Στοιχεία Ελληνικής Λαογραφίας, ΕΠΤΑΧΩΡΙ

[vv]

Το πολυθεϊστικό, φυσικό, Ελληνικό κοσμοείδωλο και πνεύμα σώζεται μέχρι τις ημέρες μας στη Νεοελληνική λαογραφία.
Σ' αυτή τη θεματική θα εκθέσω κάποια στοιχεία από τη Λαογραφία του ιστορικού Επταχωρίου (χωριού) (Νομού Καστοριάς) της Πίνδου(τελευταίος σταθμός της Ολυμπιακής φλόγας 2004 στη Μακεδονία, όριο Μακεδονίας-Ηπείρου).

Οι Μοίρες, κόρες της Αναγκαιότητας. Κλωθώ, Άτροπος, Λάχεσις.

Οι Μοίρες επισκέπτονται το νεογέννητο παιδί την τρίτη ημέρα από τη γέννησή του, για να το "μοιρώσουν" και ορίσουν την πορεία του εν χρόνω και τύχει.
Η οικογένεια τοποθετεί δίπλα στην κούνια του μωρού ένα τραπεζάκι όπου προσφέρει γλυκίσματα στις Μοίρες, που θα 'ρθουν τη νύχτα, για να τις καλοπιάσει. Συνήθως η προσφορά έχει να κάνει με Μέλι και Γάλα (αρχαιοελληνική προσφορά).
Ακολουθεί απόσπασμα από το Λαογραφικό έργο περί του Επταχωρίου κυρίου Κωνσταντίνου Γ. Μάνου "Λαογραφία Επταχωρίου-Βοϊου, Αθήναι 1962, σελ. 16, πρώτη παράγραφος)

"Στις τρεις ημέρες το (εννοεί το νεογέννητο) κολυμπούν στην κοπάνα, όπου ρίχνουν οι συγγενείς νομίσματα, το λεγόμενο "χασλίκι", που τα παίρνουν οι "μπάμπες" κι εύχονται όλοι "καλά σαράντα". Ύστερα το ντύνουν και στο κεφάλι του βάζουν ένα μανδήλι με τρεία φλουριά, που το σφίγγει 40 ημέρες. Τις τρεις πρώτες ημέρες μένει σπαργανωμένο, "κουπανέτσα", όπως λέγεται, δίπλα στη μάννα του. Το βράδυ της τρίτης ημέρας το βάζουν στην κούνια, στη "Σαρμάντσα", όπως λέγεται, για να έρθουν οι Μοίρες να το βρουν καθαρό και να το "Μοιρώσουν". Κάτω απ' το προσκεφάλι βάζουν λεπτά."

Ακολουθεί μαρτυρία (ελεύθερη απόδοση από εμένα) γερόντισσας για μία γυναίκα του χωριού, όλοι οι παλιοί την ξέρουν, αποσιωπώ το όνομα, από το δικό μου λαογραφικό έργο-αρχείο που έχω αρχίζει να ετοιμάζω και έχω εν αναπτύξει :

Ήταν η ..... και θέλησε την τρίτη μέρα "ν' ακούσει τ'ς Μοίρες" τί θα πούν για τη νεογέννητη κόρη της. Κάθισε λοιπόν όλη τη νύχτα για να τις ακούσει.

Απορία προκάλεσε σ' όλους στο χωριό το γεγονός ότι η .... (μητέρα της κόρης) δεν ετοίμαζε προίκα για το κορίτσι της, για την παντρειά, όπως συνηθίζεται.

Τη ρώτησαν, λοιπόν, προς τι αυτό και τους απάντησε πως αν δεν περάσει τα 17 της χρόνια η κόρη, δε θα ετοιμάσει τίποτα, γιατί την τρίτη μέρα απ' τη γέννησή της, τη νύχτα, άκουσε τις Μοίρες να λεν πως "εσύ θα ζήσεις μόνον ως τα 17".
Η κόρη έφτασε ως τα 17 κι έπειτα πέθανε.


Το πολυθεϊστικό πνεύμα ήταν τόσο διαδεδομένο και βαθιά ριζομένο που το γεγονός ότι η γυναίκα "άκουσε τις Μοίρες τη νύχτα", δεν τους έκανε ν' αναρωτηθούν για την εγκυρότητά του (σαφώς δεν είναι ψέμα), αλλά για το νέο, που τους στενοχώρησε. Με την πάροδο τον χρόνων, "τα λόγια απ' τ'ς Μοίρες" επιβεβαιώθηκαν.

(Άραγε, η βαθιά πιστη δημιουργεί έναν χωροχρόνο εν χωροχρόνω; Επαναφέρουν τέτοια γεγονότα τον δομικό ρόλο του υποκειμένου στο ποιόν του κόσμου σε μία προσέγγιση, κάπως ιδεαλιστική, της κβαντομηχανικής;)

(Αναφέρομαι στις Μοίρες και όχι στις "καλότυχες". Προσοχή. Οι οποίες Μοίρες και το πολυθεϊστικό πνεύμα επιβιώνει μέχρι τις ημέρες μας.)

Θα συνεχίσω με την αρχαιοελληνική ταυτότητα κάποιων εθίμων και φράσεων απ' το Επταχώρι σε λίγο.

Έχετε ακούσει για το έθιμο των "μπουμπαραίων"; ποιος το γνωρίζει; Άραγε σύγχρονο λείψανο των αρχών της γένεσης της τραγωδίας;

[vv]

ΜΠΟΥΜΠΑΡΟΙ 2005,

Πρώτη Του Χρόνου Ημέρα (πρωτοχρονιά)
(οι "μπουμπαραί'" στο επταχωρίτικο ιδίωμα <= οι μπουμπαραί'(οι)<= οι μπούμπαροι)

Την Πρωτοχρονιά, οι κάτοικοι του Επταχωρίου "γένονται μπουμπαραί".
Η αμφίεση του μπούμπαρου επιτυγχάνεται με τα ακόλουθα: χρειάζεται τομάρι (δέρμα) από τράγους και κατσίκια, κυπριά (ποιμενικά κουδούνια), καπνιά αναμεμειγμένη με λίγδα (χοιρινό λίπος), "τζομπανίκα" (ραβδί με σφαιρικό εξόγκωμα στο άκρο, ώστε να μπορεί να χτυπά τρανταχτά τις πόρτες των σπιτιών του χωριού (τον ίδιο ρόλο παίζουν γενικότερα τα στειλιάρια, κλούτσες, με μία λέξη, τα ραβδιά).

Πρωί-πρωί της πρωτοχρονιάς, οι κάτοικοι του χωριού δένουν και κρεμούν στην πλάτη το τομάρι του τράγου (φυσικά φορούν παλιά ρούχα). Πάνω στο τομάρι του τράγου, από πίσω, κρεμούν κυπριά (ποιμενικές κουδούνες), οι οποίες παράγουν διαπεραστικό ήχο καθώς ο μπούμπαρος περπατά ή χορεύει. Ας σκεφτούμε τον ήχο απ' τα κυπριά του συνόλου των μπουμπαραίων!

Το πρόσωπο και τα χέρια βάφονται κατάμαυρα από το κατακάθι της καπνιάς από τις καμινάδες, τα τζάκια και τις σόμπες. Πολλλοί βάφονται στο φούρνο του χωριού, όπου οι φλόγες για τα καρβέλια έχουν αφήσει πλούσια καπνιά.

Η καπνιά, για να απλωθεί στο δέρμα και να γυαλίζει, αναμειγνύεται με λίγδα (χοιρινό λίπος). Έτσι, πρόσωπο και χέρια, είναι κατάμαυρα από πυχτή γυαλιστερή καπνιά!

Στο κεφάλι τοποθετούν παλιά καπέλα, μαντίλια ή σκούφους απ' τα οποία κρέμονται σ' άλλους φτερά, σ' άλλους ουρές από αλεπούδες, μπαλόνια, δέρματα λαγών, ό,τι θέλει ο καθένας!
Στο χέρι κρατούν τη "τζομπανίκα"!

Ο μπούμπαρος είναι έτοιμος!

Συγκεντρώνονται όλοι (πρωί-πρωί, όπως προείπαμε) στην κάτω πλατεία. Μαζί τους έχουν τη Νύφη (ένας άντρας ντυμένος Νύφη: φορώντας την αμφίεση της παραδοσιακής επταχωρίτικης γυναικείας φορεσιάς, με τα φλουριά κτλ., τα "χωριάτικα"), έναν Τσολιά και τον Γέρο Χρόνο (έναν άντρα ντυμένον ως γέροντα), φυσικά την ομάδα με τα μουσικά όργανα, κλαρίνο, νταούλι, ακορντεόν.

Τα κεράσματα από τα σπίτια τα συλλέγει η Νύφη, η οποία, μαζί με τον τσολιά, τον γέροντα και έναν μπούμπαρο, θα παέι μέσα στο σπίτι αντιπροσωπευτικά, γιατί όλη η ομάδα χορεύει στην αυλή του σπιτιού.
Όλοι μαζί ξεκινούν να επισκεφτούν όλες τις γειτονιές, και όλα τα σπίτια του χωριού, ένα προς ένα, παίζοντας, χορεύοντας, σφυρίζοντας, πίνοντας κρασί που τους προσφέρει το κάθε σπίτι και τραγουδώντας, πολύ συχνά διαλογικά με τα όργανα τον "Αι-Βασίλ'".

ΑΙ-ΒΑΣΙΛ'Σ

Άγιος Βασίλης αίρειτι, Γινάρης ξημηρώνει!

-Βασίλη μ' πόθεν αίρεισι κι πόθεν κατεβαίνεις;-

-Από τα ξένα΄αίρουμι, στο σπίτι μου πηγαίνω-

-Σαν αίρεισι άπου τα ξενά, πέ(ς) μας κανά τραγούδι-

-Τραγούδια δεν ημάθαινα, τραγούδια δεν ηξέρω.
Την αλφαβήταν ημάθαινα, την αλφαβήτα ξέρω!

Στην πατερίτσα ακούμπησε να πει την αλφαβήτα-
Κ' η πατερίτσα ήταν χλωρή κι απόλυκε κλωνάρια-
Κλωνάρια χρυσοκλώναρα, Χρυσά Μαλαματένια!!!

Ο χορός των μπουμπαραίων (χορός του "Αι-Βασίλ'") είναι χορός δίχως κανόνες, νόρμες και βήματα. Είναι χορός "αναρχικός", θα λέγαμε. Με το που αρχίζουν τα όργανα να παίζουν τον Αι-Βασίλη, όλοι οι μπούμπαροι χοροπηδούν και κάνουν φιγούρες, πηδώντας και χτυπώντας τα κυπριά τους και υψώνοντας τις ράβδους των, οι οποίες χτυπιούνται μεταξύ τους καθώς, όπως υψωμένες τις έχουν και χοροπηδούν και χορεύουν συγκεντρωμένοι (αυτές (οι ράβδοι) συγκρούονται).

Αφού τελειώσουν με τα σπίτια του κάτω χωριού, σφυρίξουν, χορέψουν σε όλα, πουν "Χρόνια Πολλά, Καλή Χρονιά", πιουν κρασί και βάψουν τους ανθρώπους του σπιτιού με καπνιά με τα χέρια τους, κατευθύνονται στην εκκλησία (της Αγίας-Παρεσκευής είναι του χωριού), η οποία κοντεύει να σχολάσει και περιμένουν στο προαύλειο (μετά τη στάση στην εκκλησία θα συνεχίσουν και στο επάνω χωριό).

Οι μπούμπαροι παρατάσσονται μετωπικά στα άκρα των σκαλιών της εκκλησίας, έτσι ώστε όταν σχολάσει η εκκλησία να βλέπουν τους χριστιανούς ως προς το προφίλ τους καθώς θα κατεβαίνουν.

Καθώς σχολάει η εκκλησία και ανοίγει η πόρτα, τα όργαναν αρχίζουν να παίζουν και οι μπούμπαροι βάφουν με τα χέρια τους τα πρόσωπα όλων των χριστιανών που θα βγουν από την εκκλησία. Πολλοί από τους εκκλησιασθέντες θα μπουν και οι ίδιοι στο χορό με τους μπούμπαρους και τα όργανα. Άλλοι θα φύγουν τροχάδην να κρυφτούν, για να μην τους βάψουν οι μπούμπαροι! Εκτός, βέβαια από τον Άι-Βασίλη θα χορέψουν και Ηπειρώτικους χορούς (με κανόνες τώρα!).

Μετά τη στάση τους στην εκκλησία, το γλέντι εκεί και την νίκη τους πάνω στους εκκλησιασθένετες, κατευθύνονται στις υπόλοιπες άνω γειτονιές και σπίτια.

Μαζί τους φέρουν και μία σκάλα, με την οποία σκαρφαλώνουν στα μπαλκόνια και στις σκεπές των σπιτιών και "κλέβουν" τα λουκάνικα, τα οποία έχουν κρεμάσει οι ίδιοι οι οικούντες το σπίτι, για να τα προσφέρουν στους μπούμπαρους. Πολλοί μπούμπαροι κάνουν και ζημιές, όπως να ποδοπατήσουν τον κήπο με τις σπαρμένες πατάτες κτλ.

Γύρω στις τρεις η ώρα το μεσημέρι με τέσσερις, που, συνήθως τότε, έχουν τελειώσει την επίσκεψη και χορό σε όλα τα σπίτια, οι μπούμπαροι κατευθύνονται στην κλασική και κύρια πλατεία του χωριού, στο άνω χωριό και κύριο, στην πλατεία του Συνταγματάρχη Δαβάκη. Εκεί τα όργανανα θα λάβουν τον σταθερό τόπο τους και ο χορός, το γλέντι, θα παν ως αργά, μετά τη δύση του ήλιου.

Οι μπούμπαροι που έχουν μαζί τους και τηγάνι, θα κάνουν καθιστοί κάτω έναν κύκλο και με οινόπνευμα θα ψήσουν τα λουκάνικα. Τα τοποθετούν στο τηγάνια, τα περιλούζουν με οινόπνευμα (από μπουκάλι), τα ανάβουν και τα ψήνουν.

Στην τελική στάση και κύριο γλέντι στην πλατεία μικρή ομάδα μπουμπαραίων θα απαγάγει τη νύφη και θα την πάνε στο λόφο του χωριού (Στο Μπλό) απ' όπου, σφυρίζοντας και χοροπηδώντας, παράγοντας διαπεραστικό ήχο με τα κουδόυνια τους, θα προβάλλουν το κατόρθωμά τους στους μπούμπαρους της πλατείας, η οποίοι θα γελάσουν, θα σφυρίξουν και χοροπηδήσουν ως απάντηση!
Πολλές φορές η "κλοπή" της νύφης και η προβολή από το λόφο του κατορθώματος μπορεί να γίνει και από ομάδα πολιτών! Οι οποίοι την "εξαγοράζουν"!
Επιστρέφουν στην πλατεία έχοντας τη νύφη πάνω στη σκάλα!

Το γλέντι συνεχίζεται ως τη νύχτα (αφού δύσει ο ήλιος). Χοροί σφυρίγματα, χορός των μπουμπαραίων και ηπειρώτικοι χοροί συνθέτουν μία ημέρα τέλεια και ξεχωριστή!!!

Είναι τα Λήναια (μήνα Γαμηλιώνα), τελετές και Μυστήρια του Διονυσιακού (που λίγη έχει σχέση με το σεξουαλικό πνεύμα) πνεύματος που γίνονται τον Ιανουάριο (Γενάρη).

Την Τραγωδία και τους Τραγωδούς συνθέτει η παρουσία μία πραγματικής ΑρχαιοΕλληνικής "Τραγωδίας", ετυμολογικά και κυριολεκτικά (ωδή των τράγων).
Δέρματα ζώων, ουρές, τομάρια, ρίξιμο και χορός, μεθύσι, ιερή έκσταση που τοποθετεί το μυαλό του μπούμπαρου, εκείνη την ημέρα και στιγμές, πέραν των προβλημάτων της ζωής, των καθηκόντων, των κανόνων, αλλά τους παραδίδει σε μία απόλυτη ευτυχία, χαρά, ευδαιμονία, κατάσταση αποδοχής της ζωής και του πόνου αυτής!

Τα δέρματα των τράγων, φαεινή σφραγίδα.
Το γεγονός του ότι αλείφουν τα πρόσωπα με το κατακάθι απ΄την καπνιά δηλώνει το μέσο για την "κατασκευή" της αρχαιοελληνικής προσωπίδας. Είναι η αρχαιοελληνική Τρυγία, η οποία (Τρυγία) είναι το κατακάθι του κρασιού με το οποίο άλειφαν το πρόσωπό τους στην αρχαιότητα. Είναι ακριβώς τα ίδια. Η τρυγία ως κατακάθι του κρασιού που γίνεται προσωπίδα. Η καπνιά ως κατακάθι της φωτιάς, που γίνεται προσωπίδα.

Είναι ο μήνας Γαμηλιώνας, Γενάρης, κατά τον οποίο τελείται το μυστήριο της λατρείας της ζωής και του πόνου της.

Τα διαλογικά μέρη μεταξύ χορού και προσώπων έξω απ' το χορό, το θέατρον της κλοπής της νύφης, το σφύριγμα, η μέθη με το κρασί, το θεατρικό σκηνικό της ήττας των χριστιανών και το απλησίαστον του εσωτερικού της εκκλησίας! Επιτελείται ζωντανή ποίησις+ήθους!

Η συγκέντρωση στο προαύλειο της εκκλησίας και το βάψιμο των "φοβισμένων" χριστιανών δηλώνει την νίκη του ΑρχαιοΕλληνικού πνεύματος πάνω στο πνεύμα το απολλώνειο (ψυχρό, καθηκοντολογικό, αφύσικο, που επαναφέρει το "to be or not to be?") του χριστιανισμού.
Είναι η νίκη του φυσικού πολιτισμού έναντι του προσποιητού και αφύσικου.

Σε δεύτερη φάση, η εμπλοκή κάποιων χριστιανών στο χορό των μπουμπαραίων δηλώνει την οντολογική σύνθεση μεταξύ των δύο σκοσμοειδώλων, χριστιανικού και Ελληνικού. Που πάλι, όμως, το πρώτο χέρι έχει το Ελληνικό Πνεύμα.[/b]

[vv]

Θα επιστρέψω με φράσεις κλειδιά, αρχαιοελληνικής προσέγγισης και κάποιων άλλων αντιλήψεων. Αλλά όλ' αυτά σε λίγε ημέρες!

____________________________________________
Πόσο ασήμαντοι φαίνονται οι αγώνες και οι πόνοι,
όταν δεις τη γη απ' το διάστημα!

[vv]

Όταν περνούν/περνάς από ποτάμια, ρυάκια και γκούβες με νερό στο δάσος, λες "Μέλ' και Γάλα, Μέλ' και Γάλα, ζει ο Βασιλιάς Αλέξανδρος, Ζει!", για να καλοπιάσεις τις αδελφές του, τις "καλότ'χες" (Καλότυχες), μη σου πάρουν τη μιλιά!
Μέλι και Γάλα, αρχαιοελληνική προσφορά!

Μέλ' και Γάλα, Μέλ' και γάλα", το προσφέρει λεκτικώς επι τόπου. "ζει ο Βασιλιάς Αλέξανδρος", ηρεμώντας τις.
Ένα ξόρκι!

Θα συνεχίσω με την οιωνοσκοπία, προσευχή στη φωτιά απ' τις μπάμπες για να κρατήσουν καλά τα γίδια Και με άλλα τινά!

[vv]

Αναφέρω εδώ κάποια χαρακτηριστικά ονόματα που απαντώνται στο Επταχώρι: Περικλής, Ελπινίκη, Χάιδω, Ζώιω, Χαρίκλεια, Γραμμάτω, Κλεοπάτρα, Αλέξανδρος, Αγόρω...

[vv]

"ιιι, να κουρεύεισι!!!" (να κουρεύεσαι!!!).

Φράση η οποία λέγεται σε κάποιον που φέρεται άγαρμπα, κάνει αστεία πετυχημένα, που λέει πράγματα τα οποία μπορεί να φέρουν ντροπή κτλ.

Η φράση αυτή κρατάει, ίσως, από την αρχαία δωρική αμφίεση: οι Δωριείς έτρεφαν μακριά κόμμη, έιχαν μακριά μαλλιά!

Η παροιμιώδης αυτή φράση ανάγεται στην μακριά κόμμη που έτρεφαν οι Δωριείς. Το γεγονός ότι του λεν "να κουρευτεί" (να κουρεύεσαι!) ισοδυναμεί με το "να ντροπιαστείς"!

Θεωρούνταν ντροπή και σημάδι αδυναμίας να χάσουν οι Δωριείς την μακριά τους κόμμη!
Γι' αυτό και του λεν "να κουρεύεισι!!", δηλαδή, "να ντροπιαστείς".

____________________________
Πόσο ασήμαντοι μοιάζουν οι πόνοι κ' οι Αγώνες,
όταν δεις τη Γη απ' το Διάστημα!

[vv]

Να σε κόψ'(ει) η Ανάγκ'(η)!!!

Φράση και ευχή (ή κατάρα) η οποία λέγεται σε κάποιον που φέρεται άσχημα προς τους οικείους του, προς τους συγγενείς ή φίλους. Γενικότερα στον κακόβουλο, και απρεπώς όντα!

Η Αναγκαιότητα, εδώ, ως η πρωτη και κύρια, οντολογικά και αξιολογικά, πηγή Δικαιοσύνης. Η Ανάγκη θα "κόψει" τον "άτσαλο" και θα αποδώσει δικαιοσύνη.
Όχι κάποιος Θεός, αλλά η Αναγκαιότητα!!!

"Να σε κόψ' η Ανάγκη!!!"

Η Αναγκαιότητα, πέραν των νόμων των ανθρώπων και των Θεών!

Μία ανώτατη αξιολογική ρυθμιστική ηθική-μεταφυσική-θεϊκή αρχή στη ζωή του χωριού!

[Julianus]

vv, πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία.

Η ελληνική ταυτότητα επιβιώνει ακόμα, παρόλα τα χτυπήματα από εκκλησία, αστικό συγκεντρωτισμό και μικροαστική μιζέρια.

Μπράβο.

[vv]

Σ' ευχαριστώ, Juliane!

Το Πνεύμα μέχρι και σήμερα στο Επταχώρι είναι φυσικό, υγιές και Ελληνικό!

Εδώ, η Ελληνική ταυτότητα δεν ενοχλήθηκε ΠΟΤΕ.

Μάλιστα πριν κάποια χρόνια, θεολόγος, κατηγόρησε τους μπουμπαραίους ως έθιμο παγανιστικό. Φυσικά, από όλους αγνοήθηκε το τι είπε.

Θα συνεχίσω, όπως είπα, και θα σκιαγραφήσω κάθε πλευρά των εθίμων και της ζωής του Επταχωρίου, από την οιωνοσκοπία μέχρι το νόμισμα που τοποθετούν στα δόντια του νεκρού και άλλα πολλά, για να δείξω ότι ο ιουδαιο-χριστιανισμός, ως συντονισμένος συγκεντρωτισμός και τυπολατρεία, δεν επιβλήθηκε ΠΟΤΕ εδώ.

Την πρωτοχρονιά που μας έρχεται έλα να γίνουμε μπούμπαροι! Εγώ φέτος ήμουν γέρος!
_________________
Πόσο Μηδαμινοί κι Ασήμαντοι μοιάζουν οι Πόνοι κ 'οι Αγώνες μας,
όταν θωρείς τη Γη απ' το Διάστημα!

[vv]

ΘΑΝΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ

Με το θάνατο ενός προσώπου γίνονται τα ακόλουθα:

α) Στο παράθυρο του σπιτιού του νεκρού οι συγγενείς του δένουν ένα κατάλευκο πανί.

β) Λούσιμο του νεκρού, τον αλλάζουν, έχουνε κλείσει το στόμα και τα μάτια του και γυρίζουν το κεφάλι του στην Ανατολή.

γ) Στολισμός νεκρού.
Όταν είναι νέος κι ανύπανδρος, θα του φορέσουν στεφάνι πλεκτό απ' τους νούνους του και θα τους περάσουν στο δάκτυλο δαχτυλίδι.

δ) Τοποθέτηση στο στόμα του νεκρού ενός νομίσματος.

ε) Μοιρολόγια προς το νεκρό μέχρι τη δύση του ηλίου. Στο σπίτι έχουν έρθει και γυναίκες να φέρουν λουλούδια, βασιλικό, μήλα, καρύδια κτλ. και φίλοι του νεκρού, οι οποίοι του "παραστέκονται".

στ) Οι συγγενείς (φυσικό είναι), οι γυναίκες και φίλοι του παραστέκονται όλη τη νύχτα. Με το ξημέρωμα, την πρώτη φέξη, αρχίζουν ξανά τα μοιρολόγια οι γυναίκες.

(πηγή: Λαογραφία Επταχωρίου-Βοϊου, Αθήναι 1962, του κυρίου Κωνσταντίνου Γ. Μάνου, [Έπαινος Ακαδημίας Αθηνών]- ελεύθερη απόδοση από εμένα, πιο συνοπτική και βραχεία. Αναφέρω την πηγή γιατί ακολούθησα στην έκθεση των ανωτέρω τη βασική ανάπτυξη του θέματος όπως γίνεται και στη Λαογραφία του κυρίου Μάνου, και ως παραπομπή για τους ενδιαφερόμενους στην εμπεριστατωμένη λαογραφική μελέτη του για το Επταχώρι)

Θεωρείται ντροπή και έσχατο κακό να πάει ο νεκρός "σ' γούβα" άκλαυστος και δίχως μοιρολόγια. Όπως, φυσικά, και στην αρχαία Ελλάδα.
Λευκό πανί στο παραθύρι. Νόμισμα στο στόμα του νεκρού: εδώ, ο νεκρός θα πρέπει να πληρώσει μ' αυτό τον Χάροντα στα Πορθμεία, για να τον περάσει απέναντι! Αν δεν έχει νόμισμα στο στόμά, ο νεκρός θα βασανίζεται σαν σκιά!

Παραθέτω κάποια αντιπροσωπευτικά μοιρολόγια από τη Λαογραφία Επταχωρίου του κυρίου Κων/νου Γ. Μάνου:

-Βασιλικός μου μύρισε απ' τον Απάνω Κόσμο.
-(τάδε μ') και ποιος τον έστειλε και τον μοσχομυρίζεις;
-Η μάννα μου μ' τον έστειλε και τον μοσχομυρίζω.
ο αδελφός μου κτλ.

Παραπάνω βλέπουμε το νεκρό στον κάτω κοσμο κι ακολουθεί ο διάλογος με έναν άλλο νεκρό. Τον ρωτά ποιος του τον έστειλε και τον μυρίζει τόσο σπαραχτικά, σαν να "θυμάται" περασμένα μεγαλεία!

-Τι να σου στείλω (τάδε μου), τι να σου προβοδήσω;
Σου στέλνω μήλο σέπεται, κυδώνι μαραγκιάζει.
σου στέλνω και βασιλικό, δίχως νερό στεγνώνει
σου στέλνω και τα λόγια μου σ' ένα χαρτί γραμμένα.
-Που να 'υρεις μάνα μ' το χαρτί, πού να 'υρεις το μελάνι;
Που να 'ρεις τον Γραμματικό να γράφει και να κλαίει;
-Εγώ έχω τη μαννούλα μου να γράφει και να κλαίει.
Εγώ έχω τον πατέρα μου κτλ.
να κλαιν και να μοιρολογούν, να χύνουν μαύρα δάκρυα.

- Σ' όλον τον κόσμο ξαστεριά, σ' όλον τον τόπο Ήλιος!
Μέσα στο τάδε την αυλή καπνός κι αντάρα βγαίνει.
Μήνα βουβάλια σφάζονται, μήνα θεριά μαλώνουν;
-ούτε βουβάλια σφάζονται κι ούτε θεριά μαλώνουν,
μόνον ο (τάδε) πέθανε, μόνον ο (τάδε) χάθ'κε!

-Κι αλήθεια, σκότια μ', πέθανες κι αλήθεια, γυιέ μου, χάθ'κες;

-Μάννα μ' ζορλή, μάννα μ' τρελή, μάννα ξεμυαλισμένη!
Ακόμα δεν το πίστεψες, μαννούλα μου, που Χάθ'κα;!

[...]
-Φκειάστο (ενν. το φέρετρο) φαρδύ, φκειάστο πλατύ, ίσα με το κορμί μου,
να στέκω ορθός να ζώνουμαι και δίπλα να κοιμούμαι
και στη δεξιά μου τη μεριά ν' αφήστε παραθύρι,
για να περνάει η μανούλα μου να γλυκοκουβεντιάζω!

Πόση γενναιότητα και κρυστάλινη θέαση της πραγματικότητας σε σχέση με τη μιζέρια και την αυταπάτη του χριστιανισμού!

(σχόλια στα μοιρολόγια δικά μου)
_________________
Πόσο Μηδαμινοί κι Ασήμαντοι μοιάζουν οι Πόνοι κ 'οι Αγώνες μας,
όταν θωρείς τη Γη απ' το Διάστημα!

[Julianus]

Χαχα φοβεροί οι Μπαμπουραίοι, τους έχω δει στην τηλεόραση! Είναι φοβερό πόσο κοντά σε αρχέγονα και αρχετυπικά τυπικά οδηγούν αυτά τα έθιμα, των οποίων την ανάμνηση (και τη χαρά) εμείς οι κάτοικοι των πόλεων έχουμε προ πολλού απωλέσει...

νν, με τους ρασοφόρους τί γίνεται εκεί; Eίμαι βέβαιος ότι θα έχουν λυσσάξει!

Επί τη ευκαιρία, γνωρίζεις τίποτα για επιβιώσεις ανάλογων εθίμων στην περιοχή των Πρεσπών;

[vv]

Χα, xa!! Θα μπορούσε, (ότ)αν είναι σκληροπυρηνικοί!

Μου κάνει εντύπωση, Juliane, που τους είδες στην τηλεόραση, γιατί ποτέ δεν ήρθαν κανάλια να τους τραβήξουν! (Ίσως μπερδεύεσαι με κάποιο έθιμο της Φλώρινας "μπαμπάρια" ή κάποιας άλλης περιοχής, γιατί γράφεις "μπαμπουραίοι".)

Θα συνεχίσω σκιαγραφώντας όλα τα αρχαιο-ελληνικά έθιμα.

Για την περιοχή των Πρεσπών δεν γνωρίζω. Νομίζω, όμως, (μπορεί να κάνω και λάθος) ότι ανάβουν φωτιές την πρωτοχρονιά. Δεν ξέρω.

Αν δεις, όλα τα αρχαιοελληνικά έθιμα κρατήθηκαν στις περιοχές όπου υπήρχε αμεσοδημοκρατία μέχρι αργά (κοινότητες).
Στο τσιμεντένιο τέρας, ο Χριστιανισμός μονάχα άρμοζε.

Εσύ, Juliane, τι ξέρεις για την Πρέσπα; Οι κοινότητες των Λιμνών έχουν πολύ ενδιαφέρον.
_________________
Πόσο Μηδαμινοί κι Ασήμαντοι μοιάζουν οι Πόνοι κ 'οι Αγώνες μας,
όταν θωρείς τη Γη απ' το Διάστημα!

[vv]

Από τη Λαογραφία Επταχωρίου-Βοϊου του κυρίου Κων/νου Μάνου (Έπαινος Ακαδημίας Αθηνών), Αθήναι 1962, σελ. 62.

Μαντική:

Επιλέγω το: Από την εξέταση της πλάτης του σφαχτού ή της κόττας βγάζουν ότι, αν έχει νύχια θα πεθάνει κάποιος κι αν είναι μαύρο το μέρος ανακατωσιά θα γίνει στο Έθνος.

Σελίδα 13:

"όταν ξεκινάει κάποιος για τα ξένα κάμνει το σταυρό του. Στο κατώφλι τοποθετείται ένα ποτήρι νερό με νόμισμα και δίπλα του φωτιά με θυμίαμα. Ο ξενιτεμένος περνάει από πάνω, αναποδογυρίζει το ποτήρι με το νερό για να πάει νερό το ταξίδι του και σβήνει τη φωτιά για να σβήσει η λαύρα, που απ' τον χωρισμό καίει την καρδιά.

Αυτοί που τον ξεπροβοδούν μετά τον χωρισμό και το "ώρα καλή, να πας καλά", σπάζουν "κλαδιά" και τα βάζουν στο ανώφλι της πόρτας του σπιτιού
-Εκείνη την ημέρα δεν σκουπίζουν το σπίτι.

Οι Γυναίκες πηγαίνουν στα εξωκκλήσια και ανάβουν τα κανδήλια για να βοηθήσουν "τα βακούφια" τον ξενιτεμένο(...)"

Προλογική αντίληψη του όντος και των γεγονότων: παρομοιάζουν τη φωτιά με τον πόνο και το νερό θα τον σβήσει, ενώ το θυμίαμα που έκαψε θα εξευμενίσει τους Θεούς(.
Κλαδιά τοποθετούνται πάνω απ' την πόρτα!
_________________
Πόσο Μηδαμινοί κι Ασήμαντοι μοιάζουν οι Πόνοι κ 'οι Αγώνες μας,
όταν θωρείς τη Γη απ' το Διάστημα!

[Julianus]

[quote="vv"]

Αν δεις, όλα τα αρχαιοελληνικά έθιμα κρατήθηκαν στις περιοχές όπου υπήρχε αμεσοδημοκρατία μέχρι αργά (κοινότητες).
Στο τσιμεντένιο τέρας, ο Χριστιανισμός μονάχα άρμοζε.
quote]

vv, πολύ σωστά το έθεσες.

Υπάρχει άμεση σύνδεση μεταξυ της ελληνικής ιδέας της Πόλεως και της αρχαιοελληνικής παράδοσης/φιλοσοφίας.

Αντίθετα, ο Ιουδαιοχριστιανισμός συνδέθηκε άρρηκτα με την ιδέα μιας "Χριστιανικής" Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας... Η ελληνική πόλη πέθανε με τον τελευταίο υποστηρικτή της, τον Ιουλιανό...

Οι Πρέσπες ειναι από τους αγαπημένους μου προορισμούς. Όλη η περιοχή εκεί έχει κάτι το βαθύτατα μυστικιστικό- και δεν αναφέρομαι μόνο στα ασκηταριά!

[vv]

Ο Ελληνικός πεσσιμισμός και Μηδενισμός. Ακολουθεί ένα γνωστό τραγούδι έτσι όπως το τραγουδούν στο Επταχώρι:

Τούτη η Γης που την πατούμε,
όλοι μέσα θελ' να μπούμε!

Τούτη τη γης που βγαν' χορτάρια,
τρώγει νιους και παλλικάρια!--

Σένα τα λέγω τούτα κι αν θέλεις άκουστα!
Πάρε χαρτί και πέννα και κάτσε γράψε τα:

Ετούτος ο Ντουνιάς,
Ετούτος ο ντουνιάς,
Ετούτος ο Ντουνιάς
ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ Τ' ΕΜΑΣ!!!!!!
_________________
Πόσο Μηδαμινοί κι Ασήμαντοι μοιάζουν οι Πόνοι κ 'οι Αγώνες μας,
όταν θωρείς τη Γη απ' το Διάστημα!