφόρων, εκ των οποίων απειλείτο η νήσος και το Βυζάντιον γενικά, οι Αυτοκράτορες ανακήρυσσαν τους συγγενείς τους ανεξάρτητους μονάρχας. Οι αποστάτες, οι οποίοι αυτοανακηρύσσονταν ανεξάρτητοι άρχοντες, δεν διατηρούνταν επί μακρόν. Οι Αυτοκράτορες του Βυζαντίου γρήγορα τους επανέφερον στην τάξιν και έθεταν πάλιν την νήσον υπό την κυριαρχίαν των. Έτσι το 1184 μ.Χ. ο Ισαάκιος Κομνηνός, επωφεληθείς της εσωτερικής διαμάχης στο Βυζάντιον και της αστάθειας του Ανδρόνικου του Α’, επέτυχεν με δόλον να γίνει κύριος της νήσου και να σχηματίσει ανεξάρτητον Ελληνικόν Κράτος, «γεγονός πρωτοφανέρωτο εις την ιστορίαν του Βυζαντίου» .

11. Η ΠΡΩΤΗ ΑΓΓΛΟΚΡΑΤΙΑ. ΡΙΧΑΡΔΟΣ Ο ΛΕΟΝΤΟΘΥΜΟΣ

Επιχειρούντες την τρίτην Σταυροφορίαν διά την απελευθέρωσιν της Ιερουσαλήμ, ο Φίλιππος Αύγουστος και ο Ριχάρδος ο Λεοντόθυμος ηναγκάσθησαν να προσαράξουν εις τας ακτάς της Κύπρου. Από τότε άρχισε η πολύχρονος σκλαβιά της Κύπρου. Όμως οι Κύπριοι αγανακτισμένοι από την φορολογικήν απομύζησιν των Άγγλων επανεστάτησαν. Μαθαίνοντας την επανάστασιν των Κυπρίων ο Ριχάρδος, την επώλησεν το 1192 εις τους Ναΐτας ιππότας αντί 100.000 χρυσών νομισμάτων.

12. ΟΙ ΝΑΪΤΕΣ

Οι Ναΐτες εσυνέχισαν την φορολογική απομύζησιν των κατοίκων, ετυραννούσαν και έσφαζαν τους ορθοδόξους. Όμως γρήγορα έγινε γενική εξέγερσις των Κυπρίων, η οποία ανάγκασε του Ναΐτας να προτείνουν στον Ριχάρδο πάλιν την Κύπρον και να τους επιστρέψει τα 100.000 χρυσά νομίσματα. Τότε ο Ριχάρδος την έδωσε στον γηραιό γάλλον ευγενή Γουΐδωνα Λουζινιάν Βασιλέα της Ιερουσαλήμ, αντί του αυτού ποσού, το οποίο ο Λουζινιάν υποχρεώθη να πληρώσει στους Ναΐτας.

13. ΦΡΑΓΚΟΚΡΑΤΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

Με την αγοραπωλησίαν αυτήν, που είναι η πρώτη, η Κύπρος πέρασε στα χέρια των Φράγκων. Ο Λουζινιάν εγκαθίδρυσεν στην νήσο το φεουδαρχικό σύστημα. Η Κύπρος διηρέθη εις τιμάρια, τα οποία διενεμήθησαν στους Γάλλους ευγενείς. Οι τιμαριούχοι είχαν απόλυτην εξουσίαν επί των δουλοπαροίκων και ο λατινικός κλήρος έγινε πανίσχυρος στην νήσον. Παράλληλα με τους λατίνους κληρικούς και φεουδάρχες, οι έμποροι - Γενουάτες και Βενετοί - απομυζούν τον λαό, επιβάλλοντάς του αγγαρείας και αβάστακτους φόρους. Στην νήσον εισάγεται το φεουδαρχικό δίκαιον, οι Ασσίζαι, «η πιο κλασσική μορφή φεουδαρχικής τάξης» , όπως αναφέρει ο Μάρξ. Την κατάστασιν όμως αυτήν δεν μπορούν να την ανεχθούν οι Κύπριοι, γι' αυτό συχνά επαναστατούν. Δύο είναι τα σπουδαιότερα κινήματα. Το πρώτο έγινε απ' αφορμή την υποδούλωσιν της Ορθοδόξου Εκκλησίας στους Λατίνους με Απόφασιν του Πάπα Σελεστίνου του Γ’ το 1196 με αρχηγό τον Κύπριον Κανάκην. Πιο σημαντικό απ’ αυτό ήταν το κίνημα του 1426, το οποίον ένωσεν όλους τους Έλληνες της Κύπρου εναντίον των καταπιεστών των Φράγκων και το οποίον διήρκεσεν εν έτος. Αρχηγός του κινήματος ήτο ο Κύπριος αγρότης Αλέξης, ο οποίος ανηγορεύθη Βασιλεύς της Κύπρου με πρωτεύουσαν το Λευκόνοικον. Η εξέγερσις αυτή πήρε τέτοιαν έκτασιν, που οι Φράγγοι ηναγκάσθησαν να εγκαταλείψουν την ύπαιθρον και τας πόλεις και να κλεισθούν στα φρούρια και στους πύργους τους. Μόλις το 1427 η εξέγερσις κατεστάλη. Οι Κύπριοι στην περίοδον της Φραγκοκρατίας της νήσου εκτός από την απάνθρωπο μεταχείρησιν των κατακτητών τους είχαν να αντιμετωπίσουν τας επιδρομάς των Μαμελούκων Τούρκων και των Γενουατών εμπόρων. Οι τελευταίοι κατόρθωσαν να αποκτήσουν πολλά προνόμια και τελικά να κατακτήσουν και την Αμμόχωστον. Τέτοια ήταν η οικονομική εξάντλησις της νήσου από τους Γενουάτας, ώστε ο Grousset γράφει «Ουδέποτε κεφαλαιοκρατική εκμετάλλευσις ολόκληρου λαού από οικονομικόν συγκρότημα επραγματοποιήθη πληρέστερον» (εννοεί την Κύπρον). Κατά την περίοδον της Φραγκοκρατίας της νήσου παρουσιάσθησαν και Λουζινιάν, οι οποίοι ενδιεφέρθησαν δια την ευημερίαν του πληθυσμού. Απεκατέστησαν στα δικαιώματά της την Ορθόδοξον Ελληνικήν Εκκλησίαν. Γενικά εφήρμοσαν συνετή διακυβέρνησιν. Δημιούργησαν ισχυρόν στόλον, εβοήθησαν την ανάπτυξιν του εμπορίου. Οι τελευταίοι Λουζινιάν, επειδή έννοιωθαν να αυξάνη περισσότερον η πίεσις των Τούρκων, επεδίωξαν την συνεργασίαν με την Δύσιν, όμως μάταια.

14. Η ΒΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

Με τον γάμο του τελευταίου Λουζινιάν Ιακώβου του Β’ με την βενετήν Αικατερίνην Κορνάρου στην Κύπρου άρχισαν να διεισδύουν Ενετοί. Η Αικατερίνη Κορνάρου εκυβέρνησεν από το 1475 μέχρι το 1489 ως Βασίλισσα (μετά τον ύποπτο θάνατο του Ιακώβου του Β’ και του υιού του). Στην πραγματικότητα όμως και στην περίοδον της Βασιλείας της, καθώς και στα προηγούμενα δύο έτη της αντιβασιλείας της, εκυβερνούσαν οι δόγηδες της Βενετίας. Τελικά επείσθη να παραιτηθή αντί 300 χιλιάδων χρυσών σκούρων. Με την δευτέραν αυτήν αγοραπωλησίαν της νήσου κύριοι της Κύπρου από του 1489 μέχρι του 1570 έγιναν οι Ενετοί. Κατ' αυτόν τον ύπουλον τρόπον η Κύπρος από σχεδόν ανεξάρτητη έγινεν επαρχία της Βενετίας. Η Ενετική διοίκησις ήταν σκληρή και απάνθρωπος. Καταδιώχθηκαν τα Ελληνικά γράμματα, κλείσθηκαν τα Ελληνικά σχολεία και έγιναν προσπάθειες αφελληνισμού της νήσου. Κατηργήθησαν τα μέχρι τότε δικαστήρια. Εδόθησαν προνόμια στους Λατίνους κληρικούς. Όλοι σχεδόν οι αγρότες έγιναν δουλοπάροικοι. Σύμφωνα με μιαν στατιστικήν την περίοδο αυτήν, η νήσος είχεν 147 χιλιάδες εκ των οποίων 45 χιλ. πάροικοι, 17 χιλ. απελεύθεροι και 120 χιλ. τιμαριούχοι. Κατ' άλλην όμως στατιστικήν η νήσος είχεν 270 χιλ. κατοίκους . Η φορολογική καταπίεσις και οι διοικητηκαί αυθαιρεσίαι αγανάκτησαν τους κατοίκους της νήσου. Η εξαθλίωσίς τους ήταν αφάνταστη. Στα 1508 πέρασε από την νήσον ο Γερμανός περιηγητής Μπάουμ. Τέτοια ήταν η εντύπωσις που εσχημάτισε, που αργότερα έγραφεν ότι «οι κάτοικοι της Νήσου είναι δούλοι των Βενετσιάνων υποχρεωμένοι να πληρώνουν το 1/3 των εισοδημάτων τους σ' αυτούς. Εκτός αυτού ο καθένας υποχρεώνεται να εργάζεται δύο μέρες την εβδομάδα αγγαρεία και αυτό όχι όταν αυτός θέλει. Αυτός που δεν πήγαινε πλήρωνε πρόστιμον» . Σύμφωνα με τον ιστορικόν Λάμπρον «η Κύπρος εισέφερεν εις το δημόσιον ταμείον της Βενετίας περί τα 125.000 φράγκα καθαρόν ετήσιος εισόδημα» . Με την πολιτικήν τους αυτήν οι Ενετοί κατάφεραν να γίνουν μισητοί στους Έλληνες της Κύπρου.

15. ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΗ ΝΗΣΟΝ ΚΥΠΡΟΝ

Στα 1571 η Κύπρος περιήλθεν εις χείρας των Τούρκων και παρέμεινεν υπό τον Τουρκικόν ζυγό έως το 1878. Σαν πρόσχημα για την κατάληψιν της Κύπρου οι Τούρκοι προέβαλον το γεγονός ότι οι Λουζινιάν επλήρωναν φόρον εις τους Σουλτάνους της Αιγύπτου, των οποίων διάδοχοι ήσαν οι Τούρκοι Σουλτάνοι. Στα 1570 ο Σελήν έστειλεν ισχυρόν στρατόν υπό τον Λαλά Μουσταφά και πολυάριθμον στόλον υπό τον Πιαλή Πασά. Οι Ενετοί κλείσθηκαν στα φρούρια. Η Λεμεσσός, η Πάφος και Λάρνακα κατελήφθησαν αμαχητί. Η Λευκωσία, ύστερα από ηρωϊκή αντίστασιν της φρουράς επί 48 ημέρες, περιήλθεν εις χείρας των Τούρκων την 9 Σεπτέμβρη 1570. Τα άγρια ασιατικά στίφη ενέσκηψαν στην πόλιν, ελεηλάτησαν, έσφαξαν, πυρπόλησαν ναούς και οικίας. Υπολογίζονται εις 20.000 οι σφαγέντες κατά τας πρώτας ημέρας και δυο χιλιάδες νεανίδες απήχθησαν για τα χαρέμια της Ανατολής . Μετά την κατάληψιν της Λευκωσίας, ο Μουσταφά Πασάς πολιόρκησε την Αμμόχωστον, τελευταίαν αντίστασιν των Ενετών. Η πολιορκία κράτησε δύο μήνες και μόνο όταν τελείωσαν τα τρόφιμα και τα πολεμοφόδια ο Μάρκος Βραγαδίνος συνθηκολόγησε. Οι απώλειες της Κύπρου από τις επιθέσεις αυτές των Τούρκων σε έμψυχον και άψυχον υλικό ήταν φοβερές. Ο πληθυσμός της νήσου, σύμφωνα με την απογραφήν που έκανε ο Μουσταφά Πασάς για φορολογικούς λόγους, αποδείχθη ότι ήταν 85.000 φορολογούμενοι και 80.000 γυναίκες και παιδιά. Εσφάγησαν, εκπατρίσθηκαν ή απέθανον τα 1/2 των Ελλήνων της Κύπρου. Μετά την κατάληψιν της νήσου, ο Σουλτάνος, δια λόγους σκοπιμότητος, ετήρησεν πιο ήπια πολιτικήν. Κατήργησε το τιμαριωτικό σύστημα. Επέστρεψεν στους χριστιανούς τις Εκκλησίες, όσες δεν έγιναν τζαμιά, επέτρεψεν την κοινοτικήν οργάνωσιν, κατήργησεν τους λατινικούς ναούς και επροστάτευσεν την Ορθόδοξον θρησκείαν. Τα προνόμια αυτά απέκτησαν οι Έλληνες της Κύπρου το 1572, όταν ενθαρρυθέντες από την ήτταν των Τούρκων στην ναυμαχία της Ναυπάκτου, έστειλαν Αντιπροσωπείαν στην Κωνσταντινούπολη στον Σουλτάνο ζητώντας προνόμια. Ο Σουλτάνος, αναγνωρίζοντας το αυτοκέφαλον της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Κύπρου, της έδωσεν μεγάλην δύναμιν. Το 1660 η Πύλη ανεγνώρισε τους Επισκόπους σαν ραγιά - βεκελήδες, δηλ. ως εφόρους των υποδούλων Ελλήνων και πολιτικούς αρχηγούς των, με εξουσίαν να κάνουν ένστασιν ενάντια στις αποφάσεις των Κυβερνητών της νήσου. Ο Αρχιεπίσκοπος αναγνωρίσθηκε για Μιλέτ Μπασή, δηλαδή Εθνάρχης. Οι φόροι ήσαν κατώτεροι απ’ αυτούς, που εισέπραταν παλαιότερα οι Βενετοί. Οι Τούρκοι εφάνησαν πιο σκληροί στους Λατίνους, γι’ αυτό οι καθολικοί εγκατέλειψαν την νήσον. Το γεγονός ότι ο Σουλτάνος έδωσεν ορισμένα προνόμια στους Επισκόπους, και δι’ αυτών εις τους Κυπρίους, δεν σημαίνει ότι η περίοδος της Τουρκοκρατίας ήταν υποφερτή. Αντίθετα, σκληροί και απάνθρωποι διοικητές έσφαζαν, βασάνιζαν και ελεηλατούσαν τον πληθυσμό της νήσου. Η οικονομική και εκπολιτιστική ζωή της νήσου άρχισε να μαραζώνη, Τα χωράφια έμεναν ακαλλιέργητα, δεν υπήρχον σχολεία, ο πληθυσμός λιγόστευε κανονικά. Πολλοί χριστιανοί εξισλαμίζοντο κρυφά τουλάχιστον. Κατά την στατιστικήν του 1700 ο πληθυσμός της νήσου ανήρχετο σε 60 χιλ. εκ των οποίων 18 χιλ. Τούρκοι. Ακόμη περισσότερον εμειώθη ο πληθυσμός στο 1750 - 25.000 χωρίς τους Τούρκους, εκ των οποίων 7500 φορολογούμενοι . Παρ’ όλον ότι ελευθερώθη η Εκκλησία, κατηργήθη η δουλοπαροικία και οι γεωργοί καλλιεργούσαν ίδια κτήματα, οι Έλληνες της Κύπρου δεν μπορούσαν να ανεχθούν την αυθαιρεσίαν της Τουρκικής διοικήσεως, των τοπικών μπέηδων και πασάδων, οι οποίοι έφθειραν και εξαφάνιζαν τον πληθυσμόν της νήσου. Άρχισεν η αντίστασις. Το 1578 έγινεν η πρώτη εξέγερσις των Ελλήνων της Κύπρου εναντίον των Τούρκων. Ο Μυριανθόπουλος λέγει ότι περίπου δύο αιώνες (1583-1669) οι Έλληνες της Κύπρου «διεπραγματεύοντο την από των Τούρκων απαλλαγήν της νήσου και την υπαγωγήν αυτής εις τον οίκον της Σαβόϊας» , οι οποίοι είχον αξιώσεις στο νησί, σαν απόγονοι των Λουζινιάν. Στα 1609 ο Χριστόδουλος, Αρχιεπίσκοπος Πάσης Κύπρου και Νέας Ιουστινιανής, έγραψεν εις τον Δούκαν της Σαβόϊας να στείλη όπλα εις τους κατοίκους που είναι 35.000 έτοιμοι να πολεμήσουν κατά των Τούρκων . Οι Κύπριοι όμως έθεταν όρους στον Δούκα της Σαβόϊας θέλοντες να διατηρήσουν την εθνικήν των ζωήν. Οι όροι που έθεσαν οι Κύπριοι ήσαν: «ανεξιθρησκεία, Κύπριοι αξιωματούχοι και ανώτεροι υπάλληλοι, ελεύθεροι εκλογή δημογερόντων, κατάργησις των ξένων τιμαρίων, ίδρυσις σχολείων, ιεροσπουδαστήριου ή Πανεπιστημίου, ίδρυσις σώματος στρατιωτικού εις πόλεις και κωμοπόλεις» . Ο δούξ της Σαβόϊας δεν έδωσεν απάντησιν. Οι Κύπριοι, βλέποντες, ότι δεν μπορούν από πουθενά να περιμένουν βοήθεια, εξηγέρθησαν και εξήλθον εις τα βουνά με οπλαρχηγό τον Βίκτωρα Ζεμπετό από την Πάφο. Η επανάστασις αυτή πνίγηκε στο αίμα (1607). Το 1764 οι Έλληνες της Λευκωσίας εξηγήρθηκαν κατά του Τούρκου Κυβερνήτου Τζιλ Οσμάν. Οι εξεγέρσεις και οι απόπειρες των Ελλήνων της Κύπρου να ελευθερωθούν δεν εσταμάτησαν. Οι Κύπριοι ευρίσκοντο πάντα στο πλευρόν των αδελφών τους της ηπειρωτικής Ελλάδος και προετοίμαζαν μαζί τους τον Μεγάλο Αγώνα της εθνικής αναγεννήσεως. Ο Κύπριος Ιωάννης Καρατζάς, ενστερνισθείς τας φιλελευθέρας γαλλικάς αρχάς, ήταν ένας από τους στενότερους και φλογερούς συνεργάτες του Ρήγα του Φεραίου. Συνελήφθη μαζί με τον εθνομάρτυρα Βελεστινλή και υπέστη το μαρτύριον του στραγγαλισμού μαζί του. Στην πορεία της προετοιμασίας της Εθνικής Επαναστάσεως υπό της Φιλικής Εταιρείας άπειροι Κύπριοι εμυήθησαν και ανέλαβον ενεργόν υπηρεσίαν. Ανάμεσα στους πρώτους 60 αποστόλους της Φιλικής Εταιρείας, που διασπάρθησαν ανά τας Ελληνικάς χώρας δια να μυήσουν τους σκλάβους Έλληνας, ήσαν Έλληνες Κύπριοι. Ο Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός είχεν μυηθεί από τον Φιλικόν Αντώνιον Πελοπίδαν. Μέλη της Φιλικής ήσαν όλοι οι Επίσκοποι, πρόκριτοι και μεγάλο τμήμα του λαού. Η «Φιλική Εταιρεία» υπελόγιζε πολύ εις την συμβολήν της Κύπρου εις τον Αγώνα, ιδιαίτερα εις χρήματα και τρόφιμα. Αυτό φαίνεται από το άρθρο 15 του Πολεμικού Σχεδίου που υπεβλήθη εις τον Αλέξανδρο Υψηλάντην από τους Φιλικούς εις την σύσκεψίν τους εις Ισμαήλο της Βεσσαραβίας κατά τον Οκτώβριο του 1820. Οι Έλληνες της Κύπρου εφάνησαν αντάξιοι των προσδοκιών της Φιλικής Εταιρείας. Η επανάστασις όμως εις την Κύπρον δεν είχεν ελπίδας επιτυχίας:
α) διότι δεν μπορούσε να την βοηθήση ο Ελληνικός στόλος, ούτε ήταν εύκολος η αποστολή πυρομαχικών και
β) επειδή ευρίσκετο πλησίον της Μικράς Ασίας ήτο εύκολο η επέμβασις των Τούρκων.
Η Πύλη, πληροφορηθείσα την προετοιμασίαν της Επαναστάσεως από τον Αλή Πασά και άλλους πράκτοράς της, αντικατέστησεν τους Διοικητάς των επαρχιών με άλλους αιμοβόρους Πασάδες. Εις την Κύπρον εστάλη ο Κιουτσούκ Μεχμέτ, ένας αιμοδιψής τύραννος. Λαβών αφορμήν από προκηρύξεις που έπιασε η Αστυνομία του και την εμφάνισιν του ναυάρχου Κωνσταντίνου Κανάρη στην Ασπροβρύση, δια να παραλάβη τρόφιμα για την επαναστατημένη Ελλάδα, εκάλεσε τους Έλληνας να παραδώσουν τα όπλα τους, υποσχόμενος να μην τους τιμωρήση. Οι Κύπριοι δεν είχον σημαντικόν οπλισμόν και τον παρέδωσαν. Κατόπιν συγκέντρωσε δια δόλου τον Αρχιεπίσκοπον, τους Μητροπολίτας, Αρχιμανδρίτας, Ηγουμένους και όλους τους Προεστούς ες την Λευκωσίαν και άρχισεν το αποτρόπαιον έργο του. Την 9 Ιουλίου εκαρατόμησεν άνω των 482 άτομα. Τον Αρχιεπίσκοπον τον εκρέμασεν καθώς και τον Αρχιμανδρίτη Μελέτιον και τον Ηγούμενον της Μονής Κύκκου Ιωσήφ. Επί τριάκοντα ημέρας οι γενίτσαροι έσφαζαν και ηχμαλώτιζον εις την Κύπρον. Δευτέραν σφαγήν διάπραξεν ο Κιουτσούκ Μεχμέτ μετά την ναυμαχίαν του Ναυαρίνου. Αυτό, εννοείται, δεν σημαίνει ότι οι Έλληνες της Κύπρου καθυστέρησαν εις εθνικοαπελευθερωτικόν αγώνα. Πολλοί εξ αυτών έφυγαν από την Κύπρον και επολέμησαν σε άλλα πεδία μαχών εναντίων των Τούρκων. Υπό τον Δημήτριον Υψηλάντη και τον Θεόδωρον Κολοκοτρώνην εις την Πελοπόννησον επολέμησαν οι οπλαρχηγοί Δαυίδ Οικονομίδης, Σταυρινός, Δετζώρτζης κλπ. Στα αρχεία της επαναστάσεως ανευρέθησαν τα ονόματα 137 Ελλήνων Κυπρίων που επολέμησαν εις την πολιορκίαν της Ακροπόλεως το 1827. Οι Κύπριοι, οι οποίοι κατέφυγον εις Ρώμην, εξέλεξαν Επίτροπον της Κύπρου τον Νικόλαον Θησέα, δια να συντονίση την πάλην και να οργανώσει διαφώτισιν δια την Ένωσιν της Κύπρου μετά της Ελλάδος. Ούτοι εξέδωσαν διακήρυξιν εις την Μασσαλίαν την 6 Δεκεμβρίου 1821 κατά της Τουρκικής κυριαρχίας και εζήτησαν την ενίσχυσιν των χριστιανικών λαών. Ανάμεσα στ' άλλα εις την προκήρυξιν αναφέρονται: «Επειδή η τυραννική διοίκησης των Τούρκων μετεβλήθη ολοτελώς εις ληστείαν... νομίζομεν ενώπιον Θεού και ανθρώπων, ότι έχομεν κάθε δίκαιο να μην γνωρίζωμεν πλέον δια διοίκησιν τους αιμοβόρους τούτους ληστάς, αλλά, συμφώνως με τους λοιπούς αδελφούς ημών Έλληνας, θέλομεν προσπαθήση για τη ελευθερίαν της ειρηνικής ημών, πάλαι μεν μακαρίας, ήδη δε τρισαθλίας, νήσου Κύπρου....» .
Όταν ο Καποδίστριας έφθασεν εις την Ελλάδα, ως Κυβερνήτης του νεοσύστατου Κράτους, οι Κύπριοι πολιτικοί πρόσφυγες του έστειλαν στις 18.VΙΙΙ.1828 επιστολή με την παράκλησιν «να δοθή ιατρεία εις τας πληγάς της Κύπρου, όπως οίδεν η βαθυτάτη πολιτική φρόνησίς του» . Λαβών υπ’ όψιν την επιστολήν αυτήν των Κυπρίων, ο Καποδίστριας περιέλαβεν και την Κύπρον και την Ρόδον ως τμήματα της Ελλάδος εις την ρηματικήν του διακοίνωσιν προς τους αντιπροσώπους των συμμάχων αυλών στις 18 Οκτωβρίου 1828. Όμως αυτό δεν έδωσεν αποτέλεσμα. Το 1830 οι Κύπριοι και πάλιν εζήτησαν από τον Καποδίστρια μέσω του επτανησίου Π. Βοντιτσιάνου, όμως και η νέα τους ενέργεια παρέμεινεν άκαρπος. Στα 1832-33 επωφεληθέντες οι Κύπριοι της διαμάχης των Τούρκων με τον Σουλτάνο της Αιγύπτου Μωχαμέτ Αλή, επανεστάτησαν εις την Λάρνακα υπό τον Νικόλαον Θησέα, χωρίς και πάλιν αποτέλεσμα. Αργότερα επανεστάτησαν εις Χρυσοχόν Πάφου υπό τον καλόγηρον Ιωαννικίον και υπό τον Γκιαούρ Ιμάμην. Όμως και τα τρία αυτά κινήματα επνίγησαν εις το αίμα. Τα τελευταία αυτά χρόνια η Οθωμανική Αυτοκρατορία περνούσε κρίσιν. Δια να κατευνάση τους υπόδουλους λαούς, η δυτική διπλωματία και ιδιαίτερα η Αγγλική, συνέστησαν στον Σουλτάνο να προβή εις μεταρρυθμίσεις. Η Αγγλία εφοβείτο από το ξέσπασμα νέων επαναστατικών κινημάτων, τα οποία θα εδίδον αφορμήν εις την Ρωσσίαν δια διαρκή επέμβασιν εις τας εσωτερικάς υποθέσεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Έτσι την 3.ΧΙ.1839 ο Σουλτάνος εξέδωσε το Διάταγμα «χατί σερίφ». Όμως το Διάταγμα αυτό δεν είχεν καμμιά μεταρρύθμισιν, αλλά την αποκατάστασιν της παλαιάς τάξεως και των παλαιών θεσμών, δια μεγαλυτέραν σταθεροποίησιν της κρατικής Διοικήσεως.
Τα ζητήματα που συγκινούσαν τον ραγιά, ελευθερία πίστης και κοινωνικο-οικονομικά, παρέμειναν άθικτα. Ο αναφερόμενος σ’ αυτό θεσμός «1) οι εγγυήσεις, οι οποίαι θα δίδονται εις τους υπηκόους μας ασφάλειαν ζωής, τιμής και περιουσίας 2) έναν καθορισμένον τρόπον καθορισμού και εισπράξεως των φόρων και 3) επίσης έναν κανονικό τρόπο για προσκλήσεως στρατιωτών και προθεσμίαν για την θητείαν τους» έμειναν ανεκπλήρωτοι. Το Διάταγμα αυτό αφήρεσεν από τους Μητροπολίτας το δικαίωμα κατανομής και εισπράξεως φόρων. Η απληστία των Τούρκων υπαλλήλων ηύξανεν την δυστυχίαν του πληθυσμού της νήσου. «Η ουσιαστική σημασία του «χατί σερίφ» έγκειτο μόνο εις τον ρόλο που έπαιξεν. Αυτό υπαγόρευσεν, ότι πρέπει να διεξάγεται πάλη για μεγαλύτερες αλήθειες και για πολιτικήν απελευθέρωσιν» . Μια νέα πράξις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας διεθνούς σημασίας είναι το «χατί χουμαγιάν». Τα «χατί χουμαγιάν» εξεδόθη την 18.ΙΙ.1856 εις εκτέλεσιν του άρθρου 4 του Συνεδρίου της Βιέννης και αναφέρεται στο άρθρο 9 της Συνθήκης των Παρισίων. Η δυτική διπλωματία συστήνουσα εις τον Σουλτάνο την έκδοσιν του «χατί χουμαγιάν», απέβλεπε από την μίαν πλευράν εις την προώθησιν του μεταρρυθμιστικού έργου εις την Τουρκίαν, και από την άλλην να «επικυρωθούν από τον Σουλτάνο, με εγγυήσεις των δυνάμεων, οι παλαιές περιουσίες των υπηκόων τους χριστιανών, και ταυτόχρονα να σταματήσει η μεγάλη επηροή της Ρωσίας επ' αυτών και να παύσουν οι αξιώσεις των για προστασίαν τους» . Το «χατί χουμαγιάν» διεπνέετο από την ιδέαν της ισοτιμίας όλων των υπηκόων της Αυτοκρατορίας διαφόρων θρησκευτικών πεποιθήσεων και των δικαιωμάτων της Διοικήσεως ειδικώς εις τα τοπικά κοινοτικά συμβούλια. Όμως η σημασία του τελευταίου μειώθηκε λόγω της επικρατούσης πλειοψηφίας των Μωαμεθανών μελών. Γενικώς η ωφέλεια εκ του «χατί χουμαγιάν» δεν ήτο τέτοια που ανέμενον οι λαϊκές μάζες, διότι έμεινε μόνον στο χαρτί. Πάλιν όμως αυτό ωθούσε τους μη μωαμεθανούς υπηκόους του Σουλτάνου σε δραστήρια πάλη για ελευθερία και για εξασφάλιση των περιουσιών τους, εγγυημένων από τας Μεγάλας Δυνάμεις. Τα δικαιώματα που απέρρεον από το «χατί χουμαγιάν» παραχωρήθησαν και εις τους Έλληνες της Κύπρου. Εις την νήσον δημιουργήθηκε ένα συμβουλευτικό σώμα από τον Αρχιεπίσκοπον και τρεις Επισκόπους. Μετά το τελευταίο αυτό Διάταγμα παρατηρήθηκε σημαντική πρόοδος εις τους Έλληνας. Η γεωργία και μικρή βιομηχανία προόδευσαν. Έχομεν δε μια μεγάλην αύξησιν του πληθυσμού. Από 80.000 περίπου της περιόδου της εξεγέρσεως ανήλθαν εις 122 χιλ. Έλληνας και 37 χιλ. Τούρκους. Γενικά όμως η κατάστασις επί Τουρκοκρατίας του Ελληνικού πληθυσμού της Κύπρου ήτο αθλία. Ιδού πως την περιγράφει ο Α. Κammerer: «Από του 1571 μέχρι του 1878 οι Τούρκοι τίποτε το καλόν δεν ετέλεσαν εις την Κύπρον. Ο πληθυσμός εκ προθέσεως, συνειδητά εληστεύθη, ηχμαλωτίσθη και επωλήθη εις το εξωτερικόν, ούτο δε ωλιγόστευσεν, κατέπεσε εις το δέκατον της προηγούμενης αριθμητικής δυνάμεώς του... Εφυτοζωούσε εις βαθμόν απελπιστικόν, ωλιγόστευεν και εξισλαμίζετο εν μέρει».

Δ. Η ΑΓΓΛΙΚΗ ΚΑΤΟΧΗ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

1. Ο ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗ ΤΗΣ

Με την Αγγλο-τουρκικήν αμυντικήν Συμφωνίαν της 4.VΙ.1878 τίθεται τέρμα εις τον άγριον Τουρκικόν ζυγόν και η Αγγλία κατακτά την Κύπρον για ακαθόριστον χρόνον με την υποχρέωσιν πληρωμής εις τον Σουλτάνον 92.638 αγγλικών λιρών ετησίως. Ο Ελληνικός πληθυσμός της Κύπρου υποδέχτηκε με χαράν την μεταβίβασιν της νήσου εις τους Άγγλους. Και αυτό διότι την έβλεπε σαν ένα μεταβατικόν σταθμόν δια την πλήρη απελευθέρωσίν του από τη μακραίωνη σκλαβιά και προκαταρκτικόν βήμα προς την Ένωσιν μετά της Ελλάδος. Την πίστην τους αυτήν ενίσχυεν το προηγούμενον της Εφτανήσου (Ιονίων νήσων) που το 1815 μετά το Συνέδριον της Βιέννης παραχωρήθηκε εις την Αγγλίαν για προσωρινήν διοίκησιν και αργότερα το 1863 μετεβιβάσθη εις την Ελλάδα. Οι Κύπριοι, και γενικά όλοι οι Έλληνες, δεν επίστευον ότι η Αγγλία θα αποσπούσε από τους Οθωμανούς μιάν νήσον με πολιτισμένον και χριστιανικόν πληθυσμόν, δια να του σφίξη πιο γερά τα δεσμά της σκλαβιάς. Την αυταπάτην τους αυτή την έτρεφον οι υποσχέσεις των Άγγλων επισήμων, οι οποίοι παρείχον ταύτας αφειδώλευτα. Ο πρώτος Άγγλος διοικητής, στρατηγός Garnet Wolseley, τον οποίον ο Κυπριακός λαός υπεδέχθη με ενθουσιασμόν, εις την προκήρυξίν του που εξέδωσεν την 21.7.1878 - αμέσως μετά την άφιξίν του - εβεβαίωσεν τους κατοίκους της νήσου, ότι «θα ελαμβάνοντο πρόσφορα μέτρα δια την προαγωγήν και ανάπτυξιν του εμπορίου και της γεωργίας και θα παρείχοντο εις τον λαόν τα ωφελήματα της ελευθερίας και της ασφαλείας...» . Την χαράν και τον ενθουσιασμόν του Ελληνικού πληθυσμού της Κύπρου για την αλλαγήν του πολιτικού καθεστώτος της νήσου και την ελπίδα του πως η μεταβίβασις αυτή θα ήταν προσωρινή, εκφράσθηκε από τον Αρχιεπίσκοπον Σωφρόνιον. Ούτος προσφωνώντος τον Garnet Wolseley «κατά χρέος» (κατ’ ανάγκην) υποσχόμενος συνεργασίαν «και χωρίς να αρνηθή την καταγωγήν και τους πόθους του λαού» προσέθεσε: «Αποδεχόμεθα την μεταπολίτευσιν τοσούτω μάλλον καθ’ όσον έχομεν την πεποίθησιν ότι η Μεγάλη Βρεταννία θα βοηθήση την Κύπρον ως έπραξεν και περί των Ιονίων νήσων, να ενωθή με την Μητέρα Ελλάδα, με την οποίαν φυσικώς συνδέεται» . Όμως η διοίκησις των Άγγλων βοήθησε τους Κυπρίους να απαλλαγούν της πλάνης τους. Οι Κύπριοι είχον απατηθεί οικτρά από τους δήθεν ελευθερωτάς Άγγλους. Από τότε ο πληθυσμός της Κύπρου δεν έπαυσε να αγωνίζεται και σε κάθε δυνατή ευκαιρία να εκδηλώνη τον πόθον του και να διατρανώνη την απόφασίν του για την Ένωσιν με την Μητέρα Ελλάδα.

2. ΑΓΓΛΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ

Η Αγγλική διοίκησις της Κύπρου, παρ’ όλον που δεν είναι λογικόν να συγκριθή με την βάρβαρον και εγκληματικήν Τουρκικήν, δεν παύει να είναι μια καθαρά εκμεταλλευτική, ιμπεριαλιστική διοίκησις. Στις 14 του Σεπτέμβρη του 1878 οι Άγγλοι ίδρυσαν στην Κύπρον Νομοθετικόν Συμβούλιον αποτελούμενον εκ του Αρμοστού, ως Προέδρου, τριών ανωτέρων Άγγλων υπαλλήλων και τριών Κυπρίων, διοριζομένων υπό του Αρμοστού. Το Συμβούλιον είχε μερικά συμβουλευτικά δικαιώματα, ουδεμίαν δε θετικήν εξουσίαν. Κάτω από την πίεσιν όμως των Κυπρίων, οι Άγγλοι ηναγκάσθηκαν να υποσχεθούν μεταρρυθμίσεις, τας οποίας πραγματοποίησε ο Γλάδστων στα 1882, παραχωρήσας εις του Κύπριους ένα ψευτο-σύνταγμα αποτελούμενον από 31 άρθρα και το οποίον ίσχυσεν περίπου 50 χρόνια. Δια των μεταρρυθμίσεων αυτών ιδρύθηκαν εκπαιδευτικά συμβούλια, κατελύθη το Τουρκικόν δικαστικόν σύστημα και ανεστηλώθη η Δικαιοσύνη. Στο Νομοθετικόν Συμβούλιον εδίδετο μια αντιπροσωπευτική μορφή. Στο εξής αποτελείτο από 6 επίσημα μέλη διοριζόμενα υπό της Κυβερνήσεως και δώδεκα εκλεγόμενα υπό του λαού, εννέα μη μωαμεθανικά και τρία μωαμεθανικά, σύμφωνα με την τότε αναλογίαν του πληθυσμού. Με τον τρόπον αυτόν η σύνθεσις του Συμβουλίου στην πραγματικότητα τους εξησφάλιζε την ισοψηφίαν, στην οποίαν, αν προσθέσουμε και το «βέτο» του εκπροσώπου του Στέμματος, σχηματίζομεν μιαν εικόνα του εμπαιγμού του Ελληνικού λαού της Κύπρου υπό των Άγγλων. Η εικόνα της Αγγλικής διοίκησης στην Κύπρο συμπληρώνεται από την σύνθεσιν του Εκτελεστικού Συμβουλίου (είδος Κυβερνήσεως) που αποτελείται από τον Αρμοστήν, πάλιν σαν Πρόεδρον, από τον Αρχιγραμματέα, από τον Νομικόν Σύμβουλον, τον Αρχιδικαστήν και άλλους υπάλληλους της Αγγλικής διοικήσεως, όλους χωρίς εξαίρεσιν Άγγλους. Επίσης η παιδεία, καθώς και η δικαιοσύνη, ευρίσκονται εις χείρας των Άγγλων. Τα κατώτερα δικαστήρια είχαν Πρόεδρον Άγγλον και μέλη έναν Έλληνα και έναν Τούρκον. Από την αρχή ακόμη οι Άγγλοι ήθελον να καταργήσουν την Ελληνική γλώσσα στα σχολεία, και ο Διοικητής της Κύπρου Ρόμπερτ Βίντολφ προτείνει η Ελληνική γλώσσα να αντικατασταθή από την Αγγλικήν. Όμως η Κυβέρνησις του Γλάδστωνος δεν είναι σύμφωνος και με τον Υπουργό των Αποικιών Κύμπερ Λέϊ απήντησεν ότι «λαμβανομένου υπ’ όψιν της πλούσιας και ποικίλης αρχαίας Ελληνικής φιλοσοφίας και της μεγάλης προόδου, την οποίαν επέτυχεν η νέα Ελλάδα από την εθνικήν της ανεξαρτησίαν, εις τα γράμματα, θεωρώ αδιαφιλονίκητον, ότι η Ελληνική γλώσσα, η γλώσσα της πλειοψηφίας των κατοίκων, είναι αρκετά κατάλληλη όχι μόνον δια την στοιχειώδη εκπαίδευσιν, αλλά και για επίτευξιν πιο ανωτέρου βαθμού ανάπτυξης» . Παρά την διαπίστωσιν όμως του λόρδου Κύμπερ Λέϊ, οι Άγγλοι δεν εγκατέλειψαν τις προσπάθειές τους για αφελληνισμό της Παιδείας. Στις 5 του Δεκέμβρη του 1923 εψηφίσθη νόμος, δια του οποίου η Κυβέρνησις καταργεί την καθοδήγησιν της παιδείας υπό των κοινοτήτων προς όφελός της. Το 1929 δια νόμου οι επαρχιακές εκπαιδευτικές Επιτροπές αντικαθίστανται από εκπαιδευτικόν Συμβούλιον διοριζόμενον υπό του Διοικητού. Το 1931 ο Κυβερνήτης δικτατορικά παίρνει το δικαίωμα να διευθύνη και να καθοδηγή την παιδείαν . Με τους Νόμους του 1952 και 1953 η Κυβέρνησις εκλέγει Εφόρους όποια πρόσωπα θέλει, ανεξάρτητα φυλής και θρησκεύματος. Σε όλην την περίοδον της κατοχής όλα τα νομοσχέδια, που κατετέθησαν υπό των Άγγλων εφηφίσθησαν και έγιναν δεκτά. Μόνο μιά μοναδική πρότασις κατ’ εξαίρεσιν δεν έγινε δεκτή και ταυτόχρονα όλα τα νομοσχέδια που κατετέθησαν από τους Έλληνες λαϊκούς αντιπροσώπους απερρίφθησαν, διότι οι Άγγλοι με την πολιτικήν τους «Διαίρει και Βασίλευε» εξησφάλιζον προς όφελός τους τας ψήφους των Τούρκων. Με το Βασιλικό Διάταγμα της 10.ΙΙΙ.1925, διά του οποίου η Κύπρος εκηρύσσετο αποικία, προσετέθηκαν στο Νομοθετικόν Συμβούλιον 3 Ελληνικές έδρες. Για να υπάρχει όμως εξίσωσις μεταξύ των Ελληνικών ψήφων και των ηνωμένων Αγγλο-τουρκικών προσετέθηκαν και τρεις επισήμων (Άγγλων υπαλλήλων). To ψευτο-συνταγματικό αυτό καθεστώς διετηρήθη εις την Κύπρον μέχρι του 1931, όταν οι Άγγλοι παίρνοντας αφορμή από τις καθολικές διαδηλώσεις των Ελλήνων της Κύπρου, στις οποίες διαδήλωσεν σύσσωμος ο λαός της μαρτυρικής νήσου την αγανάκτησίν του για την Αγγλικήν συμπαιχνίαν και ηξίωσεν την Ένωσιν της νήσου με την Ελλάδα, κατήργησεν το ψευτο-σύνταγμα και εφήρμοσαν μια στυγνήν φασιστικήν, αποικιακήν δικτακτορίαν. Βάσει του Βασιλικού Διατάγματος της 12.ΙΙ.1931 όλη η εξουσία συνεκεντρώθη εις τας χείρας του Κυβερνήτου . Εγκαθιδρύθηκε καθεστώς τρομοκρατίας και καταπίεσης, που συνέχισε μέχρι τον Β’ Παγκόσμιον Πόλεμον. Η περίοδος αυτή είναι γνωστή στην νήσον σαν καθεστώς της Παλμοκρατίας, από το όνομα του Κυβερνήτου Πάλμερ. Η εκμετάλλευσις από την πλευράν της Αγγλικής αποικιακής διοίκησης αντανακλά στο βιοτικόν επίπεδον του πληθυσμού της νήσου. Η αθλιότης του λαού της νήσου φαίνεται από μιάν έρευναν της Βρεταννικής Κυβερνήσεως που έγινε το 1938, σύμφωνα με την οποίαν τα 25% του λαού ζούσαν κάτω από το επίπεδον συντηρήσεως και μόνον 25% πάνω από το επίπεδον συντηρήσεων και το 1/4 του πληθυσμού της νήσου είναι καταδικασμένον σε μόνιμη πείνα. Σύμφωνα με την αμυντικήν Συμφωνίαν μεταξύ Μεγάλης Βρεταννίας και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η Αγγλία υπεχρεούτο να πληρώνη στον Σουλτάνο 92.638 αγγλικάς λίρας ετησίως. Το τεράστιο αυτό ποσόν, που η Αγγλία ποτέ δεν επλήρωσεν εις την Υψηλήν Πύλην, έπεσε εις τους ώμους του Κυπριακού πληθυσμού. Μέχρι το 1927, οπότε κατηργήθη ο «φόρος υποτελείας» κάτω από την πάλην του Κυπριακού λαού, εσυσσωρεύθησαν εις το Αγγλικόν θησαυροφυλάκιον το συνολικό ποσόν των 2.559.049 αγγλικών λιρών. Αν λάβωμεν υπ’ όψιν ότι το ετήσιον εισόδημα της Κύπρου ήτο 150.000 λίρες, μπορούμε να καταλάβουμε την φοβερήν αφαίμαξιν που εγίνετο στους Κυπρίους. Μετά την κατάργησιν του «φόρου υποτελείας» οι Άγγλοι ηξίωσαν από τους Κυπρίους να πληρώνουν 10.000 λίρες το χρόνο δια την στρατιωτικήν ασφάλειαν της νήσου. Παράλληλα με τις 10.000 λίρες οι Κύπριοι επλήρωναν και μια σειρά άλλους φόρους αμέσους και εμμέσους. Σύμφωνα με τις ομολογίες των ιδίων των Άγγλων, οι φόροι που είχον επιβληθεί στους Κυπρίους επί Αγγλοκρατίας είναι μεγαλύτεροι απ' αυτούς που επλήρωναν επί Τουρκοκρατίας. Ακόμη τα περισσεύματα των προϋπολογισμών της Κύπρου κατατίθονταν στην Αγγλίαν με τόκον 1%-1,5%, το δε Αγγλικόν δημόσιον τα τόκιζε με 4%-5%, ενώ θα έπρεπε να δαπανηθούν για δημόσια έργα στην Κύπρον. Φυσικά δεν περιμένει κανείς από τους Άγγλους αποικιοκράτες να λάβουν μέτρα για την οικονομικήν ανόρθωσιν της νήσου Κύπρου. Για την Κύπρον, όπως και για τις άλλες αποικίες, ισχύει ο βασικός νόμος του καπιταλισμού: «Εξασφάλισις του ανώτατου καπιταλιστικού κέρδους με την εκμετάλλευσιν και την συστηματικήν καταλήστευσιν των λαών άλλων χωρών».

3. ΑΓΩΝΕΣ ΔΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΙΝ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 1930

Από το 1880 ακόμη οι Κύπριοι άρχισαν να διαδηλώνουν την επιθυμίαν τους να ενωθούν με το Ελληνικόν Κράτος. Το Αναγνωστήριον «Κιτιεύς» απήντησεν με το εξής ψήφισμά του, που εξέφραζε το πνεύμα του Ελληνισμού της Κύπρου προς τον Κάρολον Λουζινιάν, που διεκδικούσε τον θρόνον: «Γνήσιοι Έλληνες όντες, έναν μόνον έχομεν πόθον, μιάν γλυκείαν και παρήγορον ελπίδα, την μετά της Μητρός ημών Ελλάδος Ένωσιν, ήτις θάττον ή βράδιον πεπείσμεθα, ότι τελεσθήσεται τη αρωγή του μεγαθύμου και γενναιόφρονος Αγγλικού έθνους και την Αρχήν των εθνοτήτων» .
Με την ευκαιρίαν της εκλογικής νίκης του Γλάδστωνος, τον ίδιο χρόνον οι Έλληνες της Κύπρου, στα συγχαρητήρια τηλεγραφήματά τους προς αυτόν, εκφράζουν τον δίκαιον πόθον τους για Ένωσιν. Κατά τον εορτασμόν του Ιωβιλαίου της Βασιλίσσης Βικτωρίας στα 1887 οι Έλληνες της Κύπρου απέσχον επιδεικτικά και προέβησαν σε δηλώσεις για την Ένωσιν της νήσου με την Ελλάδα. Στα 1881 η νήσος εδονήθη από μεγάλα Παγκύπρια συλλαλητήρια, στα οποία απεφασίσθη ο λαός να αρνηθή σύμπραξιν μετά της Κυβερνήσεως. Οι Έλληνες μέλη του Νομοθετικού και Διοικητικού Συμβουλίου, παραιτήθηκαν καθώς και πολλοί δημοτικοί σύμβουλοι. Με την πάλην τους αυτήν οι Κύπριοι επέτυχαν τις μεταρρυθμίσεις, δια τας οποίας εμιλήσαμε. Το 1887 οργανώθηκε νέα μαζική Παγκύπρια συγκέντρωσις στις πόλεις και τα χωριά. Τότε εξελέγη πρεσβεία υπό τον Αρχιεπίσκοπον Σωφρόνιον, η οποία μετέβη εις Λονδίνον και παρέδωσε εις τον Υπουργόν των Αποικιών λόρδον Νάτσφορδ υπόμνημα, εις το οποίον εξέθεταν τα παράπονά τους για την Αγγλικήν κακοδιοίκησιν και εξέφραζον την επιθυμία της νήσου για Ένωσιν με την Ελλάδα. Στα κατοπινά χρόνια οι Έλληνες της Κύπρου, αντιπρόσωποι στο Νομοθετικόν Συμβούλιον, σε κάθε Σύνοδον του σώματος έθετον μετά θετικότητος και σθένους το ζήτημα της Ενώσεως. Οι δηλώσεις του Ιωσήφ Τσάμπερλαντ εις το Αγγλικόν Κοινοβούλιον το 1902 ότι «η Ένωσις δεν ετύγχανε της γενικής εν Κύπρω επιδοκιμασίας» εθεωρήθησαν πρόσκλησις κατά των εθνικών αισθημάτων των Ελληνοκυπρίων και επηκολούθησαν ογκώδεις συγκεντρώσεις αποδοκιμασίας. Τότε με βουλευτικό υπόμνημα εζητήθη από την Αγγλικήν Κυβέρνησιν να απευθυνθή προς τον λαόν δια να διαπιστώση την ακράδαντον επιθυμίαν του για Ένωσιν με την Ελλάδα . Τον Μάϊο του 1903 οι Έλληνες, μέλη του Νομοθετικού Συμβουλίου της Β’ Συνόδου της Ε’ Περιόδου υπέβαλον πρότασιν για Ένωσιν της Κύπρου με την Ελλάδα, η οποία εγένετο δεκτή με πλειοψηφίαν λόγω απουσίας ενός Μωαμεθανού. Τον Ιούνιον του ίδιου έτους ένας Οθωμανός, μέλος της Κυπριακής Βουλής, αντιδράσας εις την ληφθείσαν απόφασιν, υπέβαλε ψήφισμα δια του οποίου εζητείτο, εις περίπτωσιν εγκαταλείψεως της νήσου υπό της Αγγλίας να αποδοθή εις την Οθωμανικήν Κυβέρνησιν. Το ψήφισμα αυτό, αν και κατεπολεμήθη από τους Έλληνας βουλευτάς, εψηφίσθη από τα ηνωμένα Αγγλο-τουρκικά μέλη και από τον Αρμοστήν. Σε ένδειξιν διαμαρτυρίας οργανώθηκαν καθ’ άπασαν την Κύπρον συλλαλητήρια και ενεκρίθησαν ψηφίσματα εκφράζοντα τον πόθον του λαού και καταγγέλοντα την σκευωρίαν της Κυβέρνησης κατοχής. Τα Ελληνικά μέλη υπέβαλαν πάλιν πρότασιν περί του Εθνικού ζητήματος των Ελλήνων Κυπρίων εις την Γ’ Σύνοδον της Ε’ Περιόδου του Νομοθετικού Συμβουλίου η οποία ενεκρίθη δια 9 έναντι 8 ψήφων - απουσίαζε ένας Τούρκος. Ο Υπουργός των Αποικιών Άλφρεντ Λίτελτον αυτή τη φορά απειλούσε τους Κυπρίους με κατάργησε του Συντάγματος σε περίπτωση που θα συνέχισαν να εκδηλώνουν τα εθνικά τους αισθήματα. Όταν τον Σεπτέμβριον του 1907 ο Ουΐνστον Τσώρτσιλ επεσκέφθη την Αμμόχωστον, την Λευκωσίαν, την Λεμεσόν, την Λάρνακα, ως Υφυπουργός των Αποικιών, οι Κύπριοι τον υποδέχθησαν με μιαν κραυγή «Ένωσις» εκφράζοντας έτσι τον ασίγαστον, τον άσβεστον πόθο τους για απαλλαγή τους από την Αγγλική τυραννία. Τον πόθο τους αυτόν τον ετόνισαν με παρρησία και οι Δήμαρχοι των πόλεων στις προσφωνήσεις τους προς τον Τσώρτσιλ . Στο ίδιο πνεύμα ήσαν και οι προσφωνήσεις των Δημάρχων και των άλλων πόλεων. Από κάθε γωνία της Κυπριακής γης έφθασαν τηλεγραφήματα στο γραφείο του Τσώρτσιλ υπέρ της Ενώσεως. Σε επίσημον δε συνεδρίασιν του Νομοθετικού Συμβουλίου οι Έλληνες Βουλευτές επέδωσαν υπόμνημα εις τον Τσώρτσιλ συνταχθέν εις ειδικήν σύσκεψιν εις την Αρχιεπισκοπήν . Η εντύπωσις που εσχημάτισε ο Τσώρτσιλ από την παλλαϊκήν εκδήλωσιν υπέρ της Ενώσεως κατά την υποδοχήν του εις την Κύπρον ήτο τέτοια, ώστε επιστρέφοντας εις την Αγγλίαν είπεν εις τον Σερ Τζων Σταυρίδην: «Θα σου απαντήσω ελληνικά - Ζήτω η Ένωσις! Είναι τα μόνα Ελληνικά που έμαθα εις την Κύπρον» . Κατά τον Ελληνο-τουρκικόν πόλεμο του 1912 πολλές χιλιάδες Κύπριοι εθελοντές πολέμησαν στις τάξεις του Ελληνικού Στρατού. Το 1913 στην Λευκωσία έγινε σύσκεψις υπό την Προεδρία του Αρχιεπισκόπου και εκπροσώπων του λαού της υπαίθρου και των πόλεων, στην οποίαν διεδηλώθη η επίμονος προσήλωσις των Ελλήνων της Κύπρου προς το ιδεώδες της Ενώσεως της νήσου με την Ελλάδα και ενεκρίθη ψήφισμα δια την Ένωσιν. Η προσάρτησις της Κύπρου υπό της Αγγλίας στις αρχές του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου ανεπτέρωσε τις ελπίδες των Ελλήνων της Κύπρου διότι παρεμερίσθη το προβαλλόμενο πάντα εμπόδιο - η Αγγλο-τουρκική Συνθήκη του 1878. Άνω των 11 χιλιάδων Ελλήνων Κυπρίων κατετάχθησαν στις γραμμές της Βρεταννικής βοηθητικής δυνάμεως και επολέμησαν στο πλευρόν των συμμάχων. Κατ’ επανάληψιν οι Έλληνες Βουλευτέ
Επιστροφή στην κορυφή
Επισκόπηση του προφίλ των χρηστών Αποστολή προσωπικού μηνύματος Αποστολή email Επίσκεψη στην ιστοσελίδα του Συγγραφέα
nektarios alexi
Καθηγητής


Εγγραφή: 19 Μάϊ 2006
Δημοσιεύσεις: 63

ΔημοσίευσηΔημοσιεύθηκε: Σαβ Ιούν 03, 2006 8:15 pm    Θέμα δημοσίευσης: Απάντηση με Συμπερίληψη

Τόσος ελληνισμός,τόσες αξίες,τόσος πολιτισμός,που,έμειναν άθικτα,παρόλο την βαρβάροτητα,και την επιβλητικότητα,των κατακτητών,βλέπουμε,σήμερα μια Κύπρο,αγνώριστη,χώρις ταυτότητα,χώρις αξίες,χωρίς πολιτισμό,να προκυνά,μόνο το χρήμα,βουλιαγμένη στον ωφελιμισμό,τυφλώμενη απο την ηδονή της καλοπέρασης και να ξεχνά,ότι προστάτευε,τόσες χιλιάδες χρόνια.Και να πουλάμε ξανά την γή μας,στους Άγγλους,με τις τόσες έκατοντάδες,εργοληπτικές εταιρείες,που έχουν κυριολεκτικά,θερίσει τα πάντα.

Είμαι Κύπριος και με λύπη τα λέω αυτά,αλλα δυστυχός είναι η πικρή αληθεια,που πονάει,όσους βλεπούν το κακό που γίνεται,αλλά το μεγαλύτερο,ποσοστό των συμπατριώτων μου,μέσα στην παραζάλη,των μερσεντές,και τών πολυτελείων,και τον αρχοντοχωριατισμό τους,εχούν γίνει παχιά αρνιά.

Πολυ διαφωτιστικό,το άρθρο σου.

Να είσαι καλά,γιαυτό το αξιόλογο έργο σου.
Επιστροφή στην κορυφή
Επισκόπηση του προφίλ των χρηστών Αποστολή προσωπικού μηνύματος Αποστολή email
abc
Πρύτανης


Εγγραφή: 12 Δεκ 2004
Δημοσιεύσεις: 1889

ΔημοσίευσηΔημοσιεύθηκε: Σαβ Ιούν 03, 2006 9:47 pm    Θέμα δημοσίευσης: Απάντηση με Συμπερίληψη

nektarios alexi έγραψε:
Τόσος ελληνισμός,τόσες αξίες,τόσος πολιτισμός,που,έμειναν άθικτα,παρόλο την βαρβάροτητα,και την επιβλητικότητα,των κατακτητών,βλέπουμε,σήμερα μια Κύπρο,αγνώριστη,χώρις ταυτότητα,χώρις αξίες,χωρίς πολιτισμό,να προκυνά,μόνο το χρήμα,βουλιαγμένη στον ωφελιμισμό,τυφλώμενη απο την ηδονή της καλοπέρασης και να ξεχνά,ότι προστάτευε,τόσες χιλιάδες χρόνια.Και να πουλάμε ξανά την γή μας,στους Άγγλους,με τις τόσες έκατοντάδες,εργοληπτικές εταιρείες,που έχουν κυριολεκτικά,θερίσει τα πάντα.

Είμαι Κύπριος και με λύπη τα λέω αυτά,αλλα δυστυχός είναι η πικρή αληθεια,που πονάει,όσους βλεπούν το κακό που γίνεται,αλλά το μεγαλύτερο,ποσοστό των συμπατριώτων μου,μέσα στην παραζάλη,των μερσεντές,και τών πολυτελείων,και τον αρχοντοχωριατισμό τους,εχούν γίνει παχιά αρνιά.

Πολυ διαφωτιστικό,το άρθρο σου.

Να είσαι καλά,γιαυτό το αξιόλογο έργο σου.


Νεκτάριε, τα συγχαρητήρια ανήκουν στον πατέρα μου (1924-1988).
Ανέβασα τον Πρόλογο από το βιβλίο του "Το κυπριακό ζήτημα στο φως του διεθνούς δικαίου και της διεθνούς πολιτικής", που εξέδωσα στην μνήμη του. Το βιβλίο το έγραψε στην Βουλγαρία και τον κινηγήσαν και δεν πρόλαβε να το δει δημοσιευμένο.
Εγώ σε ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια.
Κ.Μαρίτσας
Επιστροφή στην κορυφή
Επισκόπηση του προφίλ των χρηστών Αποστολή προσωπικού μηνύματος Αποστολή email Επίσκεψη στην ιστοσελίδα του Συγγραφέα
dim mam
Πρύτανης


Εγγραφή: 19 Ιούν 2005
Δημοσιεύσεις: 1711
Τόπος: καλαματα

ΔημοσίευσηΔημοσιεύθηκε: Κυρ Ιούν 04, 2006 4:41 pm    Θέμα δημοσίευσης: Απάντηση με Συμπερίληψη

Ευχομαι ο afham να το βαλλει στο βιβλιοπωλειο εαν γινεται δυνατο...

Υγεια και χαρα... Wink
_________________
''Οταν λέω ποίηση δεν εννοώ κάποιο λογοτεχνικό είδος. Ποίηση είναι ένας ξεχωριστός τρόπος να συνειδητοποιείς τον κόσμο...'' (Αντρέι Ταρκόφσκι)
Επιστροφή στην κορυφή
Επισκόπηση του προφίλ των χρηστών Αποστολή προσωπικού μηνύματος Αποστολή email Επίσκεψη στην ιστοσελίδα του Συγγραφέα
afham
Διαχειριστής


Εγγραφή: 02 Φεβ 2003
Δημοσιεύσεις: 1894
Τόπος: Φωτονερόπετρα

ΔημοσίευσηΔημοσιεύθηκε: Κυρ Ιούν 04, 2006 5:47 pm    Θέμα δημοσίευσης: Απάντηση με Συμπερίληψη

Αυτή την κουβέντα είχαμε με τον abc Laughing
_________________
Στραβός είναι ο γιαλός

Δείτε επίσης: http://www.liantinis.org
Επιστροφή στην κορυφή
Επισκόπηση του προφίλ των χρηστών Αποστολή προσωπικού μηνύματος Αποστολή email Επίσκεψη στην ιστοσελίδα του Συγγραφέα
Επισκόπηση όλων των Δημοσιεύσεων που έγιναν πριν από:   
Δημοσίευση νέας  Θ.Ενότητας   Απάντηση στη Θ.Ενότητα    www.filosofia.gr Αρχική σελίδα -> Ελεύθερες Απόψεις Όλες οι Ώρες είναι GMT + 2 Ώρες
Σελίδα 1 από 1

 
Μετάβαση στη:  
Δεν μπορείτε να δημοσιεύσετε νέο Θέμα σ' αυτή τη Δ.Συζήτηση
Δεν μπορείτε να απαντήσετε στα Θέματα αυτής της Δ.Συζήτησης
Δεν μπορείτε να επεξεργασθείτε τις δημοσιεύσεις σας σ' αυτή τη Δ.Συζήτηση
Δεν μπορείτε να διαγράψετε τις δημοσιεύσεις σας σ' αυτή τη Δ.Συζήτηση
Δεν έχετε δικαίωμα ψήφου στα δημοψηφίσματα αυτής της Δ.Συζήτησης





Μηχανισμός forum: PHPBB

© filosofia.gr - Επιτρέπεται η αναδημοσίευση του περιεχομένου της ιστοσελίδας εφόσον αναφέρεται ευκρινώς η πηγή του.

Υλοποίηση, Φιλοξενία: Hyper Center