Jacque Derrida: O «ακατανόητος» της φιλοσοφίας

[opyrgos]

Γεννημένος στις 15 Ιουλίου του 1930 στο Ελ Μπιάρ της Αλγερίας ο Ντεριντά από μικρός δημοσίευε ποιήματά του σε περιοδικά ενώ μελετούσε σχολαστικά τον Ζιντ, τον Χούσερλ, τον Χάιντεγκερ, τον Φρόιντ, τον Καμύ, τον Σοσύρ, τον Νίτσε, τον Σαρτρ, τον Μαρξ και αργότερα τον Λεβινάς.

Από το 1952 έως το 1956 σπούδασε στο Ecole Normale Superieure, απ' όπου και πήρε το πτυχίο του στη φιλοσοφία. Καθηγητής του ήταν ο Λουί Αλτουσέρ. Παράλληλα έλαβε πτυχίο Φιλοσοφίας, Εθνολογίας και Γραμμάτων από τη Σορβόννη. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του είχε την ευκαιρία να συνδεθεί στενά με κορυφαίους διανοητές, όπως ο Μπουρντιέ και ο Φουκώ. Στα δύο αυτά Πανεπιστήμια διετέλεσε αργότερα καθηγητής φιλοσοφίας.

«Yπάρχουν πολλών ειδών "αλήθειες" επομένως δεν υπάρχει αλήθεια» πίστευε ο Νίτσε, ιδέα που επηρέασε και είχε μεγάλη απήχηση στο έργο του Ντεριντά και στη θεωρία που ανέπτυξε και εξέφρασε στα τέλη της δεκαετίας του 1960.

Η λεγόμενη θεωρία της «αποδόμησης» είναι μια κριτική της λογοτεχνίας που απορρίπτει τις προηγούμενες θέσεις των στρουκτουραλιστών, οι οποίοι υποστήριζαν την ύπαρξη σχέσης μεταξύ γλώσσας και νοήματος και μεταξύ κειμένου και αντικειμενικής πραγματικότητας. Η αποδόμηση περισσότερο επικεντρώνεται στην ασάφεια και στην αντίφαση στο νόημα. Επιπλέον, η αποδόμηση φιλοδοξεί να αποκαλύψει τα πολλαπλά επίπεδα νοήματος στη γλώσσα. Ο Ντεριντά φθάνει στο συμπέρασμα ότι οι λέξεις δεν έχουν καθορισμένο σημείο αναφοράς και ότι όλα τα γραπτά κείμενα αντιφάσκουν μεταξύ τους, ότι οι απαντήσεις βρίσκονται μέσα στις ίδιες τις ερωτήσεις και ότι η αποδόμηση αντιστέκεται στην τυραννία της εύκολης απάντησης.

Ο Ντεριντά ήταν γνωστός για την αντίδρασή του απέναντι στην παραδοσιακή τάξη και σκέψη. Πρότασε τη σημαντικότητα της γραφής και όχι του λόγου, του περιθωρίου και όχι της κύριας σελίδας της υποκειμενικότητας και όχι της αντικειμενικότητας. Συγκεκριμένα κατά τον Ντεριντά, η δυτική σκέψη, φιλοσοφική και καθημερινή, είναι δομημένη στη βάση ορισμένων θεμελιωδών διχοτομιών: καλό/κακό, είναι/μηδέν, παρουσία/απουσία, αλήθεια/ψεύδος, ταυτότητα/διαφορά, άνδρας/γυναίκα, ζωή/θάνατος, φύση/πολιτισμός, ομιλία/γραφή. Αυτή τη δομημένη σκέψη ο Ντεριντά τη θεωρούσε λανθασμένη.

Ο Ντεριντά αγωνίστηκε για τα δικαιώματα των μεταναστών στη Γαλλία, κατά του καθεστώτος των φυλετικών διακρίσεων της Νότιας Αφρικής και για την αποφυλάκιση αντικαθεστωτικών στην κομμουνιστική Τσεχοσλοβακία.

Η θεωρία της αποδόμησης και γενικότερα τα έργα και οι απόψεις του Ντεριντά βρήκαν πολλούς υπερασπιστές αλλά και πολλούς επικριτές. Ειδικότερα για το έργο του έχουν γραφτεί 400 βιβλία, 500 διδακτορικές εργασίες και 14.000 άρθρα.
Ο Ντεριντά πέθανε στις 9 Οκτωβρίου του 2004. Ένας δημοσιογράφος έγραψε για τον μεγάλο Γάλλο φιλόσaοφο «Ο Ζακ Ντεριντά είναι νεκρός. Ας μη μιλάμε άσχημα γι' αυτόν. Οι ιδέες του όμως εξακολουθούν να είναι πολύ ζωντανές. Αξίζουν απλόχερη κριτική από όσους ενδιαφέρονται για τον πνευματικό ιστό της πνευματικής ζωής μας».

Αναδημοσίευση από tvxs.gr

[Bugman]

Ο Ζακ Ντεριντά γεννήθηκε στις 15 Ιουλίου 1930 στο προάστιο Ελ Μπιάρ του Αλγερίου, όπου και έζησε τα πρώτα 19 του χρόνια. Γόνος εβραϊκής οικογένειας, ξεκίνησε, όπως αρκετοί συνάδελφοί του (π.χ. ο Αλτουσέρ), από το «φυτώριο» της Αλγερίας. Στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής στη Γαλλία το Αλγέρι συγκέντρωσε την αφρόκρεμα της γαλλικής διανόησης και του πολιτισμού και ο έφηβος Ντεριντά, εντυπωσιασμένος από την άνθηση της φιλοσοφίας, τις νέες εκδοτικές προσπάθειες και τις συχνές επισκέψεις διάσημων μυαλών στη Βόρεια Αφρική, άρχισε να κρατάει ημερολόγιο και να γράφει ποίηση, την οποία δημοσίευε σε τοπικά έντυπα, ενώ παράλληλα ίδρωνε παίζοντας ποδόσφαιρο και κάνοντας στίβο. Αντίθετα με την πλειονότητα των συμμαθητών του, μελετούσε σχολαστικά τον Ζιντ, τον Χούσερλ, τον Χάιντεγκερ, τον Φρόιντ, τον Καμύ, τον Σοσύρ, τον Νίτσε, τον Σαρτρ, τον Μαρξ και αργότερα τον Λεβινάς. Τη γυμνασιακή του εκπαίδευση την ολοκλήρωσε στην Αλγερία, όπου φοίτησε στα λύκεια Ben Aknoun, Gauthier και Bugeaud. Το 1949 τον βρίσκει οικότροφο στο φημισμένο όσο και αυστηρό Lycee Louis Le Grand του Παρισιού, από όπου και αποφοίτησε το 1952.

Από το 1952 ως και το 1956 ο Ντεριντά σπούδασε φιλοσοφία στην Ecole Normale Superieure του Παρισιού με καθηγητή τον Λουί Αλτουσέρ, ενώ παράλληλα έλαβε πτυχίο Φιλοσοφίας, Εθνολογίας και Γραμμάτων από τη Σορβόννη. Από τα θρανία των δύο σχολών βρέθηκε σύντομα στα έδρανά τους. Το διάστημα από το 1960 ως το 1964 δίδαξε γενική φιλοσοφία στη Σορβόννη, ενώ διετέλεσε επί 20ετία (1965-1984) καθηγητής Ιστορίας της Φιλοσοφίας στην Ecole Normale Superieure. Σήμερα είναι διευθυντής σπουδών της Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales του Παρισιού, ενώ παράλληλα είναι επισκέπτης καθηγητής σε πολλά εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Τα χρόνια που πέρασε στα μαθητικά έδρανα και στα οικοτροφεία τα θυμάται με ανάμεικτα συναισθήματα: «Το σχολείο με αρρώσταινε. Εβαζα τα κλάματα κάθε φορά που έπρεπε να επιστρέψω στα θρανία, ακόμη και όταν ήμουν αρκετά μεγάλος ώστε να ντρέπομαι γι' αυτό. Ακόμη και σήμερα δεν μπορώ να περάσω το κατώφλι ενός εκπαιδευτικού ιδρύματος δίχως συμπτώματα στο στήθος και στο στομάχι ή αγωνία και ανησυχία. Παρ' όλα αυτά, ουσιαστικά δεν έχω φύγει ποτέ από το σχολείο». Οι ιδέες του Ντεριντά απέσπασαν την προσοχή του κοινού για πρώτη φορά όταν το 1965 δημοσιεύθηκαν δύο μακροσκελή άρθρα του σε παρισινό έντυπο με τίτλο «Critique», όπου ανέπτυσσε τη θεωρία του για τη φύση της γραφής και τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για το πρώτο και ίσως διασημότερο πόνημά του, το βιβλίο με τίτλο «Περί Γραμματολογίας» που εκδόθηκε το 1967. Το ίδιο διάστημα αρθρογραφούσε και στο γαλλικό αριστερό έντυπο «Tel Quel».

Από τη δεκαετία του 1970 μοιράζει τον χρόνο του μεταξύ Παρισιού και Ηνωμένων Πολιτειών, όπου οι θεωρίες του έχουν ιδιαίτερη απήχηση και εξακολουθεί να γεμίζει ασφυκτικά τα φοιτητικά αμφιθέατρα, από το Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς της Βαλτιμόρης ως το Γέιλ, το Στάνφορντ και το Χάρβαρντ και το Πανεπιστήμιο Ερβάιν της Καλιφόρνιας. Ωστόσο η απονομή τιμητικού διπλώματος στον Ντεριντά το 1992 από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων στους κόλπους της ακαδημαϊκής κοινότητας· ήταν τέτοια η διαμάχη που οι καθηγητές αναγκάστηκαν να θέσουν το ζήτημα σε ψηφοφορία, κάτι που είχε να συμβεί 29 χρόνια (για την ιστορία, υπέρ του τάχθηκαν 336 έναντι 204). Το καλοκαίρι του 1999 το Πάντειο Πανεπιστήμιο ανακήρυξε τον Ζακ Ντεριντά επίτιμο διδάκτορα. Ο γάλλος φιλόσοφος έχει κατά καιρούς επιδείξει έντονη ευαισθητοποίηση σε θέματα πολιτικών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στεκόμενος στο πλευρό των αλγερινών μεταναστών στη Γαλλία, εκφραζόμενος κατά του απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική και υπέρ μιας γρήγορης εξεύρεσης λύσης στο Μεσανατολικό. Από τα 45 περίπου βιβλία του (μεταφρασμένα σε περισσότερες από 22 γλώσσες) στα ελληνικά έχουν μεταφραστεί τα: «Περί Γραμματολογίας», «Adieu», «Πλάτωνος φαρμακεία», «Η τελευταία λέξη του ρατσισμού», «Τρέλα και φιλοσοφία», «Η φωνή και το φαινόμενο», «Συνομιλίες», «Μαρτυρία και μετάφραση. Επιβιώνοντας ποιητικά», «Η ελληνική γλώσσα στη διευρυμένη Ευρωπαϊκή Ενωση», «Η έννοια του αρχείου», «Πολιτική και φιλία», «Φαντάσματα του Μαρξ», «Υπερηχογραφήματα της τηλεόρασης», «Αντιστάσεις της ψυχανάλυσης», «Χώρα», «Περί λόγου φιλοσοφικά στιγμιότυπα» και «Εμβολα».

Αυτό που χάρισε στο έργο του 72χρονου σήμερα φιλοσόφου την παγκόσμια αναγνώριση και τον ανέδειξε σημαντική όσο και αμφιλεγόμενη προσωπικότητα του 20ού αιώνα είναι η ανάπτυξη περί τα τέλη της δεκαετίας του 1960 μιας νέας, αναλυτικής προσέγγισης των φιλοσοφικών κυρίως κειμένων. Η λεγόμενη θεωρία της «αποδόμησης» είναι μια κριτική της λογοτεχνίας που απορρίπτει τις προηγούμενες θέσεις των στρουκτουραλιστών, οι οποίοι υποστήριζαν την ύπαρξη σχέσης μεταξύ γλώσσας και νοήματος και μεταξύ κειμένου και αντικειμενικής πραγματικότητας. Η αποδόμηση περισσότερο επικεντρώνεται στην ασάφεια και στην αντίφαση στο νόημα. Επιπλέον η αποδόμηση φιλοδοξεί να αποκαλύψει τα πολλαπλά επίπεδα νοήματος στη γλώσσα. Ο Ντεριντά φθάνει στο συμπέρασμα ότι οι λέξεις δεν έχουν καθορισμένο σημείο αναφοράς και ότι όλα τα γραπτά κείμενα αντιφάσκουν μεταξύ τους, ότι οι απαντήσεις βρίσκονται μέσα στις ίδιες τις ερωτήσεις και ότι η αποδόμηση αντιστέκεται στην τυραννία της εύκολης απάντησης. Η ριζοσπαστική θεωρία του Ντεριντά, πέρα από τις τριβές και τις αντιθέσεις που έχει προκαλέσει στις τάξεις των ακαδημαϊκών και φιλοσόφων, κυρίως επειδή θεωρούν τη σκέψη του σύνθετη και δυσνόητη, έχει επιδράσει καταλυτικά τόσο στη θεωρία και κριτική της λογοτεχνίας και της τέχνης όσο και στη μουσική, στην αρχιτεκτονική, στην ψυχολογία, στην ιστορία και στην κοινωνιολογία. Γύρω από το έργο και τις αμφιλεγόμενες θεωρίες του έχουν γραφτεί περισσότερα από 400 βιβλία, 500 διδακτορικές διατριβές και 14.000 άρθρα σε έντυπα από κάθε γωνιά του πλανήτη.

αναδημοσίευση από το Βήμα http://www.tovima.gr/relatedarticles/article/?aid=143848
_________________
Σκορπίστε γνώση, μαζέψτε χαρά!

Η γνώση δεν μπορεί να πουληθεί: Γιατί ενώ κάθε εμπόρευμα μπορεί να επιστραφεί, η γνώση δεν μπορεί να επιστραφεί!

[opyrgos]

ΜΠΡΑΒΟΟΟΟ!!!! ΚΛΑΠ...ΚΛΑΠ...ΚΛΑΠ...ΚΛΑΠ...
Κατάφερε ο Bugman να γράψει κάτι που να είναι σχετικό με τη φιλοσοφία... έστω και από αναδημοσίευση.

[skapaneas]

Αυτο που βλεπω εγω ειναι οτι επιτελους συμφωνειτε σε κατι : αναδημοσιευετε κειμενα με το ιδιο αντικειμενο...

Και μια και αναφερεστε και οι δυο στο ιδιο ζητημα, ξερετε τι ακριβως ειναι η αποδομηση ;

Αν καποιος αποδομησει ( ; ; ; ) διαφορες συγκρουσιακες καταστασεις υπαρχει περιπτωση να ανακαλυψει κοινα βασικα στοιχεια στις συγκρουομενες πλευρες ;



ΕΝΟΤΗΤΑΤΩΝΠΑΝΤΩΝ

ΟΝ ΕΣΤΙ ΓΙΓΝΕΣΘΑΙ
_________________
Ο ανθρωπος ειναι ο λογος του συμπαντος

[Bugman]

Το έπιασες Σκαπανέα...Η αναδημοσίευση δεν είναι θέμα...αν δεν ακολουθεί σχολιασμός και οπωσδήποτε να γράψει κανείς ποιο επακριβώς είναι το θέμα. Έβαλα την αναδημοσίευση και αξίζει κανείς να διαβάσει τα δυο βιογραφικά. Μου θυμίζει εποχές στο γυμνάσιο που το πρωί αντέγραφα κείμενο από φίλο και απλά άλλαζα την πρόταση χωρίς να αλλάζω το νόημα...Τέτοια φιλοσοφία κάνουν εδώ....κάποια άτομα!
_________________
Σκορπίστε γνώση, μαζέψτε χαρά!

Η γνώση δεν μπορεί να πουληθεί: Γιατί ενώ κάθε εμπόρευμα μπορεί να επιστραφεί, η γνώση δεν μπορεί να επιστραφεί!

[opyrgos]

Λυπούμαστε αυτά τα άτομα που δεν κάνουμε... αμπελοφιλοσοφία σαν και σένα!

[O_gamias_Tou_Opyrgos]

http://www.youtube.com/watch?v=_KluIzg_mJM&feature=related

[opyrgos]

ΚΟ..ΚΟ..ΚΟ..ΚΟ..ΚΟ..ΚΟ!!!

(ΞΕΡΕΙ Ο ΔΗΘΕΝ ΓΑΜΙΑΣ ΤΟΥ ΟΠΥΡΓΟΥ!)

[Αριστεύων]

[opyrgos]

Ποιά αρχίδια; Αφού δεν έχεις μωρή λουλού!