ω φασισμέ!

[troian]

[...]
Πιο ανοιχτό παραμένει το ερώτημα του βαθμού επέκτασης της αρχικής απήχησης του φασισμού στη μεσαία τάξη. Βέβαια, ισχυρή ήταν η απήχησή του στους νέους των μεσαίων τάξεων, ιδιαίτερα στους φοιτητές πανεπιστημίων της ηπειρωτικής Ευρώπης, οι οποίοι στο Μεσοπόλεμο έγιναν διαβόητοι για την ακροδεξιά τους τοποθέτηση. Επίσης, 13% των μελών του Ιταλικού Φασιστικού Κινήματος το 1921 (δηλαδή πριν την Πορεία προς τη Ρώμη) ήταν φοιτητές. Στη Γερμανία, το 5% με 10% τ ων φ οιτητών ή ταν κ ομματικά μ έλη ή δη α πό τ ο 1 930, όταν η μεγάλη π λειοψηφία των μελλοντικών Ναζί δεν είχε ακόμα αρχίσει να δείχνει ενδιαφέρον για τον Χίτλερ (Kater, 1985, σ. 467· Noelle - Neumann, 1967, σ. 196). Όπως θα δούμε, ισχυρή αντιπροσώπευση είχε το στοιχείο των πρώην αξιωματικών που προέρχονταν από τη μεσαία τάξη: ήταν εκείνοι για τους οποίους ο Μεγάλος Πόλεμος, μ' όλες του τις φρικαλεότητες, σήμαινε το κορυφαίο προσωπικό τους επίτευγμα, θέση από την οποία κοίταζαν με μεγάλη απογοήτευση την πεζότητα της μελλοντικής τους πολιτικής ζωής. Υπήρχαν, φυσικά, τμήματα των μεσαίων στρωμάτων ιδιαίτερα δεκτικά στην πρόσκληση για δράση. Από μια ευρύτερη άποψη, όσο ισχυρότερη ήταν η απήχηση της ριζοσπαστικής Δεξιάς τόσο μεγαλύτερη ήταν η απειλή για τα μόνιμα, πραγματικά ή συμβατικά αναμενόμενα επαγγέλματα που ασκούσαν οι μεσαίες τάξεις, καθώς το πλαίσιο που υποτίθεται ότι κρατούσε την κοινωνική τους θέση άθικτη, λύγισε και έσπασε. Στη Γερμανία, το διπλό πλήγμα του Μεγάλου Πληθωρισμού που εκμηδένισε κυριολεκτικά την αξία του χρήματος και η Μεγάλη Ύφεση που ακολούθησε, ριζοσπαστικοποίησαν ακόμα και στρώματα της μεσαίας τάξης, όπως μεσαίους και ανώτερους δημοσίους υπαλλήλους που η θέση τους φαινόταν διασφαλισμένη. Κι αυτά τα στρώματα θα ήταν πρόθυμα, κάτω από λιγότερο τραυματικές περιστάσεις, σαν παλαιάς νοοτροπίας συντηρητικοί πατριώτες που νοσταλγούσαν τον Κάιζερ Γουλιέλμο, να συνεχίσουν να πράττουν το καθήκον τους προς τη Δημοκρατία που είχε πρόεδρο το Στρατάρχη Hindenburg, εάν δεν κατέρρεε φανερά μπροστά στα πόδια τους. Στο Μεσοπόλεμο, οι περισσότεροι Γερμανοί που δεν είχαν καμία σχέση με την πολιτική, νοσταλγούσαν την αυτοκρατορία του Γουλιέλμου. Στη δεκαετία του '60, όταν οι περισσότεροι Γερμανοί είχαν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι τα καλύτερα χρόνια στη γερμανική ιστορία ήταν τώρα (πράγμα απόλυτα κατανοητό), το 42% ηλικίας άνω των 60 ετών εξακολουθούσε να π ιστεύει ότι τ α χ ρόνια π ριν το 1 914 ή ταν κ αλύτερα α πό τ α τ ωρινά, έ ναντι 3 2% που ε ίχε μεταστραφεί από το Wirtschaftswunder (Noelle - Neumann, 1967, σ. 196). Στην περίοδο 1930-1932, οι ψηφοφόροι του αστικού Κέντρου και της Δεξιάς αποστάτησαν μαζικά στο Ναζιστικό Κόμμα. Κι όμως, δεν ήσαν αυτοί οι οικοδόμοι του φασισμού.
[...]
_________________
μακεδονίτικα πουλιὰ λαλοῦν μακεδονίτικα

[troian]

[...]
Φυσικά, τέτοιες συντηρητικές μεσαίες τάξεις ήταν δυνάμει υποστηρικτές ή ακόμη και προσήλυτοι του φασισμού, λόγω του τρόπου με τον οποίο χαράχτηκαν οι γραμμές της πολιτικής αντιπαράθεσης στο Μεσοπόλεμο. Η απειλή για τη φιλελεύθερη κοινωνία και όλες τις αξίες της φάνηκε να προέρχεται αποκλειστικά από τη Δεξιά, ενώ η απειλή για το κοινωνικό καθεστώς από την Αριστερά. Όσοι ανήκαν στη μεσαία τάξη έκαναν τις πολιτικές τους επιλογές ανάλογα με το φόβο τους. Οι παραδοσιακοί συντηρητικοί συνήθως συμπαθούσαν τους δημαγωγούς του φασισμού και ήσαν διατεθειμένοι να συμμαχήσουν μαζί τους εναντίον του μεγαλύτερου εχθρού. Ο ιταλικός φασισμός έγινε μάλλον ευνοϊκά δεκτός από τον Τύπο στη δεκαετία του '20, ακόμα δε και στη δεκαετία του '30, εκτός από τους φιλελεύθερους και άλλες πολιτικές δυνάμεις στα αριστερά του πολιτικού φάσματος. Ο John Buchan, διαπρεπής βρετανός συντηρητικός και συγγραφέας ιστοριών τρόμου, έγραφε: «Εάν δεν υπήρχε το τολμηρό πείραμα του φασισμού, η δεκαετία δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι υπήρξε καρποφόρος από άποψη εποικοδομητικής διακυβέρνησης». (Βλέπουμε ότι το γούστο του για συγγραφή ιστοριών τρόμου, δυστυχώς ουδέποτε συμβάδισε με αριστερές πεποιθήσεις) (Graves - Hodge, 1941, σ. 248). Ο Χίτλερ ήρθε στην εξουσία σε συνασπισμό με την παραδοσιακή Δεξιά, την οποία μετέπειτα απορρόφησε. Ο Στρατηγός Φράνκο περιέλαβε την ισπανική Φάλαγγα (Falange), που τότε δεν ήταν σημαντική, στο εθνικό του μέτωπο, διότι εκπροσωπούσε την ενότητα ολόκληρης της Δεξιάς ενάντια στα φαντάσματα του 1789 και του 1917, μεταξύ των οποίων δεν μπορούσε να κάνει καμία λεπτή διάκριση. Ήταν αρκετά τυχερός να μη συμμετάσχει στο πλευρό του Χίτλερ στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, έστειλε, ωστόσο, σώμα εθελοντών -τη «Γαλάζια Μεραρχία»- για να πολεμήσει τους άθεους κομμουνιστές στη Ρωσία στο πλευρό των Γερμανών. Ο Στρατάρχης Πεταίν σίγουρα δε συμπαθούσε ούτε το φασισμό ούτε το ναζισμό. Ένας από τους λόγους που ήταν τόσο δύσκολο μετά τον πόλεμο να διακρίνει κανείς μεταξύ ένθερμων γάλλων φασιστών και φιλογερμανών συνεργατών από τη μια μεριά και το κύριο σώμα υποστήριξης προς το καθεστώς του Βισύ του Στρατάρχη Πεταίν από την άλλη, ήταν ότι στην πραγματικότητα δεν υπήρχε σαφής διαχωριστική γραμμή. Αυτοί των οποίων οι πατεράδες είχαν μισήσει τον Ντρέυφους, τους Εβραίους και τη σκύλα-Δημοκρατία -ορισμένοι δε αξιωματούχοι του Βισύ ήταν σε ηλικία για να το έχουν κάνει οι ίδιοι- αναίσθητα μεταβλήθηκαν σε ζηλωτές της χιτλερικής Ευρώπης. Συνοπτικά, η «φυσική» συμμαχία της Δεξιάς στο Μεσοπόλεμο περνούσε από τους παραδοσιακούς συντηρητικούς μέσω των αντιδραστικών παλαιού στυλ, φθάνοντας μέχρι τις εξώτερες παρυφές της φασιστικής παθολογίας. Οι παραδοσιακές δυνάμεις του συντηρητισμού και της αντεπανάστασης ήταν ισχυρές αλλά συχνά αδρανείς. Ο φασισμός τους έδωσε και δυναμισμό και, πράγμα ίσως πιο σημαντικό, το παράδειγμα της ν ίκης ε πί τ ων δ υνάμεων τ ης α ταξίας ( αυτό ά λλωστε δ εν ή ταν τ ο παροιμιώδες επιχείρημα υπέρ της φασιστικής Ιταλίας, ότι δηλαδή «ο Μουσσολίνι έκανε τα τραίνα να κινούνταιστην ώρα τους»; ). Ακριβώς όπως ο δυναμισμός των κομμουνιστών ασκούσε έλξη πάνω στους απροσανατόλιστους και ανερμάτιστους της Αριστεράς μετά το 1933, έτσι και οι επιτυχίες του φασισμού, ιδιαίτερα μετά την κατάληψη της Γερμανίας από τους εθνικοσοσιαλιστές, τον έκαναν να μοιάζει σαν το κύμα του μέλλοντος. Το ίδιο το γεγονός ότι εκείνη την εποχή ο φασισμός εισέβαλε θεαματικά, αν και για σύντομο χρονικό διάστημα, στην -απ' όλες τις χώρες- πολιτική σκηνή της συντηρητικής Μεγάλης Βρετανίας, δείχνει τη δύναμη αυτής της «επίδρασης από την επίδειξη». Το γεγονός ότι πήρε με το μέρος του μία από τις πιο εξέχουσες πολιτικές φυσιογνωμίες της χώρας και κέρδισε την υποστήριξη ενός από τους μεγιστάνες του Τύπου, είναι πιο σημαντικό από το γεγονός ότι το κίνημα του Sir Oswald Mosley σύντομα το εγκατέλειψαν πολιτικοί που έχαιραν σεβασμού και από το γεγονός ότι η εφημερίδα Daily Mail του Λόρδου Rothermere σύντομα απέσυρε την υποστήριξή της προς τη Βρετανική Ένωση Φασιστών. Διότι η Βρετανία θεωρείτο απ' όλους -και ορθώς- ως πρότυπο πολιτικής και κοινωνικής σταθερότητας.
_________________
μακεδονίτικα πουλιὰ λαλοῦν μακεδονίτικα

[troian]

Υποκεφάλαιο ΙΙΙ

Η άνοδος της ριζοσπαστικής Δεξιάς μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο αποτέλεσε, χωρίς αμφιβολία, απάντηση απέναντι στον κίνδυνο, στην πραγματικότητα δε, απάντηση στην κοινωνική επανάσταση και στη δύναμη της εργατικής τάξης γενικά, και ειδικότερα στην Οκτωβριανή επανάσταση και το Λενινισμό. Διαφορετικά, φασισμός δε θα υπήρχε, διότι αν και, από τα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα και μετά, οι ακραίοι δεξιοί έκαναν έντονη τη δημαγωγική πολιτική και επιθετική παρουσία τους σε μια σειρά από ευρωπαϊκές χώρες, εν τούτοις πριν το 1914 η κατάσταση βρισκόταν υπό έλεγχο. Ως προς αυτό, οι απολογητές του φασισμού έχουν ίσως δίκαιο να υποστηρίζουν ότι ο Λένιν προκάλεσε την εμφάνιση ενός Μουσσολίνι και ενός Χίτλερ. Ωστόσο, είναι εντελώς αβάσιμο να δικαιώνεται η φασιστική βαρβαρότητα στη βάση του ισχυρισμού ότι εμπνεύστηκε από ή μιμήθηκε τις υποτιθέμενες προγενέστερες βαρβαρότητες που διέπραξε η Ρωσική επανάσταση, όπως σχεδόν έφθασαν να υποστηρίξουν ορισμένοι γερμανοί ιστορικοί στη δεκαετία του '80 (Nolte, 1987).

Θα πρέπει όμως να διατυπώσουμε δύο σημαντικές παρατηρήσεις αναφορικά με την άποψη ότι το φασιστικό κίνημα προέκυψε ως αντίδραση απέναντι στην επαναστατική Αριστερά. Πρώτο, διότι υποτιμάται η επίδραση του πρώτου παγκοσμίου πολέμου σε σημαντικά κοινωνικά τμήματα, κυρίως της μεσαίας και της κατώτερης μεσαίας τάξης, εθνικιστών στρατιωτών ή νεαρών ανδρών οι οποίοι, μετά το Νοέμβριο του 1918, αισθάνονταν πικρία που έχασαν την ευκαιρία να δείξουν τον ηρωισμό τους. Οι αποκαλούμενοι «στρατιώτες της πρώτης γραμμής του μετώπου» (frontsoldat) επρόκειτο να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη μυθολογία των ριζοσπαστικών κινημάτων της Δεξιάς -ο Χίτλερ ήταν ένας από αυτούς- σχηματίζοντας ένα σημαντικό μπλοκ από ισχυρά ακραία εθνικιστικά αποσπάσματα, όπως αυτό των αξιωματικών που δολοφόνησαν τους γερμανούς κομμουνιστές ηγέτες Καρλ Λήμπκνεχτ και Ρόζα Λούξεμπουργκ στις αρχές του 1919, τους ιταλούς squadristi και τους γερμανούς freikorps. To 57% των πρώτων ιταλών φασιστών ήταν πρώην στρατιώτες. Όπως είδαμε, ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος ήταν μια μηχανή αποκτήνωσης του κόσμου, κι αυτοί οι άνθρωποι αισθάνονταν κάποια υπερηφάνεια απελευθερώνοντας την υπολανθάνουσα βαναυσότητά τους.
[...]
_________________
μακεδονίτικα πουλιὰ λαλοῦν μακεδονίτικα

[troian]

[...]
Η ισχυρή προσήλωσή της Αριστεράς, από τους φιλελεύθερους και εκείθεν, προς τα αντιπολεμικά και αντιμιλιταριστικά κινήματα, η τεράστια λαϊκή απέχθεια απέναντι στην ανθρωποσφαγή του πρώτου παγκοσμίου πολέμου οδήγησε πολλούς να υποτιμήσουν την ανάδυση μιας μικρής αλλά αριθμητικά σημαντικής μειοψηφίας για την οποία η εμπειρία του πολέμου, ακόμα και κάτω από τις συνθήκες του 1914-1918, κατείχε κεντρική θέση και αποτελούσε πηγή έμπνευσης• για αυτούς που η στρατιωτική στολή και η στρατιωτική πειθαρχία, η αυτοθυσία και η θυσία των άλλων, το αίμα, τα όπλα και η ισχύς ήταν αυτά για τα οποία άξιζε κανείς να ζει ως άνδρας. Δεν έγραψαν πολλά βιβλία για τον πόλεμο, μόνο κάνα-δυο (ιδιαίτερα στη Γερμανία). Αυτοί οι Rambos της εποχής τους αποτέλεσαν και τη φυσιολογική δεξαμενή στρατολόγησης για τη ριζοσπαστική Δεξιά.

Η δεύτερη παρατήρηση αναφέρεται στο γεγονός ότι η αντίδραση της Δεξιάς δεν εκδηλώθηκε ενάντια στον ίδιο τον Μπολσεβικισμό, αλλά ενάντια σε όλα τα κινήματα, ιδιαίτερα ενάντια στο κίνημα της οργανωμένης εργατικής τάξης που απειλούσε την υπάρχουσα ευταξία της κοινωνίας ή μπορούσε κανείς να του αποδώσει όλες τις ευθύνες για την κατάρρευσή της. Ο Λένιν ήταν το σύμβολο της απειλής αυτής μάλλον παρά η απτή πραγματικότητά της. Για τους περισσότερους πολιτικούς, η απειλή δεν προερχόταν τόσο από τα σοσιαλιστικά εργατικά κόμματα που οι ηγέτες τους ήταν, άλλωστε, αρκετά μετριοπαθείς, αλλά από την άνοδο της ισχύος της εργατικής τάξης, της αυτοπεποίθησης που απέκτησε και του ριζοσπαστισμού της, πράγμα που έδωσε στα παλαιά σοσιαλιστικά κόμματα μια νέα πολιτική δύναμη, στην πραγματικότητα όμως τα έκανε αναντικατάστατα στηρίγματα των φιλελεύθερων κρατών. Δεν είναι τυχαίο ότι στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, το κεντρικό αίτημα των σοσιαλιστών από το 1889 και μετά, η οκτάωρη εργασία, ικανοποιήθηκε σχεδόν παντού στην Ευρώπη.
[...]
_________________
μακεδονίτικα πουλιὰ λαλοῦν μακεδονίτικα

[troian]

[...]
Αυτό που πάγωσε το αίμα των συντηρητικών ήταν η υπόρρητη απειλή που συνιστούσε η άνοδος της ισχύος των εργαζομένων μάλλον παρά η απλή μετατροπή των συνδικαλιστικών ηγετών και των ρητόρων της αντιπολίτευσης σε υπουργούς κυβερνήσεων, μολονότι κι αυτό το ποτήρι ήταν πολύ πικρό γι' αυτούς, διότι εξ ορισμού ανήκαν «στην Αριστερά». Σε μια εποχή κοινωνικής αναταραχής, η διαχωριστική γραμμή μεταξύ αυτών και των Μπολσεβίκων δεν ήταν σαφής. Πράγματι, πολλά σοσιαλιστικά κόμματα θα ήταν ευτυχή να συγχωνευτούν με τα κομμουνιστικά αν αυτά δεν είχαν απορρίψει ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Μετά την Πορεία του προς τη Ρώμη, ο Μουσσολίνι δε δολοφόνησε κανέναν ηγέτη του Κ.Κ., αλλά τον ηγέτη των σοσιαλιστών Ματτεόττι. Η παραδοσιακή Δεξιά μπορεί να έβλεπε την άθεη Ρωσία σαν την ενσάρκωση όλων των δεινών στον κόσμο, αλλά η εξέγερση των Στρατηγών στην Ισπανία το 1936 δεν είχε ως στόχο τους κομμουνιστές, απλώς και μόνο επειδή δεν αποτελούσαν παρά μικρό μόνο μέρος του Λαϊκού Μετώπου (βλ. κεφ. 5). Είχε ως στόχο την άνοδο του λαϊκού κινήματος, που μέχρι τον Εμφύλιο ευνοούσε τους σοσιαλιστές και τους αναρχικούς. Η θέση ότι ο Λένιν και ο Στάλιν αποτέλεσαν την αφορμή για την έλευση του φασισμού, αποτελεί εκ των υστέρων εκλογίκευση.
Κι όμως, θα πρέπει να εξηγήσουμε γιατί η Δεξιά μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο κέρδισε τις κρίσιμες νίκες της με τη μορφή του φασισμού. Διότι εξτρεμιστικά κινήματα της άκρας Δεξιάς υπήρχαν και πριν το 1914 - υστερικά εθνικιστικά και ξενοφοβικά, εξιδανικεύοντας τον πόλεμο και τη βία, μη δείχνοντας καμιά ανεκτικότητα, υπέρ της βίαιης καταστολής, παθιασμένα αντιφιλελεύθερα, αντιδημοκρατικά, αντιπρολεταριακά, αντισοσιαλιστικά, αντιορθολογικά, ονειρευόμενα αίμα και γη και την επιστροφή στις αξίες που διατάραζε η νεωτερικότητα. Τα κινήματα αυτά είχαν κάποια πολιτική επιρροή μέσα στις γραμμές της πολιτικής Δεξιάς και σε ορισμένους κύκλους
διανοουμένων, αλλά πουθενά δεν κυριαρχούσαν ή είχαν τον έλεγχο.

Η ευκαιρία που τους δόθηκε μετά το τέλος του πρώτου παγκοσμίου πολέμου ήταν η κατάρρευση των παλαιών καθεστώτων και των κυρίαρχων κοινωνικών τάξεων καθώς και του μηχανισμού ισχύος, επιρροής και ηγεμονίας που διέθεταν. Όπου οι μηχανισμοί αυτοί εξακολούθησαν να λειτουργούν καλά, δεν υπήρχε ανάγκη για φασισμό. Στη Βρετανία, ο φασισμός δε σημείωσε καμία πρόοδο, παρά τον κάποιο στιγμιαίο κλονισμό των νεύρων που προκάλεσε, όπως αναφέραμε πιο πάνω. Τον έλεγχο διατήρησε η παραδοσιακή συντηρητική Δεξιά. Καμία αξιοσημείωτη πρόοδο δεν έκανε ούτε στη Γαλλία, παρά μονάχα μετά την ήττα του 1940. Αν και η γαλλική ριζοσπαστική Δεξιά -η μοναρχική οργάνωση Action Française και η οργάνωση Croix de Feu (Πύρινος Σταυρός) του Συνταγματάρχη La Rocque- βρισκόταν σε ετοιμότητα για να αντιμετωπίσει τους αριστερούς, δεν ήταν εν τούτοις στενά φασιστική. Πράγματι, μερικά τμήματά της θα προσχωρούσαν αργότερα ακόμα και στην Αντίσταση.[...]
_________________
μακεδονίτικα πουλιὰ λαλοῦν μακεδονίτικα

[troian]

[...]
Ο φασισμός δε χρειαζόταν και σ' εκείνες τις χώρες που είχαν πρόσφατα ανακτήσει την ανεξαρτησία τους και υπήρχε μια νέα εθνικιστική κυρίαρχη τάξη ή ομάδα για να αναλάβει τα ηνία. Μπορεί οι νέοι ηγέτες να ήταν αντιδραστικοί και ίσως να επέλεγαν να κυβερνήσουν αυταρχικά, για λόγους που θα εξετάσουμε πιο κάτω, αλλά η ταύτισή τους με το φασισμό που σημειωνόταν σε κάθε μεταστροφή τους προς την αντιδημοκρατική Δεξιά στην Ευρώπη του Μεσοπολέμου ήταν ρητορική. Δεν υπήρχαν αξιόλογα φασιστικά κινήματα στη νέα Πολωνία που την κυβερνούσαν αυταρχικοί στρατιωτικοί, ούτε στο τσέχικο μέρος της Τσεχοσλοβακίας που ήταν δημοκρατικό, ούτε στον (κυρίαρχο) σερβικό πυρήνα της νέας Γιουγκοσλαβίας. Ενώ όπου υπήρχαν σημαντικά φασιστικά ή παρόμοια κινήματα, σε χώρους όπου οι ηγέτες τους ήταν παλαιάς μόδας δεξιοί ή αντιδραστικοί -όπως στην Ουγγαρία, τη Ρουμανία, τη Φινλανδία ακόμα και στην Ισπανία του Φράγκο, που ο ίδιος δεν ήταν φασίστας- ελάχιστα προβλήματα υπήρξαν στο να τεθούν τα κινήματα αυτά υπό τον έλεγχο της παραδοσιακής ηγεσίας, εκτός από περιπτώσεις (όπως στην Ουγγαρία το 1944) όπου υπήρξε σοβαρή γερμανική πίεση. Αυτό δε σημαίνει ότι τα εθνικιστικά κινήματα μειοψηφίας στα παλαιά ή στα νέα κράτη δεν έβρισκαν ίσως το φασισμό ελκυστικό, για τον απλούστατο λόγο ότι θα μπορούσαν να υπολογίζουν στην οικονομική και πολιτική υποστήριξη της Ιταλίας και μετά το 1933 της Γερμανίας. Πρόκειται σαφέστατα για την περίπτωση της Φλαμανδίας (Βέλγιο), της Σλοβακίας και της Κροατίας.

Τις άριστες συνθήκες για το θρίαμβο της άφρονος άκρας Δεξιάς πρόσφεραν παλαιά κράτη όπου οι κυρίαρχοι μηχανισμοί τους δεν μπορούσαν πλέον να λειτουργήσουν και όπου υπήρχε μια μάζα απογοητευμένων, αποπροσανατολισμένων και δυσαρεστημένων πολιτών, οι οποίοι δε γνώριζαν πλέον πού έπρεπε να προσδεθούν. Κι ακόμα εκεί όπου ισχυρά σοσιαλιστικά κινήματα απειλούσαν ή έδιναν την εντύπωση ότι απειλούσαν κοινωνική επανάσταση, αλλά στην ουσία δεν ήταν σε θέση να την πραγματοποιήσουν. Και τέλος, εκεί όπου είχε εκδηλωθεί κίνημα έντονης δυσαρέσκειας ενάντια στις συνθήκες ειρήνης του 1918-1920. Αυτές ήταν οι συνθήκες που έκαναν τις απελπισμένες παλαιές κυρίαρχες ελίτ να προσφύγουν στους ακραίους ριζοσπάστες της Δεξιάς, όπως έκαναν οι ιταλοί φιλελεύθεροι με τους φασίστες του Μουσσολίνι το 1920-1922 και οι γερμανοί Συντηρητικοί με τους Εθνικοσοσιαλιστές του Χίτλερ το 1932-1933. Οι ίδιες αυτές συνθήκες μετέβαλαν κινήματα της ριζοσπαστικής Δεξιάς σε πανίσχυρα οργανωμένες και ορισμένες φορές ένστολες παραστρατιωτικές δυνάμεις (squadristi - τάγματα εφόδου) ή, όπως στη Γερμανία κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης, σε μαζικούς εκλογικούς στρατούς. Ωστόσο, ο φασισμός σε κανένα από τα δύο φασιστικά κράτη δεν «κατέκτησε την εξουσία», μολονότι και στην Ιταλία και στη Γερμανία πολλά έλεγε για «κατάληψη των δρόμων» και «πορεία προς τη Ρώμη». Και στις δύο περιπτώσεις, ο φασισμός ήρθε στην εξουσία με τη συνενοχή και την πρωτοβουλία (όπως πράγματι συνέβη στην Ιταλία) των παλαιών καθεστώτων, δηλαδή με τρόπο «συνταγματικό».

Η καινοτομία του φασισμού ήταν ότι από τη στιγμή που ανέλαβε την εξουσία αρνήθηκε να παίξει τα παλαιά πολιτικά παιγνίδια, ενώ όπου μπόρεσε κατέλαβε την εξουσία πλήρως. Η ολική μεταβίβαση της εξουσίας ή η εξόντωση όλων των αντιπάλων πήρε μάλλον περισσότερο χρόνο στην Ιταλία (1922-1928) παρά στη Γερμανία (1933-1934), αλλά από τη στιγμή που πραγματοποιήθηκε δεν υπήρχαν πλέον άλλα εσωτερικά πολιτικά όρια για την ανεμπόδιστη εμπέδωση της δικτατορίας που είχε ως χαρακτηριστικό της γνώρισμα τον ανώτατο λαϊκιστή «ηγέτη» (Ντούτσε, Φύρερ).

Σ' αυτό το σημείο θα πρέπει συνοπτικά να απορρίψουμε δύο εξίσου ανεπαρκείς θέσεις για το φασισμό. Η μία είναι φασιστική, αλλά την υιοθέτησαν και πολλοί φιλελεύθεροι ιστορικοί, η άλλη πολύ αγαπητή στον ορθόδοξο σοβιετικό μαρξισμό. Δεν υπήρξε «φασιστική επανάσταση» ούτε ο φασισμός ήταν έκφραση του «μονοπωλιακού καπιταλισμού» ή των μεγάλων επιχειρήσεων
[...]
_________________
μακεδονίτικα πουλιὰ λαλοῦν μακεδονίτικα

[troian]

[...]
Τα φασιστικά κινήματα είχαν τα στοιχεία των επαναστατικών κινημάτων, στο βαθμό που στις γραμμές τους υπήρχαν άτομα τα οποία ήθελαν έναν θεμελιακό μετασχηματισμό της κοινωνίας, συχνά με κάποια αξιοσημείωτη αντικαπιταλιστική και αντιολιγαρχική χροιά. Ωστόσο, το άλογο του επαναστατικού φασισμού δεν κατάφερε ούτε να εκκινήσει ούτε να τρέξει. Ο Χίτλερ ταχύτατα εξόντωσε εκείνους που πήραν στα σοβαρά τη λέξη «σοσιαλιστικό» στον τίτλο του Εθνικού Σοσιαλιστικού Γερμανικού Εργατικού Κόμματός του - που ασφαλώς ο ίδιος ουδέποτε την πήρε στα σοβαρά. Η ουτοπία για επιστροφή σε κάποιο είδος Μεσαίωνα για το μικρό άνθρωπο, γεμάτο αγρότες που κληρονομούσαν την ιδιοκτησία των αγρών τους, βιοτέχνες μαστόρους όπως ο Hans Sachs και κορίτσια με ξανθιές κοτσίδες, δεν ήταν ένα πρόγραμμα που μπορούσε να εφαρμοστεί στα μεγάλα κράτη του εικοστού αιώνα (παρά μόνο στην εφιαλτική εκδοχή των σχεδίων του Χίμλερ για έναν λαό φυλετικά καθαρόαιμο) κι ακόμα λιγότερο σε καθεστώτα όπως ο ιταλικός και ο γερμανικός φασισμός, καθεστώτα προσηλωμένα στην προώθηση του εκσυγχρονισμού και της τεχνολογικής προόδου.

Ασφαλώς οι εθνικοσοσιαλιστές πέτυχαν να εκκαθαρίσουν ριζικά τις παλαιές ελίτ της αυτοκρατορίας και τις θεσμικές δομές. Χαρακτηριστικό είναι ότι η μόνη ομάδα που εξεγέρθηκε εναντίον του Χίτλερ -τον Ιούλιο του 1944- προερχόταν από τον παλαιό Πρωσικό αριστοκρατικό στρατό. Φυσικά αποδεκατίστηκε. Η καταστροφή των παλαιών ελίτ και των παλαιών πλαισίων ενισχύθηκε μετά τον πόλεμο από την πολιτική που ακολούθησαν τα δυτικά στρατεύματα κατοχής στη Γερμανία. Κατ' αυτόν τον τρόπο έγινε μετέπειτα δυνατή η οικοδόμηση της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας σε μια πιο στέρεη βάση σε σχέση με τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης του 1918-1933, που δεν ήταν τίποτε περισσότερο από ένα καθεστώς ηττημένης αυτοκρατορίας χωρίς τον Κάιζερ. Ο Ναζισμός βεβαίως είχε κοινωνικό πρόγραμμα για τις μάζες και εν μέρει το πραγματοποίησε: διακοπές, σπορ, το σχεδιασμένο επί τούτου «αυτοκίνητο του λαού», το γνωστό μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο Volkswagen «σκαθάρι». Ωστόσο, το κυριότερο επίτευγμά του ήταν ότι αντιμετώπισε τη Μεγάλη Ύφεση κατά τρόπο πιο αποτελεσματικό από οποιαδήποτε άλλη κυβέρνηση, διότι ο αντιφιλελευθερισμός του Ναζισμού είχε τη θετική πλευρά ότι δεν το δέσμευε a priori να πιστεύει στην ελεύθερη αγορά. Παρ' όλα αυτά, ο Ναζισμός ήταν ένα ανακαινισμένο και αναζωογονημένο παλαιό καθεστώς μάλλον παρά κάποιο βασικά διαφορετικό ή καινούριο. Όπως το αυτοκρατορικό και μιλιταριστικό καθεστώς της Ιαπωνίας στη δεκαετία του '30 (που κανείς δε θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι ήταν επαναστατικό σύστημα) έτσι και ο Ναζισμός ήταν ένα καθεστώς μιας μη φιλελεύθερης καπιταλιστικής οικονομίας που επέτυχε να δώσει έναν θεαματικό δυναμισμό στο βιομηχανικό του σύστημα. Λιγότερο εντυπωσιακά ήταν τα οικονομικά και άλλα επιτεύγματα της φασιστικής Ιταλίας, όπως αποδείχτηκε κατά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Η πολεμική της οικονομία ήταν ασυνήθιστα αδύναμη. Τα περί «φασιστικής επανάστασης» ήταν απλή ρητορεία, μολονότι δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι απλοί ιταλοί φασίστες πίστευαν ειλικρινά σ' αυτήν. Ήταν πολύ περισσότερο ένα καθεστώς που εξυπηρετούσε ανοιχτά τα συμφέροντα των παλαιών κυρίαρχων τάξεων, καθεστώς που εγκαταστάθηκε σαν άμυνα απέναντι στην επαναστατική
αναταραχή μετά το 1918 μάλλον παρά, όπως στη Γερμανία, ως αντίδραση απέναντι στα τραύματα της Μεγάλης Ύφεσης και της ανικανότητας των κυβερνήσεων της Βαϊμάρης να τα αντιμετωπίσει. Ο ιταλικός φασισμός, που κατά μια έννοια συνέχισε τη διαδικασία της ιταλικής ενοποίησης, η οποία ανατρέχει στο δέκατο ένατο αιώνα, δημιουργώντας έτσι μια πιο ισχυρή και πιο συγκεντρωτική κυβέρνηση, έχει να επιδείξει σημαντικά επιτεύγματα. Για παράδειγμα, ήταν το μόνο ιταλικό καθεστώς που κατάφερε να καθυποτάξει τη Μαφία της Σικελίας και τη Ναπολιτάνικη Καμόρρα. Όμως, η ιστορική του σημασία δεν έγκειται στους σκοπούς και τα επιτεύγματά του αλλά στο ρόλο του ως παγκόσμιας πρωτοπόρας δύναμης, μιας νέας εκδοχής της θριαμβεύουσας αντεπανάστασης. Ο Μουσσολίνι ενέπνευσε τον Χίτλερ, ο οποίος ποτέ δεν έπαψε να αναγνωρίζει ότι ο ιταλικός φασισμός όχι μόνο αποτέλεσε πηγή έμπνευσης γι' αυτόν, αλλά είχε και τα πρωτεία. Από την άλλη μεριά, ο ιταλικός φασισμός ήταν και παρέμεινε για μεγάλο χρονικό διάστημα μια ανωμαλία μεταξύ των ριζοσπαστικών κινημάτων της Δεξιάς, από την άποψη ότι ανέχτηκε την καλλιτεχνική πρωτοπορία του «μοντερνισμού» ή α κόμα α νέπτυξε κ αι κ άποιο γούστο σ χετικά μ ' α υτήν. Κ αι από ορισμένες άλλες πλευρές είναι χαρακτηριστικό ότι από τον ιταλικό φασισμό απουσίαζε εντελώς κάθε ενδιαφέρον για τον αντισημιτικό ρατσισμό, μέχρις ότου ο Μουσσολίνι ευθυγραμμίστηκε με τη Γερμανία το 1938.
[...]
_________________
μακεδονίτικα πουλιὰ λαλοῦν μακεδονίτικα

[troian]

[...]
Αναφορικά με τη θέση περί «μονοπωλιακού καπιταλισμού», το ζήτημα για τις μεγάλες επιχειρήσεις είναι ότι μπορούν να συμβιώσουν με κάθε καθεστώς που δεν τις απαλλοτριώνει και ότι κάθε καθεστώς πρέπει να συμβιώσει μαζί τους. Ο φασισμός δεν ήταν «έκφραση των συμφερόντων του μονοπωλιακού κεφαλαίου» περισσότερο απ' όσο το αμερικανικό New Deal ή οι βρετανικές κυβερνήσεις των Ε ργατικών ή η Δ ημοκρατία τ ης Βαϊμάρης. Στις αρχές της δεκαετίας του '30, το μεγάλο κεφάλαιο δεν ήθελε ιδιαίτερα τον Χίτλερ και θα προτιμούσε έναν πιο ορθόδοξο συντηρητισμό. Έως τη Μεγάλη Ύφεση πολύ μικρή υποστήριξη είχε δώσει στον Χίτλερ, αλλά ακόμα και τότε η υποστήριξή του και αργά ήρθε και ετερόκλητη ήταν. Ωστόσο, όταν ο Χίτλερ ανέβηκε στην εξουσία, το μεγάλο κεφάλαιο συνεργάστηκε ολόψυχα μαζί του μέχρι του σημείου να χρησιμοποιήσει καταναγκαστική εργασία καθώς και την εργασία που του προσφέρθηκε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και εξόντωσης για τις επιχειρήσεις του κατά τη διάρκεια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου. Φυσικά, τόσο οι μεγάλες όσο και οι μικρές επιχειρήσεις επωφελήθηκαν από την απαλλοτρίωση της περιουσίας των Εβραίων.

Παρ' όλα αυτά θα πρέπει να επισημάνουμε ότι σχετικά με τα άλλα καθεστώτα, ο φασισμός είχε ορισμένα πλεονεκτήματα για το μεγάλο κεφάλαιο. Κατ' αρχήν εξουδετέρωσε και κατανίκησε την αριστερή κοινωνική επανάσταση και πράγματι φάνηκε να αποτελεί το ισχυρότερο οχυρό απέναντί της. Δεύτερο, αφάνισε τα εργατικά συνδικάτα και εξάλειψε άλλους περιορισμούς που υπήρχαν στα δικαιώματα της διοίκησης των επιχειρήσεων, λύνοντας έτσι τα χέρια τους για τη χειραγώγηση του εργατικού προσωπικού. Πράγματι, η φασιστική «ηγετική αρχή» ήταν αυτή που εφάρμοζαν τα περισσότερα αφεντικά και τα διοικητικά στελέχη των επιχειρήσεων απέναντι στους υφισταμένους τους στις δικές τους επιχειρήσεις και ο φασισμός έδωσε στην αρχή αυτή την εξουσιαστική της δικαίωση. Τρίτον, η καταστροφή των εργατικών κινημάτων βοήθησε τις επιχειρήσεις να διασφαλίσουν υπερβολικά ευνοϊκές λύσεις γι' αυτές κατά τη διάρκεια της Ύφεσης. Ενώ στις ΗΠΑ το μερίδιο του συνολικού (εθνικού) εισοδήματος του ανώτατου 5% των καταναλωτικών μονάδων έπεσε κατά 20% στην περίοδο 1929-1941 (παρόμοια αλλά περισσότερο συγκρατημένη ήταν η εξισωτική τάση στη Βρετανία και τη Σκανδιναβία), στη Γερμανία το ανώτατο 5% αύξησε το μερίδιό του κατά 15% κατά τη διάρκεια της αντίστοιχης περιόδου (Kuznets, 1 956). Τ έλος, ό πως ή δη σημειώσαμε, ο φασισμός αποδείχτηκε ικανός να προσδώσει δυναμισμό και εκσυγχρονιστική πνοή στις βιομηχανικές οικονομίες - μολονότι δεν ήταν τόσο καλός στον τολμηρό και μακροπρόθεσμο τεχνο-επιστημονικό σχεδιασμό όσο οι δυτικές δημοκρατίες.
_________________
μακεδονίτικα πουλιὰ λαλοῦν μακεδονίτικα

[Ayrton Senna]

Σε ποιο επεισόδιο είσαι ? Χάθηκα
γράψε χριστιανέ μου κανά υποεδάφιο κάτι ως παραπομπή ..
_________________
”Οι φασίστες του μέλλοντος θα είναι οι αντιφασίστες” . Τσώρτσιλ

http://dwpl.deviantart.com/art/LENIN2-172844451

[troian]

Είναι σε συνέχεια
_________________
μακεδονίτικα πουλιὰ λαλοῦν μακεδονίτικα

[MARIA]

http://www.e-grammes.gr/article.php?id=1978


Στις 14 Δεκεμβρίου 2005 η Πολιτική Επιτροπή της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης υιοθέτησε ένα σχέδιο απόφασης με τίτλο "Ανάγκη διεθνούς καταδίκης των εγκλημάτων των ολοκληρωτικών κομμουνιστικών καθεστώτων", το οποίο θα τεθεί προς ψηφοφορία στην Ολομέλεια της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης στις 24-27 Ιανουαρίου 2006.
Στην Ελλάδα, παρά τις συμφορές που υπέστη στο παρελθόν από τον διεθνή Κομμουνισμό με αποκορύφωμα τον Εμφύλιο Πόλεμο που εξαπέλυσε το ΚΚΕ το 1944 και το 1946-49, ο Κομμουνισμός απολαμβάνει μίας ιδιότυπης ασυλίας ή και εκτίμησης από το πολιτικό κατεστημένο.
Είναι χαρακτηριστικό πως ο σημερινός πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής έχει κατ' επανάληψη δηλώσει πως "τιμά τους αγώνες της Αριστεράς", ενώ η "αριστεροσύνη" αποτελεί βασικό ζητούμενο κατά την αναζήτηση υποψηφίων δημάρχων, νομαρχών ή Προέδρων της Δημοκρατίας. Συνεπώς δεν αποτελεί έκπληξη πως τα κόμματα του πολιτικού κατεστημένου δεν υποστήριξαν το μνημόνιο του Συμβουλίου της Ευρώπης, ενώ το ΚΚΕ έσπευσε να ξεκινήσει εκστρατεία "ενημέρωσης" κατά του μνημονίου. Χωρίς αιδώ η γ.γ. του ΚΚΕ κ. Παπαρήγα δήλωσε πως το μνημόνιο σημαίνει πως "όποιος είναι ... δημοκράτης θα διώκεται", πως "την αυτοκριτική την κάνουμε μόνο απέναντι στην εργατική τάξη" (σ.σ. δηλαδή δεν την κάνουμε), πως "είμαστε πολύ περήφανοι για το παρελθόν μας" (σ.σ. συμπεριλαμβανομένου προφανώς και του Εμφυλίου Πολέμου), πως "έχουμε ... νοσταλγία για το σοσιαλιστικό παρελθόν" (σ.σ. εννοεί τις κομμουνιστικές δικτατορίες στην Ανατολική Ευρώπη), πως "ο Χίτλερ είχε την ανοχή της Μεγάλης Βρετανίας, των ΗΠΑ και της Γαλλίας για να εξαφανίσει την Σοβιετική Ένωση" (σ.σ. ενώ συνέβη το ακριβώς αντίστροφο, βλ. σύμφωνο Μολότωφ-Ρίμπεντροπ το 1939) και κατέληξε να πει πως "είχαν δίκιο οι σοσιαλιστικές χώρες, κομμουνιστές και προοδευτικοί άνθρωποι που αποκάλεσαν το Συμβούλιο της Ευρώπης το 1949 Συμβούλιο του Ψέματος" (σ.σ. αναφέρεται στα φερέφωνα του Στάλιν, τα οποία ενοχλούσε και ενοχλεί η υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το Συμβούλιο της Ευρώπης).
Την σκυτάλη του παραλογισμού στην "ενημέρωση" του ελληνικού λαού για το μνημόνιο πήρε ο Μίκης Θεοδωράκης, ο οποίος είπε πως "το μνημόνιο ανοίγει την πόρτα στους βρυκόλακες του Χίτλερ και του Χίμλερ" (σ.σ. ενώ το Συμβούλιο της Ευρώπης παράλληλα με το μνημόνιο κατά των κομμουνιστικών εγκλημάτων είχε υιοθετήσει και μνημόνιο κατά των ναζιστικών εγκλημάτων), πως "οι κομμουνιστές κινδυνεύουν με ... βασανιστήρια και ... στρατόπεδα θανάτου" και άλλα ευτράπελα επιχειρήματα.
Στα πλαίσια της ενημέρωσης των αναγνωστών μας, οι "Ελληνικές Γραμμές" δημοσιεύουν σήμερα όλο το σχέδιο απόφασης του Συμβουλίου της Ευρώπης. Είναι καιρός ο ελληνικός πολιτικός και πνευματικός κόσμος να ξεκαθαρίσει την θέση του απέναντι στα κομμουνιστικά εγκλήματα του παρελθόντος.
--------------------------------------------------------------------------------

H πολιτική επιτροπή υιοθετεί κείμενο για την καταδίκη των εγκλημάτων των ολοκληρωτικών κομμουνιστικών καθεστώτων
14/12/2005

Η Πολιτική Επιτροπή της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, στη σημερινή της συνάντηση στο Παρίσι, υιοθέτησε ένα σχέδιο απόφασης και ένα σχέδιο σύστασης για την «Ανάγκη Διεθνούς καταδίκης των εγκλημάτων των ολοκληρωτικών κομμουνιστικών καθεστώτων». Το κείμενο που προετοιμάστηκε από τον Γ. Λίντμπλαντ (Σουηδία, EPP/CD) καταδικάζει ισχυρά τις μαζικές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράχθηκαν από αυτά τα καθεστώτα και εκφράζει «συμπάθεια, κατανόηση και αναγνώριση στα θύματα των εγκλημάτων». Σύμφωνα με την επιτροπή, «αυτή η καθαρή θέση της διεθνούς κοινότητας θα ανοίξει το δρόμο για παραπέρα συμφιλίωση».

Έκθεση: «Ανάγκη Διεθνούς καταδίκης των εγκλημάτων των ολοκληρωτικών κομμουνιστικών καθεστώτων»

Εισηγητής Γ. Λίντμπλαντ (Σουηδία, EPP/CD)
1.Σχέδιο Απόφασης (σελ 1-2)
2.Σχέδιο σύστασης (σελ 3)
3.Επεξηγηματικό Μνημόνιο (σελ 4-11)

Ι. Σχέδιο Απόφασης
1.Η Συνέλευση αναφέρεται στην απόφασή της 1096 (1996) πάνω σε μέτρα για τη διάλυση κομμουνιστικών ολοκληρωτικών συστημάτων.
2.Τα ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα που άσκησαν εξουσία στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη τον περασμένο αιώνα, και τα οποία εξακολουθούν να είναι στην εξουσία σε αρκετές χώρες του κόσμου, έχουν χαρακτηριστεί, χωρίς εξαιρέσεις, από τη μαζική παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι παραβιάσεις ποικίλουν ανάλογα με την κουλτούρα, τη χώρα και την ιστορική περίοδο και περιλαμβάνουν ατομικές και συλλογικές δολοφονίες και εκτελέσεις, θανάτους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, πείνα, εκτοπίσεις, βασανιστήρια, δουλική εργασία, και άλλες μορφές μαζικού φυσικού τρόμου.
3.Τα εγκλήματα δικαιολογήθηκαν στο όνομα της θεωρίας της πάλης των τάξεων και της αρχής της δικτατορίας του προλεταριάτου.
Η ερμηνεία και των δύο αρχών νομιμοποίησε την «εξάλειψη» ανθρώπων που θεωρούνταν επιζήμιοι στην οικοδόμηση μια νέας κοινωνίας και, κατά συνέπεια, εχθροί των ολοκληρωτικών κομμουνιστικών καθεστώτων.
Ένας τεράστιος αριθμός των θυμάτων σε κάθε χώρα αφορούσε πολίτες τους. Αυτή ήταν ιδιαίτερα η περίπτωση της πρώην ΕΣΣΔ που κατά πολύ ξεπέρασαν τους άλλους λαούς σε αριθμό θυμάτων.

4.Η Συνέλευση αναγνωρίζει πως παρά τα εγκλήματα των ολοκληρωτικών κομμουνιστικών καθεστώτων, κάποια Ευρωπαϊκά κομμουνιστικά κόμματα έχουν συμβάλλει στην επίτευξη της δημοκρατίας.

5.Την πτώση των ολοκληρωτικών κομμουνιστικών καθεστώτων στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη δεν έχει ακολουθήσει σε όλες τις περιπτώσεις μια διεθνής έρευνα πάνω στα εγκλήματα που διαπράχθηκαν από αυτά. Επιπλέον, οι πρωτεργάτες αυτών των εγκλημάτων δεν έχουν υποχρεωθεί σε δίκη από τη διεθνή κοινότητα όπως ήταν η περίπτωση με τα φρικτά εγκλήματα που διαπράχθηκαν στο όνομα του Εθνικού Σοσιαλισμού (Ναζισμού).
6.Κατά συνέπεια, η δημόσια συνείδηση για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν από ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα είναι πολύ πενιχρή. Κομμουνιστικά κόμματα είναι νόμιμα και δραστήρια σε ορισμένες χώρες, ακόμα και αν σε ορισμένες περιπτώσεις δεν έχουν πάρει αποστάσεις από τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν από τα ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα στο παρελθόν.
7.Η Συνέλευση είναι πεισμένη πως η συνείδηση της ιστορίας είναι μιας από της προϋποθέσεις για την αποφυγή παρομοίων εγκλημάτων στο μέλλον. Ακόμα, η ηθική εκτίμηση και καταδίκη εγκλημάτων που διαπράχθηκαν παίζει ένα σημαντικό ρόλο στην εκπαίδευση των νέων γενεών. Η καθαρή θέση της διεθνούς κοινότητας πάνω στο παρελθόν μπορεί να αποτελέσει μια αναφορά για τις μελλοντικές τους πράξεις.

8.Επιπρόσθετα, η Συνέλευση πιστεύει πως αυτά τα θύματα των εγκλημάτων που διαπράχθηκαν από ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα τα οποία είναι ακόμα ζωντανά ή οι οικογένειές τους, δικαιούνται συμπάθεια, κατανόηση και αναγνώριση για τα βάσανά τους.

9.Ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα εξακολουθούν να υπάρχουν σε ορισμένες χώρες του κόσμου και εγκλήματα συνεχίζουν να διαπράττονται. Η αίσθηση των εθνικών συμφερόντων δεν θα πρέπει να αποτρέψει χώρες από επαρκή κριτική των σημερινών ολοκληρωτικών κομμουνιστικών καθεστώτων. Η Συνέλευση καταδικάζει ισχυρά όλες τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
10.Οι συζητήσεις και οι καταδίκες που έχουν λάβει χώρα μέχρι σήμερα σε εθνικό επίπεδο σε κάποιες χώρες μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης δεν μπορούν να δώσουν άφεση στην διεθνή κοινότητα από το να πάρει μια καθαρή θέση για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν από τα ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα. Έχει μια ηθική υποχρέωση να το πράξει δίχως καθυστέρηση
11.Το Συμβούλιο της Ευρώπης είναι καλά προετοιμασμένο για μια τέτοια συζήτηση σε διεθνές επίπεδο. Όλες οι πρώην Ευρωπαϊκές κομμουνιστικές χώρες, με την εξαίρεση της Λευκορωσίας, είναι τώρα μέλη του, και η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και το κράτος δικαίου είναι βασικές αρχές που υποστηρίζει.
12.Κατά συνέπεια, η Κοινοβουλευτική Συνέλευση καταδικάζει ισχυρά τις μαζικές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράχθηκαν από τα ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα και εκφράζει συμπάθεια, κατανόηση και αναγνώριση στα θύματα των εγκλημάτων
13.Ακόμα, καλεί όλα τα κομμουνιστικά ή μετά-κομμουνιστικά κόμματα στις χώρες μέλη του που δεν το έχουν κάνει ακόμα, να επανεκτιμήσουν την ιστορία του κομμουνισμού και το ίδιο τους το παρελθόν, να πάρουν καθαρές αποστάσεις από τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν από ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα και να τα καταδικάσουν δίχως ταλάντευση.
14.Η Συνέλευση πιστεύει πως αυτή η καθαρή θέση της διεθνούς κοινότητας θα ανοίξει το δρόμο για την παραπέρα συμφιλίωση. Ακόμα, ευελπιστούμε πως θα ενθαρύννει τους ιστορικούς σε όλο τον κόσμο να συνεχίσουν την έρευνά τους που αποσκοπεί στον καθορισμό και την αντικειμενική επαλήθευση για το τι έλαβε χώρα.



II. Σχέδιο σύστασης
◾Η Κοινοβουλευτική Συνέλευση αναφέρεται στην Απόφασή της 1096 (1996) πάνω σε μέτρα για τη διάλυση κομμουνιστικών ολοκληρωτικών συστημάτων, και στην Απόφαση … για την ανάγκη για διεθνή καταδίκη των εγκλημάτων των ολοκληρωτικών κομμουνιστικών καθεστώτων
◾Η Συνέλευση έχει τη γνώμη πως υπάρχει μια επείγουσα ανάγκη για μια σε βάθος και εξαντλητική διεθνή συζήτηση για τα εγκλήματα που διεπράχθησαν από ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα αποβλέποντας στο να δώσει συμπάθεια, κατανόηση και αναγνώριση σε όλους εκείνους που επηρεάστηκαν από αυτά τα εγκλήματα
◾Είναι πεπεισμένη πως το Συμβούλιο της Ευρώπης, όντας μια οργάνωση που υπερασπίζεται το κράτος δικαίου και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, θα πρέπει να πάρει μια καθαρή θέση για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν από τα κομμουνιστικά καθεστώτα
◾Έτσι, η Συνέλευση παροτρύνει την Επιτροπή των υπουργών: 1.Να συστήσει μια επιτροπή που θα συνίσταται από ανεξάρτητους ειδικούς με καθήκον τη συγκέντρωση και αξιολόγηση πληροφοριών και νομοθετημάτων σχετικά με παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων υπό διαφορετικά ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα
2.να υιοθετήσει μια επίσημη διακήρυξη για τη διεθνή καταδίκη των εγκλημάτων που διαπράχθηκαν από ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα, και να αποδώσει φόρο τιμής στα θύματά τους ανεξάρτητα από τη εθνικότητά τους
3.Να εξαπολύσει μια καμπάνια δημόσιας ενημέρωσης για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν από ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα σε Ευρωπαϊκό επίπεδο
4.Να οργανώσει μια διεθνή διάσκεψη για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν από ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα με συμμετοχή εκπροσώπων κυβερνήσεων, βουλευτών, ακαδημαϊκών, ειδικών και ΜΚΟ
5.Να παροτρύνει τα κράτη μέλη του Συμβουλίου που είχαν κυβερνηθεί από ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα: 1.Να δημιουργήσουν επιτροπές που θα συνίσταται από ανεξάρτητους ειδικούς με καθήκον τη συγκέντρωση και αξιολόγηση πληροφοριών και νομοθετημάτων σχετικά με παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων υπό το ολοκληρωτικό κομμουνιστικό καθεστώς σε εθνικό επίπεδο αποβλέποντας στη στενή συνεργασία με την επιτροπή ειδικών του Συμβουλίου της Ευρώπης
2.Να αναθεωρήσουν την εθνική νομοθεσία αποβλέποντας να την κάνουν πλήρως συμβατή με την Σύσταση του Συμβουλίου των Υπουργών (2003) 13 για μια Ευρωπαϊκή πολιτική σχετικά με την πρόσβαση σε αρχεία.
3.Να εξαπολύσουν μια καμπάνια εθνικής ενημέρωσης για εγκλήματα που διαπράχθηκαν στο όνομα της κομμουνιστικής ιδεολογίας, συμπεριλαμβανομένης της αναθεώρησης των σχολικών βιβλίων και την εισαγωγή μιας μέρας μνήμης για θύματα του κομμουνισμού και την δημιουργία μουσείων
4.Να ενθαρρύνουν τις τοπικές αρχές να αναγείρουν μνημεία ως φόρο τιμής στα θύματα των ολοκληρωτικών κομμουνιστικών καθεστώτων





ΙΙΙ. Επεξηγηματικό Μνημόνιο
Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1.Η πτώση της κομμουνιστικής εξουσίας στα κράτη της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης στις αρχές της δεκαετίας του 90 του 20ου αιώνα προκάλεσε πολλές συζητήσεις σχετικά με την πολιτική και νομική αντιμετώπιση σειράς πράξεων και των εγκλημάτων που είχαν διαπραχτεί στο όνομα της κομμουνιστικής ιδεολογίας. Αναδείχτηκε ως σοβαρό ζήτημα η στάση απέναντι στους υπεύθυνους αυτών των πράξεων όπως και η πιθανή άσκηση διώξεων σε βάρος τους. Σε όλες τις πρώην κομμουνιστικές χώρες διεξάχθηκαν συζητήσεις σε εθνικό επίπεδο σχετικά με το ζήτημα αυτό και σε ορισμένες από τις χώρες αυτές υιοθετήθηκαν νόμοι για την «αποκομουνιστικοποίηση» η και για την «εξισορρόπηση» [lustration].
2.Σε όλες αυτές τις χώρες το ζήτημα αυτό θεωρήθηκε συστατικό στοιχείο μιας ευρύτερης διαδικασίας που είχε ως στόχο την αποδόμηση του προηγούμενου καθεστώτος και το πέρασμα στη δημοκρατία. Η διαδικασία αυτή είχε κατανοηθεί ως ένα εσωτερικό ζήτημα των χορών αυτών ενώ η καθοδήγηση του εκ μέρους της διεθνούς κοινότητας και ιδιαίτερα από πλευράς του Συμβουλίου της Ευρώπης είχε επικεντρωθεί στην πρόληψη πιθανών παραβιάσεων των ανθρώπινων δικαιωμάτων.
3.Στο πνεύμα αυτό συντάχθηκαν δυο εκθέσεις της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης που αφορούσαν το μέτρα για την αποδομηση των ολοκληρωτικών κομμουνιστικών συστημάτων, η μια από τον κ. Εσπερσεν [Espersen] και η άλλη από τον κ. Σεβερίν [Severin] . Οι εκθέσεις αυτές είχαν γίνει εξ ονόματος της Επιτροπής Νομικών Ζητημάτων και Ανθρώπινων Δικαιωμάτων αντίστοιχα το 1995 και το 1996. Η πρώτη έκθεση επέστρεψε στην επιτροπή μετά από τη συζήτηση της στην [Κοινοβουλευτική] Συνέλευση η δεύτερη οδήγησε στην υιοθέτηση της Απόφασης 1096 [1996].
4.Παρ' όλα αυτά μέχρι στιγμής ούτε το Συμβούλιο της Ευρώπης ούτε και καμία άλλη διεθνής διακυβερνητική οργάνωση ανταποκρίθηκε στο καθήκον για μια γενικευμένη αποτίμηση της κομμουνιστικής εξουσίας όπως και όσον αφορά την ανάγκη για μια σοβαρή συζήτηση για τα εγκλήματα που διαπράχτηκαν στο όνομα της εξουσίας αυτής και ούτε όσον αφορά τη δημόσια καταδίκη τους. Ακόμα περισσότερο, και αυτό είναι κάτι που είναι δύσκολο να γίνει κατανοητό, δεν έγινε μια σοβαρή και σε βάθος συζήτηση για την ιδεολογία που ήταν στη ρίζα της τόσο μεγάλης τρομοκρατίας, της μαζικής παραβίασης των ανθρώπινων δικαιωμάτων, που προκάλεσε το θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων και τα πολλά δεινά για ολόκληρα έθνη . Ενώ ένα άλλο ολοκληρωτικό καθεστώς του 20ου αιώνα και συγκεκριμένα ο ναζισμός αποτέλεσε αντικείμενο διερεύνησης, καταδικάστηκε διεθνώς και οι υπεύθυνοι παραπέμφθηκαν στη δικαιοσύνη, παρόμοια εγκλήματα που διαπράχθηκαν στο όνομα το κομμουνισμού ούτε διερευνήθηκαν και ούτε αντιμετώπισαν την οποιαδήποτε διεθνή καταδίκη.
5.Η απουσία διεθνούς καταδίκης μπορεί εν μέρη να εξηγείται από το γεγονός ότι σήμερα υπάρχουν ακόμα χώρες στις οποίες η εξουσία βασίζεται στην κομμουνιστική ιδεολογία. Η επιθυμία για τη διατήρηση καλών σχέσεων με ορισμένες από αυτές ίσως να εμποδίζει ορισμένους πολιτικούς να ασχοληθούν με αυτό το δύσκολο θέμα. Επί πλέον υπάρχει και το γεγονός ότι ορισμένα ενεργά και σήμερα πολιτικά πρόσωπα είχαν υποστηρίξει με τον ένα η τον άλλο τρόπο πρώην κομμουνιστικά καθεστώτα. Για προφανείς λόγους τα πρόσωπα αυτά θα προτιμούσαν να αποφύγουν την ενασχόληση με το ζήτημα των εύθηνων. Σε μερικές Ευρωπαϊκές χώρες υπάρχουν κομμουνιστικά κόμματα που δεν έχουν καταδικάσει ρητά τα εγκλήματα του κομμουνισμού. Τέλος μερικά στοιχεία της κομμουνιστικής ιδεολογίας όπως ισότητα η κοινωνική δικαιοσύνη ακόμα ασκούν έλξη σε ορισμένους πολιτικούς οι οποίοι φοβούνται ότι η καταδίκη των εγκλημάτων του κομμουνισμού θα ταυτιστεί με την καταδίκη της κομμουνιστικής ιδεολογίας.
6.Όπως και να έχουν όμως τα πράγματα ο εισηγητής είναι της άποψης ότι υπάρχει μια επείγουσα ανάγκη για μια δημόσια συζήτηση για τα εγκλήματα του κομμουνισμού και για την καταδίκη τους σε διεθνές επίπεδο. Αυτή η διαδικασία πρέπει να προωθηθεί να προωθηθεί για πόλους λόγους αμέσως, χωρίς καμία άλλη καθυστέρηση.
7.Πρώτο. Θα πρέπει να είναι ξεκάθαρο για τον καθένα ότι καταδικαστέο είναι το κάθε έγκλημα συμπεριλαμβανόμενου και εκείνου που διαπράχθηκε στο όνομα στο όνομα μιας ιδεολογίας που προβάλει ακόμα και τις πιο αξιοσέβαστες άξιες όπως την ισότητα και τη δικαιοσύνη. Από τον κανόνα αυτό δεν υπάρχει καμία εξαίρεση. Το στοιχείο αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για τις νέες γενεές που δεν έχουν προσωπική εμπειρία από τα κομμουνιστικά καθεστώτα. Μια ξεκάθαρη τοποθέτηση της διεθνούς κοινότητας για το παρελθόν μπορεί να αποτελέσει σημείο αναφοράς για τις μελλοντικές της δράσεις. Φαίνεται ότι σε ορισμένες χώρες είναι ζωντανό ακόμα ένα είδους νοσταλγίας για τον κομμουνισμό. Αυτό το γεγονός δημιουργεί τον κίνδυνο ο κομμουνισμός να κερδίσει την εξουσία στην μια η στην άλλη χώρα. Σκοπός της παρούσας έκθεσης είναι να συμβάλει στην γενική ενημέρωση για την ιστορική διαδρομή αυτής της ιδεολογίας.
8.Δεύτερο. Όσο ακόμα θύματα των κομμουνιστικών καθεστώτων η οι οικογένειες τους είναι στη ζωή θα πρέπει να μπορούν να απολαύσουν ηθική ικανοποίηση για όσα υπόφεραν.
9.Τέλος, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό είναι το γεγονός ότι κομμουνιστικά καθεστώτα εξακολουθούν να υπάρχουν ακόμα σε ορισμένες χώρες του κόσμου ενώ συνεχίζονται τα εγκλήματα στο όνομα της κομμουνιστικής ιδεολογίας. Κατά την άποψη μου το Συμβούλιο της Ευρώπης , η οργάνωση που υπερασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν έχει το δικαίωμα να μένει αδιάφορη και να σιωπά ακόμα και εάν τα κράτη αυτά δεν είναι μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης. Η διεθνής καταδίκη θα ενισχύσει την αξιοπιστία και νέα επιχειρήματα στην εσωτερική αντιπολίτευση που δρα στο εσωτερικό των χορών αυτών και μπορεί να συμβάλει σε θετικές εξελίξεις. Αυτό είναι και το λιγότερο που μπορεί να προσφέρει στις χώρες αυτές η Ευρώπη που αποτελεί το λίκνο της κομμουνιστικής ιδεολογίας.
10.Πρέπει να τονιστεί ότι στην παρούσα έκθεση δεν υπάρχει κανένα θέμα για οποιαδήποτε οικονομική αποζημίωση των θυμάτων των εγκλημάτων του κομμουνισμού. Η μόνη μορφή αποκατάστασης που προτείνεται είναι ηθικής φύσης.
11.Η 15η επέτειος της πτώσης των κομμουνιστικών καθεστώτων σε Ευρωπαϊκές χώρες αποτελεί μια καλή εύκαιρα για μια τέτοια πρωτοβουλία . Το Συμβούλιο της Ευρώπης βρίσκεται σε ιδανική θέση να προώθηση αυτό το καθήκον μιας και τα περισσότερα από τα μισά κράτη μέλη του είχαν δοκιμάσει την κομμουνιστική εξουσία.
12.Στο πλαίσιο της προετοιμασίας αυτής της έκθεσης, η Επιτροπή οργάνωσε μια ακρόαση με συμμετοχή προεξεχόντων προσωπικοτήτων, των οποίων η εντρύφηση στο θέμα συνέβαλλε σημαντικά στην προετοιμασία της παρούσας έκθεσης. (Δες πρόγραμμα για την Ακρόαση στο Παράρτημα 1). Επίσης διενέργησα αποστολές συλλογής στοιχείων (fact-finding) στη Βουλγαρία (16 Μάη 2005), Λετονία (3 Ιούνη 2005) και Ρωσία (16-17 Ιούνη 2005) (Δες συνημμένα προγράμματα των επισκέψεων στα παραρτήματα 2-4). Θα ήθελα να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου στις εθνικές κοινοβουλευτικές αντιπροσωπείες αυτών των χωρών για τη βοήθειά τους στην προετοιμασία των επισκέψεων
13.Επιθυμώ να τονίσω ότι αυτή η έκθεση με κανένα τρόπο δεν προτίθεται να αποτελέσει μια εξαντλητική απογραφή των κομμουνιστικών εγκλημάτων. Η ιστορική έρευνα θα πρέπει να αφεθεί στους ιστορικούς, και ήδη υπάρχει ένας αρκετά ουσιαστικός όγκος φιλολογίας για το θέμα, που χρησιμοποίησα όταν προετοίμαζα την παρούσα έκθεση. Αυτή η έκθεση είναι σχεδιασμένη ως πολιτική εκτίμηση των εγκλημάτων του κομμουνισμού.


ΙΙ. ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΩΝ ΚΑΘΕΣΤΩΤΩΝ


14.Τα κομμουνιστικά καθεστώτα, όπως αυτά που διερευνούνται σε αυτή την έκθεση μπορούν να οριστούν με βάση ένα αριθμό χαρακτηριστικών, συμπεριλαμβανομένων συγκεκριμένα την εξουσία ενός μοναδικού μαζικού κόμματος δεσμευμένο, τουλάχιστον στο φραστικό επίπεδο, στην κομμουνιστική ιδεολογία. Η εξουσία είναι συγκεντρωμένη μέσα σε μια μικρή ομάδα κομματικών ηγετών που δεν λογοδοτούν ή περιορίζονται από το κράτος δικαίου.
15.Το κόμμα ελέγχει το κράτος σε τέτοιο βαθμό που τα όρια μεταξύ των δύο είναι θολά. Ακόμα, επεκτείνει τον έλεγχό του στον πληθυσμό και σε κάθε πλευρά της καθημερινής ζωής σε ένα άνευ προηγουμένου επίπεδο.
16.Το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι είναι ανύπαρκτο, ο πολιτικός πλουραλισμός είναι καταργημένος και κάθε γνώμη όπως και κάθε απόπειρα ανεξάρτητης αυτοοργάνωσης τιμωρούνται αυστηρά.
17.Για να επιβάλλει τον έλεγχό του πάνω στην δημόσια ζωή και για να προλάβει κάθε ενέργεια πέρα από τον έλεγχό του, τέτοια κομμουνιστικά καθεστώτα επεκτείνουν τις αστυνομικές δυνάμεις σε ένα πρωτοφανές βαθμό, εγκαθιδρύουν δίκτυα πληροφοριοδοτών και ενθαρρύνουν την καταγγελία. Το μέγεθος των αστυνομικών σχηματισμών, ο αριθμός των μυστικών πληροφοριοδοτών παραλλάσσουν σε διαφορετικές εποχές και χώρες, αλλά πάντα υπερβαίνουν κατά πολύ τους αριθμούς σε κάθε δημοκρατική χώρα.
18.Τα ΜΜΕ είναι μονοπώλιο ή ελέγχονται από το κράτος. Αυστηρή προληπτική λογοκρισία εφαρμόζεται ως κανόνας. Κατά συνέπεια, το δικαίωμα στην πληροφόρηση παραβιάζεται και η ελευθεροτυπία είναι ανύπαρκτη.
19.Η εθνικοποίηση της οικονομίας που είναι ένα μόνιμο χαρακτηριστικό της κομμουνιστικής εξουσίας απορρέει ευθέως από την ιδεολογία και βάζει περιορισμούς στην ατομική ιδιοκτησία και την ατομική οικονομική δραστηριότητα. Ως συνέπεια οι πολίτες είναι πιο ευάλωτοι απέναντι στο κράτος το οποίο είναι ο μονοπωλιακός εργοδότης και η μόνη πηγή εισοδήματος.
20.Η κομμουνιστική εξουσία διήρκησε 80 χρόνια στην χώρα στην οποία για πρώτη φορά δημιουργήθηκε, συγκεκριμένα στη Ρωσία τότε μετονομασμένη ως Σοβιετική Ένωση. Σε άλλα Ευρωπαϊκά κράτη ήταν περίπου 45 χρόνια. Έξω από την Ευρώπη κομμουνιστικά κόμματα κυβερνούν για πάνω από 50 χρόνια στην Κίνα, τη Βόρεια Κορέα και το Βιετνάμ και πάνω από 40 στην Κούβα και 30 στο Λάος. Κομμουνιστικές κυβερνήσεις βασίλεψαν για κάποιο διάστημα σε διαφορετικές Αφρικάνικες, Ασιατικές και Νοτιοαμερικάνικες χώρες κάτω από την τότε Σοβιετική επιρροή.
21.Πάνω από 20 χώρες σε 4 ηπείρους μπορούν να καταταχθούν ως κομμουνιστικές ή υπό κομμουνιστική διακυβέρνηση για κάποια χρονική περίοδο. Εκτός από τη Σοβιετική Ένωση και τους 6 Ευρωπαϊκούς δορυφόρους της, η λίστα περιλαμβάνει το Αφγανιστάν, την Αλβανία, την Αγκόλα, την Μπενίν, την Καμπότζη, την Κίνα, το Κογκό, την Κούβα, την Αιθιοπία, τη Βόρεια Κορέα, το Λάος, την Μογγολία, την Μοζαμβίκη, το Βιετνάμ, τη Νότια Υεμένη και τη Γιουγκοσλαβία.
22.Ο αριθμός του πληθυσμού που ζούσε υπό κομμουνιστική εξουσία μέτραγε πάνω από 1 δισεκατομμύριο πριν το 1989
23.Η μακροβιότητα και η γεωγραφική επέκταση υποδηλώνουν διαφορές και τροποποιήσεις στην πράξη των κομμουνιστικών εξουσιών σε διαφορετικές χώρες, κουλτούρες και εποχές. Το κομμουνιστικό καθεστώς εξελίχθηκε, ως αποτέλεσμα της εσωτερικής του δυναμικής ή απαντώντας στις διεθνείς περιστάσεις. Είναι δύσκολο να συγκρίνουμε τις κομμουνιστικές εξουσίες στη Ρωσία το 1930, στην Ουγγαρία το 1960 ή στην Πολωνία το 1980.
24.Ωστόσο, παρά τη διαφορετικότητα, μπορεί κανείς να καθορίσει κοινά χαρακτηριστικά του ιστορικού κομμουνιστικού καθεστώτος ανεξάρτητα από χώρα, κουλτούρα ή χρόνο. Ένα από τα πιο προφανή χαρακτηριστικά είναι η κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων


ΙΙΙ. ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΥ


25.Η κομμουνιστική εξουσία έχει νωρίς εξαρχής χαρακτηριστεί από τη μαζική παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Για να επιτύχουν και να διατηρήσουν την εξουσία, τα κομμουνιστικά καθεστώτα πήραν πιο πέρα από τις ατομικές δολοφονίες και τις τοπικές σφαγές και ενσωμάτωσαν το έγκλημα στο σύστημα εξουσίας. Είναι αλήθεια πως αρκετά χρόνια μετά την εγκαθίδρυση του καθεστώτος στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες, και μετά από δεκάδες χρόνια στην Σοβιετική Ένωση και την Κίνα, ο τρόμος έχασε λίγο από την αρχική του ισχύ. Ωστόσο η «ανάμνηση του τρόμου» έπαιξε ένα σημαντικό ρόλο στις κοινωνίες, η ενδεχόμενη απειλή υποκατέστησε τις πραγματικές ωμότητες. Ακόμα, αν εμφανιζόταν ανάγκη, τα καθεστώτα κατέφυγαν στον τρόμο όπως φαίνεται από την Τσεχοσλαβακία το 1968, την Πολωνία το 1971, 1976 και 1981 ή την Κίνα το 1989. Αυτός ο κανόνας ισχύει για όλα τα ιστορικά και τρέχοντα κομμουνιστικά καθεστώτα ανεξάρτητα χώρας.
26.Σύμφωνα με προσεκτικούς υπολογισμούς ( ακριβή στοιχεία δεν είναι διαθέσιμα) ο αριθμός των ατόμων που σκοτώθηκαν από τα κομμουνιστικά καθεστώτα, κατανεμημένα κατά χώρες ή περιοχές μπορεί να δοθεί ως εξής 1.Σοβιετική Ένωση: 20 εκατομμύρια θύματα
2.Κίνα: 65 εκατομμύρια
3.Βιετνάμ: 1 εκατομμύριο
4.Βόρειος Κορέα: 2 εκατομμύρια
5.Καμπότζη: 2 εκατομμύρια
6.Ανατολική Ευρώπη: 1 εκατομμύριο
7.Λατινική Αμερική: 150.000
8.Αφρική: 1,7 εκατομμύρια
9.Αφγανιστάν 1,5 εκατομμύρια
Αυτοί οι αριθμοί περιλαμβάνουν μια ποικιλία καταστάσεων: ατομικές και ομαδικές εκτελέσεις, θανάτους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, θύματα πείνας και εκτοπίσεων.
27.Τα παραπάνω νούμερα είναι ντοκουμεντιαρισμένα, και αν είναι μόνο εκτιμήσεις αυτό γίνεται γιατί υπάρχει έδαφος να υποψιασθούμε πως θα πρέπει να είναι πολύ υψηλότερα
28.Το σημαντικό χαρακτηριστικό των κομμουνιστικών εγκλημάτων ήταν η καταστολή ενάντια σε ολόκληρες κατηγορίες αθώων ανθρώπων των οποίων το μοναδικό «έγκλημα» ήταν το ότι ανήκαν σε αυτές τις κατηγορίες. Με αυτό τον τρόπο, στο όνομα της ιδεολογίας, τα καθεστώτα δολοφόνησαν δεκάδες εκατομμυρίων πλουσίων αγροτών (κουλάκοι), ευγενείς, αστούς, Κοζάκους, Ουκρανούς και άλλες ομάδες
29.Αυτά τα εγκλήματα είναι ευθεία αποτελέσματα της θεωρίας της πάλης των τάξεων που επέβαλε την «εκκαθάριση» ανθρώπων που δεν θεωρούνταν χρήσιμοι στην οικοδόμηση μιας νέας κοινωνίας. Ένας τεράστιος αριθμός των θυμάτων ήταν υπήκοοι των χωρών.
30.Στα τέλη της δεκαετίας του 20, στη Σοβιετική Ένωση, η GPU (πρώην Czecka) εισήγαγε ποσοστώσεις: κάθε περιοχή ήταν υποχρεωμένη να παραδώσει ένα ορισμένο αριθμό «ταξικών εχθρών». Τα νούμερα καθοριζόταν κεντρικά από την ηγεσία του κομμουνιστικού κόμματος. Έτσι οι τοπικές αρχές όφειλαν να συλλάβουν, να εκτοπίσουν και να εκτελέσουν συγκεκριμένους αριθμούς ατόμων. Αν αποτύγχαναν να το πράξουν υπόκειταν οι ίδιοι σε δίωξη.
31.Από την άποψη του αριθμού θυμάτων, η λίστα των πιο σημαντικών κομμουνιστικών εγκλημάτων περιλαμβάνει τα παρακάτω: 1.Ατομικές και ομαδικές εκτελέσεις ανθρώπων που θεωρούνταν πολιτικού αντίπαλοι, χωρίς ή με αυθαίρετες δίκες, αιματηρές καταστολές διαδηλώσεων και απεργιών, θανάτωση ομήρων και αιχμαλώτων πολέμου στη Ρωσία το 1918-22. Έλλειψη πρόσβασης σε αρχεία (καθώς και έλλειψη οποιοδήποτε ντοκουμέντων για αναρίθμητες εκτελέσεις) κάνει αδύνατο το να δοθούν ακριβή αριθμοί, αλλά ο αριθμός των θυμάτων αποτιμάται σε δεκάδες χιλιάδες.
2.Θάνατος από πείνα περίπου 5 εκατομμυρίων ατόμων ως αποτέλεσμα επιτάξεων, ιδιαίτερα στην Ουκρανία το 1921-1923. Ο λιμός χρησιμοποιήθηκε ως πολιτικό όπλο από αρκετά κομμουνιστικά καθεστώτα και όχι μόνο στη Σοβιετική Ένωση.
3.Εξόντωση 300.000-500.000 Κοζάκων μεταξύ 1919 και 1920
4.Δεκάδες χιλιάδες χάθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Εδώ ξανά, έλλειψη πρόσβασης σε αρχεία κάνει την έρευνα αδύνατη
5.690.000 άτομα καταδικάστηκαν αυθαίρετα σε θάνατο και εκτελέστηκαν ως αποτέλεσμα του «διωγμού» στο κομμουνιστικό κόμμα το 1937-1938. Χιλιάδες άλλων εκτοπίστηκαν ή τοποθετήθηκαν σε στρατόπεδα. Συνολικά μεταξύ 1ης Οκτώβρη 1936 και 1ης Νοέμβρη 1938 περίπου 1.565.000 συνελήφθηκαν και από αυτούς 668.305 εκτελέστηκαν. Σύμφωνα με πολλούς μελετητές αυτά τα νούμερα είναι υποτιμημένα και θα πρέπει να επαληθευτούν όταν όλα τα αρχεία γίνουν προσβάσιμα
6.εκατομμύρια εκτοπίστηκαν το 1930-1932
7.Χιλιάδες απλοί άνθρωποι στην Σοβιετική Ένωση κατηγορήθηκαν για σχέσεις με τους «εχθρούς» και εκτελέστηκαν την περίοδο πριν τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Για παράδειγμα το 1937 περίπου 144.000 άνθρωποι συνελήφθησαν και από αυτούς 110.000 εκτελέσθηκαν αφού κατηγορήθηκαν για επαφές με Πολωνούς πολίτες που ζούσαν στην Σοβιετική Ένωση. Επίσης το 1937, 42.000 εκτελέσθηκαν στη βάση ότι είχαν σχέσεις με Γερμανούς εργάτες στην ΕΣΣΔ
8.6 εκατομμύρια Ουκρανοί πέθαναν της πείνας ως αποτέλεσμα μιας εσκεμμένης κρατικής πολιτικής το 1932-1933
9.Δολοφονίες και εκτοπίσεις εκατοντάδων χιλιάδων Πολωνών, Ουκρανών, Λιθουανών, Εσθονών, Μολδαβών και κατοίκων της Βεσσαραβίας το 1941 και 1944-45
10.Εκτόπιση των Γερμανών του Βόλγα το 1941, των Τατάρων της Κριμαίας το 1943, Τσετσένων και Ινγκούς το 1944
11.Εκτόπιση και εξόντωση του ενός τετάρτου του πληθυσμού στην Καμπότζη το 1975-1978
12.Εκατομμύρια θυμμάτων των εγκληματικών πολιτικών του Μάο Τσε Τουγκ στην Κίνα του του Κιμ Ιρ Σέν στη Βόρειο Κορέα. Εδώ ξανά έλλειψη ντοκουμέντων δεν επιτρέπει ακριβή στοιχεία να δοθούν
13.Πολυάριθμα θύματα σε άλλα μέρη του κόσμου, Αφρική, Ασία και Λατινική Αμερική σε χώρες που αυτοαποκαλούνται κομμουνιστικές και έχουν ευθεία αναφορά στην κομμουνιστική ιδεολογία.
Αυτή ή λίστα σε καμία περίπτωση δεν εξαντλείται εδώ. Δεν υπάρχει πρακτικά χώρα ή περιοχή υπό κομμουνιστική διοίκηση που είναι σε θέση να δημιουργήσει τη δική της λίστα πόνου.
32.Στρατόπεδα συγκέντρωσης δημιουργήθηκαν από το πρώτο κομμουνιστικό καθεστώς ήδη από το Σεπτέμβρη του 1918 και έγιναν ένα από τα πιο ντροπιαστικά σύμβολα των κομμουνιστικών καθεστώτων. Το 1921, υπήρχαν ήδη 107 στρατόπεδα συγκέντρωσης με πάνω από 50.000 κρατούμενους. Η εξαιρετικά υψηλή θνησιμότητα σε αυτά τα στρατόπεδα μπορεί να δειχθεί από την κατάσταση στο στρατόπεδο της Κροστάνδης: από τους 6.500 κρατούμενους που τοποθετήθηκαν το Μάρτη του 1921 μόνο 1.500 ήταν ζωντανοί ένα χρόνο μετά.
33.Το 1940 ο αριθμός των κρατουμένων έφτανε τα 2.350.000 σε 53 συμπλέγματα στρατοπέδων συγκέντρωσης, 425 ειδικές αποικίες, 50 αποικίες ανηλίκων και 90 σπίτια νεογέννητων.
34.Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 40 υπήρχαν κατά μέσο όρο 2,5 εκατομμύρια κρατούμενοι σε στρατόπεδα κάθε στιγμή. Υπό το φώς του ρυθμού θνησιμότητας αυτό σήμαινε πως ο πραγματικός αριθμός των ανθρώπων που είχαν τοποθετηθεί σε στρατόπεδα ήταν πολύ υψηλότερος
35.Συνολικά μεταξύ 15 και 20 εκατομμυρίων ανθρώπων πέρασαν από στρατόπεδα μεταξύ 1930 και 1953
36.Στρατόπεδα συγκέντρωσης επίσης δημιουργήθηκαν σε άλλα κομμουνιστικά καθεστώτα, αξιοσημείωτα στην Κίνα, τη Βόρειο Κορέα, Καμπότζη και Βιετνάμ
37.Η εισβολή από την Σοβιετικό Στρατό σε αρκετές χώρες κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ακολουθήθηκε συστηματικά από μαζικό τρόμο, συλλήψεις εκτοπίσεις και δολοφονίες. Μεταξύ των χωρών που επηρεάστηκαν περισσότερο ήταν η Πολωνία (εκτίμηση για 440.000 θύματα το 1939, συμπεριλαμβανομένης της δολοφονίας τψν Πολωνών αξιωματικών αιχμαλώτων πολέμου στο Κατύν το 1940, Εσθονία (175.000 θύματα περιλαμβανομένης της δολοφονίας 800 αξιωματικών, που αριθμεί το 17,5 % του συνολικού πληθυσμού), η Λιθουανία, Λετονία (119.000 θύματα), Μπεσαραβία και Βόρεια Βουκοβίνα
38.Εκτόπιση ολόκληρων εθνών ήταν ένα σύνηθες πολιτικό μέτρο ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. ΤΟ 1940-41 περίπου 330.000 Πολωνοί πολίτες που ζούσαν στις περιοχές που κατέλαβε ο Σοβιετικός Στρατός εκτοπίστηκαν στην Ανατολική Σοβιετική Ένωση., κυρίως στο Καζακστάν. 900.000 γερμανοί από την περιοχή του Βόλγα εκτοπίστηκαν το φθινόπωρο του 1941. 93.00 Καλμούκοι εκτοπίστηκαν το Δεκέμβρη του 1943. 521.00 Τσετσένοι και Ινγουσέτοι εκτοπίστηκαν το Φλεβάρη του 1944. 180.000 Τάταροι της Κριμαίας εκτοπίστηκαν το 1944. Η λίστα δεν ήταν πλήρης δίχως να αναφέρουμε τους Λετονούς, Λιθουανούς, Εσθονούς, Έλληνες, Βούλγαρους, Αρμένιους της Κριμαίας, Τούρκους και Κούρδους από τον Καύκασο
39.Οι εκτοπίσεις επίσης αφορούσας στους πολιτικούς αντιπάλους. Από το 1920 οι πολιτικοί αντίπαλοι στη Ρωσία εκτοπίζονταν στα νησιά Σολόβσκι. Το 1927 το στρατόπεδο που οικοδομήθηκε στο Σολόβσκι περιείχε 13.000 κρατούμενους από 48 διαφορετικές εθνότητες
40.Τα πιο βίαια εγκλήματα των κομμουνιστικών καθεστώτων όπως οι μαζικές δολοφονίες και γενοκτονία, βασανισμός, δουλική εργασία, και άλλες μορφές μαζικού φυσικού τρόμου συνεχίστηκαν στη Σοβιετική Ένωση και σε μικρότερη έκταση σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες έως το θάνατο του Στάλιν
41.Από τα μέσα της δεκαετίας του '50 ο τρόμος στα Ευρωπαϊκά κομμουνιστικά κράτη μειώθηκε σημαντικά αλλά επιλεκτική δίωξη διάφορων ομάδων και ατόμων συνεχίστηκε. Περιελάμβανε παρακολούθηση από την αστυνομία, συλλήψεις, φυλάκιση, πρόστιμα, αναγκαστική ψυχιατρική θεραπεία, διάφορους περιορισμούς της ελευθερίας κίνησης, διακρίσεις στην εργασία που συχνά οδηγούσαν στην φτώχεια και στον επαγγελματικό αποκλεισμό, δημόσια ταπείνωση και συκοφαντία. Τα μετασταλινικά Ευρωπαϊκά κομμουνιστικά καθεστώτα εκμεταλλεύθηκαν την ευρεία διάδοση φόβου για ενδεχόμενες διώξεις που ήταν έντονα χαραγμένες στην συλλογική μνήμη. Ωστόσο μακροπρόθεσμα η ανάμνηση του περασμένου φόβου σταδιακά αδυνάτισε έχοντας μικρότερη επίδραση στις νέες γενιές
42.Ωστόσο, ακόμα και κατά τη διάρκεια αυτών των σχετικά ήρεμων περιόδων, τα κομμουνιστικά καθεστώτα ήταν ικανά να καταφύγουν σε μαζική βία αν ήταν αναγκαίο, όπως δείχνουν τα γεγονότα στην Ουγγαρία του 1956, στην Τσεχοσλοβακία το 1968, ή στην Πολωνία το 1956, το 1968, το 1970 και το 1981
43.Η πτώση των κομμουνιστικών καθεστώτων στην Σοβιετική Ένωση και άλλες Ευρωπαϊκές χώρες διευκόλυνε την πρόσβαση σε ορισμένα αρχεία που τεκμηριώνουν τα κομμουνιστικά εγκλήματα. Πρίν το 1990 αυτά τα αρχεία ήταν πλήρως απροσπέλαστα. Τα ντοκουμέντα που μπορούν να βρεθούν εκεί συνιστούν μια σημαντική πηγή πληροφόρησης για τους μηχανισμούς εξουσίας και λήψης αποφάσεων, και συμπληρώνουν την ιστορική γνώση για τη λειτουργία του κομμουνιστικού συστήματος.


IV. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ


44.Φαίνεται να επιβεβαιώνεται ότι η εγκληματική διάσταση των κομμουνιστικών καθεστώτων δεν ήταν αποτέλεσμα περιστάσεων αλλά μάλλον αποτέλεσμα συνειδητών πολιτικών επεξεργασμένων από τους θεμελιωτές τέτοιων καθεστώτων ακόμα πριν πάρουν την εξουσία. Οι ιστορικοί Κομμουνιστές ηγέτες ποτέ δεν έκρυψαν τους στόχους τους που ήταν η δικτατορία του προλεταριάτου, η εξάλειψη των πολιτικών αντιπάλων και κατηγοριών του πληθυσμού που ήταν ασύμβατες με το νέο μοντέλο κοινωνίας
45.Η κομμουνιστική ιδεολογία, όπου και όποτε εφαρμόστηκε, είτε στην Ευρώπη είτε αλλού, πάντα κατέληξε σε μαζικό τρόμο, εγκλήματα, και μεγάλης έκτασης παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όταν κανείς αναλύει τις συνέπειες της εφαρμογής αυτής της ιδεολογίας δεν μπορεί να αγνοήσει τις ομοιότητες με τις συνέπειες μιας άλλης ιδεολογίας του 20ου αιώνα, και συγκεκριμένα του ναζισμού. Αν και αμοιβαία εχθρικά αυτά τα δύο καθεστώτα μοιράζονταν ένα αριθμό κοινών χαρακτηριστικών
46.Ωστόσο, ενώ ο εγκληματικός και καταδικαστέος χαρακτήρας της ναζιστικής ιδεολογίας και καθεστώτος είναι αδιαμφισβήτητος για τουλάχιστον μισό αιώνα, και οι ηγέτες του και πολλοί αυτουργοί έχουν λογοδοτήσει, η κομμουνιστική ιδεολογία και τα καθεστώτα δεν έχουν αντιμετωπίσει μια συγκρίσιμη αντίδραση. Τα εγκλήματα σπάνια έχουν υποστεί μια νομική δίωξη και πολλοί από τους αυτουργούς δεν έχουν ποτέ συρθεί στη δικαιοσύνη. Κομμουνιστικά κόμματα εξακολουθούν να είναι δραστήρια σε κάποιες χώρες, και δεν έχουν κάν πάρει αποστάσεις από το παρελθόν όταν υποστήριζαν και συνεργαζόντουσαν με τα εγκληματικά κομμουνιστικά καθεστώτα
47.Τα κομμουνιστικά σύμβολα χρησιμοποιούνται ανοικτά, και η δημόσια συνείδηση για τα κομμουνιστικά εγκλήματα είναι πολύ ισχνή. Η εκπαίδευση των νέων γενεών σε πολλές χώρες ασφαλώς δεν βοηθά να μειωθεί αυτή η απόσταση
48.Πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα συγκεκριμένων χωρών επηρεάζουν το βαθμό κριτικής κάποιων από τα ακόμη ενεργά κομμουνιστικά καθεστώτα. Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στην περίπτωση της Κίνας
49.Ως εισηγητής έχω τη γνώμη πως δεν πρέπει να υπάρχει περαιτέρω καθυστέρηση στην καταδίκη της κομμουνιστικής ιδεολογίας και εγκλημάτων σε διεθνές επίπεδο. Αυτό πρέπει να γίνει τόσο από την Συνέλευσης σε κοινοβουλευτικό επίπεδο όσο και από την Επιτροπή Υπουργών σε διακυβερνητικό επίπεδο. Προσωπικά δεν συμμερίζομαι τη θέση κάποιων συναδέλφων πως θα πρέπει να γίνει μια καθαρή διάκριση μεταξύ ιδεολογίας και πρακτικής. Η τελευταία απορρέει από την πρώτη και αργά ή γρήγορα οι καλές προθέσεις υπερκεράζονται από το ολοκληρωτικό μονοκομματικό σύστημα και τις καταχρήσεις του.
50.Θα πρέπει να είναι καθαρό ωστόσο, πως αυτά που καταδικάζονται είναι εγκλήματα που διαπράχθηκαν στο όνομα της κομμουνιστικής ιδεολογίας και όχι κάποια ιδιαίτερη χώρα. Οι ίδιοι οι Ρώσοι ήταν οι πρώτοι και περισσότεροι από τα θύματα της κομμουνιστικής ιδεολογίας. Σε κάθε μία χώρα όπου οι κομμουνιστές κατέλαβαν την εξουσία τα εγκλήματα ήταν συγκρίσιμα. Αυτή ή έκθεση ελπίζω ότι θα συνεισφέρει στην παραπέρα συμφιλίωση που βασίζεται στην ιστορική αλήθεια και κατανόση
51.Η Συνέλευση θα πρέπει να συστήσει στην Επιτροπή Υπουργών την συγκρότηση μιας επιτροπής που θα διεξάγει ολοκληρωμένες έρευνες αναφορικά με τα κομμουνιστικά εγκλήματα στις χώρες μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης. Παράλληλα, τα Κράτη μέλη που δεν το έχουν πράξει θα πρέπει να ενθαρρυνθούν να φτιάξουν τέτοιες επιτροπές σε εθνικό επίπεδο. Αυτές οι επιτροπές αναμένεται να συνεργαστούν στενά με την επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης
52.Ο απώτερος στόχος της δουλειάς του Συμβουλίου της Ευρώπης και των εθνικών επιτροπών θα είναι να θεμελιώσουν στοιχεία και να προτείνουν συγκεκριμένα μέτρα αποσκοπώντας στο να φέρουν μια σύντομη απονομή δικαιοσύνης και αποζημίωση και να αποδώσουν τιμή στη μνήμη των θυμάτων
53.Οι απαραίτητες συνθήκες για την επιτυχία της δουλειάς των επιτροπών είναι η πρόσβαση σε αρχεία, ιδιαίτερα στη Ρωσία. Κατά συνέπεια, η αντίστοιχη νομοθεσία στις εμπλεκόμενες χώρες και ιδιαίτερα στη Ρωσία θα πρέπει να συμμορφωθούν με την σύσταση της Επιτροπής Υπουργών 13 (2000) για μια Ευρωπαϊκή πολιτική πρόσβασης σε αρχεία
54.Τέλος αλλά όχι τελευταίο, η Επιτροπή Υπουργών θα πρέπει να εκκινήσει μια καμπάνια πληροφόρησης στα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα εγκλήματα του κομμουνισμού. Αυτό θα περιλαμβάνει την αναθεώρηση των σχολικών βιβλίων. Τα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρωπής θα πρέπει να ενθαρρυνθούν να το πράξουν σε εθνικό επίπεδο.
_________________
Ο σκοπός της φύσης δεν είναι η διαιώνιση του ανθρώπινου είδους αλλά η διασφάλιση της βιοποικιλότητας των ειδών
Θεόφραστος

[troian]

http://www.filosofia.gr/forum/viewtopic.php?p=167075#167075

Παρακαλώ
_________________
μακεδονίτικα πουλιὰ λαλοῦν μακεδονίτικα

[MARIA]

για ποιο λόγο ενοχλούν οι αλήθειες????
_________________
Ο σκοπός της φύσης δεν είναι η διαιώνιση του ανθρώπινου είδους αλλά η διασφάλιση της βιοποικιλότητας των ειδών
Θεόφραστος

[troian]

http://www.filosofia.gr/forum/viewtopic.php?p=167138#167138
_________________
μακεδονίτικα πουλιὰ λαλοῦν μακεδονίτικα

[Clement Duval]