Θ.ΒοήθειαςΘ.Βοήθειας   ΑναζήτησηΑναζήτηση   Εγγεγραμμένα μέληΕγγεγραμμένα μέλη   Ομάδες ΧρηστώνΟμάδες Χρηστών  ΕγγραφήΕγγραφή  ΠροφίλΠροφίλ 
Συνδεθείτε, για να ελέγξετε την αλληλογραφία σαςΣυνδεθείτε, για να ελέγξετε την αλληλογραφία σας   ΣύνδεσηΣύνδεση 

LOUIS ALTHUSSER
Μετάβαση στη σελίδα 1, 2, 3, 4, 5, 6  Επόμενο
 
Δημοσίευση νέας  Θ.Ενότητας   Απάντηση στη Θ.Ενότητα    www.filosofia.gr Αρχική σελίδα -> Συζητήσεις για Πρόσωπα
Επισκόπηση προηγούμενης Θ.Ενότητας :: Επισκόπηση επόμενης Θ.Ενότητας  
Συγγραφέας Μήνυμα
opyrgos
Αποκλεισμένο μέλος


Εγγραφή: 30 Νοέ 2007
Δημοσιεύσεις: 13248

ΔημοσίευσηΔημοσιεύθηκε: Παρ Αύγ 22, 2008 11:29 am    Θέμα δημοσίευσης: LOUIS ALTHUSSER Απάντηση με Συμπερίληψη



Γάλλος μαρξιστής κοινωνικός φιλόσοφος, ο Λουί Αλτουσέρ υπήρξε ο πλέον διακεκριμένος εκπρόσωπος της θεωρητικής παράδοσης του δομομαρξισμού αλλά και του στρουκτουραλισμού, που εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στη Γαλλία στα μέσα του 20ου αιώνα. Διετέλεσε καθηγητής στην Ecole Normale Superieur και οι απόψεις του έγιναν ιδιαίτερα γνωστές μετά τη φοιτητική εξέγερση του 1968. Ας συζητήσουμε γι' αυτόν το μεγάλο θεωρητικό (αλλά και για το δικό μας Νίκο Πουλαντζά), αποτιμώντας την εξέλιξη του θεωρητικού του έργου στην κοινωνική θεωρία και τη φιλοσοφία, μέχρι τη σημειολογία.


Έχει επεξεργασθεί απο τον/την opyrgos στις Κυρ Απρ 25, 2010 6:11 pm, επεξεργάσθηκε 4 φορές συνολικά
Επιστροφή στην κορυφή
Επισκόπηση του προφίλ των χρηστών Αποστολή προσωπικού μηνύματος
rakis
Πρύτανης


Εγγραφή: 22 Ιαν 2008
Δημοσιεύσεις: 2857

ΔημοσίευσηΔημοσιεύθηκε: Παρ Αύγ 22, 2008 3:18 pm    Θέμα δημοσίευσης: Απάντηση με Συμπερίληψη

Του Λ. Αλτουσέρ
Για τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους(ΙΜΚ).
μετάφραση Μάριος Ιωαννίδης
απόσπασμα

"Κάθε αστική ιδεολογία - από τη νομική ιδεολογία μέχρι την από αιώνες διαδεδομένη φιλοσοφική ιδεολογία και ως την ηθική ιδεολογία - εκφράζει την ακόλουθη «προφάνεια» των «ατομικών δικαιωμάτων»: ότι κάθε άτομο έχει την ελευθερία, να επιλέγει στην πολιτική τόσο τις ιδέες του όσο επίσης και το στρατόπεδο του (το κόμμα του)· και κυρίως εκφράζει την ιδέα, που βρίσκεται στη βάση αυτής της «προφάνειας», η οποία τελικά είναι μια απάτη, ότι κάθε κοινωνία αποτελείται από άτομα (Μαρξ: «Η κοινωνία δεν αποτελείται από άτομα», αλλά από τάξεις, που βρίσκονται σε ταξικό αγώνα) και ότι η γενική θέληση (volonté générale) προκύπτει από την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος της πλειοψηφίας. Τελικά, ότι είναι αυτή η γενική θέληση, η οποία εκφράζεται από τους βουλευτές των κομμάτων, που καθορίζει την πολιτική του έθνους, ενώ στην πραγματικότητα παριστά πάντοτε μόνο την πολιτική μιας τάξης και μάλιστα της κυρίαρχης.

Ότι αυτή η πολιτική ιδεολογία είναι ένα ουσιαστικό μέρος της κυρίαρχης ιδεολογίας και αντιστοιχεί πλήρως σ' αυτήν, είναι παραπάνω από προφανές: τη βρίσκουμε παντού στην αστική ιδεολογία (που βέβαια βρίσκεται τα τελευταία 10 χρόνια σε μια διαδικασία αλλαγής). Και αυτό δεν πρέπει να μας ξαφνιάζει, αν ξέρουμε, ότι η «μήτρα» αυτής της κυρίαρχης ιδεολογίας είναι η νομική ιδεολογία, η οποία είναι αναντικατάσταση για τον τρόπο λειτουργίας του αστικού δικαίου. Αν κάποιος μπορεί να «επιπλέει» παντού αυτό σημαίνει ότι «τα έχει βρει» με την κυρίαρχη ιδεολογία. Κι από αυτή τη συνεχή αμοιβαία παλινδρόμηση από τη μία «προφάνεια» στην άλλη - από την «προφάνεια» της νομικής ιδεολογίας στην «προφάνεια» της ηθικής ιδεολογίας, από αυτή στην «προφάνεια» της φιλοσοφικής ιδεολογίας και από εκείνη στην «προφάνεια» της πολιτικής ιδεολογίας - αποκτά κάθε ιδεολογική «προφάνεια» την άμεση επιβεβαίωση της ώστε να επιβληθεί μέσω των διαφορετικών πρακτικών των ΙΜΚ σε κάθε μεμονωμένο άτομο. Αυτή η ιδεολογία των ατομικών δικαιωμάτων, της ελευθερίας και της ισότητας (ελευθερία να επιλέγει κανείς τις ιδέες του και τον αντιπρόσωπο του, ισότητα μπροστά στις κάλπες) ανάδειξε τελικά - όχι λόγω της «εξουσίας των ιδεών», αλλά σαν αποτέλεσμα της ταξικής πάλης - εκείνο τον ιδεολογικό μηχανισμό στον οποίο μπόρεσε να πάρει μια σταθερή μορφή η πολιτική ιδεολογία των ατομικών δικαιωμάτων. Η ιδεολογία αυτή αναδείχθηκε έτσι σε μια «προφάνεια», αν εξαιρέσουμε τη μαρξιστική κριτική, μια «προφάνεια» που γίνεται αποδεκτή χωρίς καμιά ορατή πίεση από τους εκλογείς, ή τουλάχιστον τη μεγάλη τους πλειοψηφία.

Έχουμε εδώ στην πραγματικότητα να κάνουμε με ένα μηχανισμό, διότι πρόκειται για μια ολόκληρη υλική και δια του νόμου ρυθμισμένη κατασκευή - από τον εκλογικό κατάλογο, το ψηφοδέλτιο και το παραβάν στους εκλογικούς αγώνες και από κει στο κοινοβούλιο που θα προκύψει. Όμως στην πραγματικότητα έχουμε να κάνουμε με ένα ιδεολογικό μηχανισμό, διότι λειτουργεί χωρίς βία «εντελώς από μόνος του», «στη βάση της ιδεολογίας» των δρώντων φορέων του, οι οποίοι αποδέχονται και κάνουν πράξη τους κανόνες λειτουργίας του, καθότι τους σέβονται, αφού είναι πεισμένοι ότι πρέπει να «ασκούμε το εκλογικό καθήκον» και ότι αυτό είναι απόλυτα «κανονικό». Υπαγωγή και συναίνεση εδώ συμπίπτουν. Αυτή η «προφάνεια» την οποία προωθεί η αστική ιδεολογία γίνεται αποδεκτή από τους εκλογείς ως «προφάνεια»: θεωρούν τους εαυτούς τους εκλογείς και συμμετέχουν στο σύστημα. «Τηρούν τους κανόνες του παιχνιδιού»."

Σας θυμίζει κάτι;

Πιο επίκαιρος δεν θα μπορούσε να είναι ο λόγος του Αλτουσέρ.

Μήπως πρέπει να ξαναδιαβάσουμε τον Μαρξ και τους Μαρξιστές;
Επιστροφή στην κορυφή
Επισκόπηση του προφίλ των χρηστών Αποστολή προσωπικού μηνύματος Επίσκεψη στην ιστοσελίδα του Συγγραφέα
rakis
Πρύτανης


Εγγραφή: 22 Ιαν 2008
Δημοσιεύσεις: 2857

ΔημοσίευσηΔημοσιεύθηκε: Σαβ Αύγ 23, 2008 2:15 pm    Θέμα δημοσίευσης: Απάντηση με Συμπερίληψη

Η συμβολή του Λ. Αλτουσέρ

του Τάσου Κυπριανίδη


Κεντρικός πυρήνας σε αυτή την προβληματική είναι η «πανταχού παρουσία» της πάλης των τάξεων σε όλες τις εκφάνσεις του κοινωνικού: στην πολιτική, στην οικονομία, στην ιδεολογία,στη θεωρία. Και κυρίως η πρωταρχικότητα της πάλης των τάξεων έναντι των εκφάνσεών της
γεγονός που παράγει εκ πρώτης όψεως αντιφατικά αποτελέσματα τα οποία αντιστρατεύονται τα προφανή δεδομένα του κοινού νου. Μερικά ενδεικτικά παραδείγματα αρκούν για να σκιαγραφήσουμε αυτή την ειδοποιό διαφορά:

1. αν το έργο του Μαρξ αποτελεί πραγματική τομή σε σχέση με την προϊστορία του, τότε οφείλει να διεισδύσει κανείς πέρα από τη γυμνή κυριολεξία των λέξεων και να διακρίνει τη νεωτερικότητα της ανάλυσης στις νέες έννοιες αλλά και στα κενά και τις απουσίες.
Πρόκειται για τη συμπτωματική ανάγνωση του Μαρξικού έργου, ένα εγχείρημα με πλεονεκτήματα και κινδύνους: ρητοποιεί αλλά και «παραχαράσσει» το έργο, βρίσκεται σε διαρκή εγρήγορση για τον εντοπισμό των απουσιών, των αποσιωπήσεων, των αντιφάσεων και των τομών για τις οποίες δεν διαθέτει ένα a priori εργαλείο εντοπισμού και διάκρισής τους

Ο ορισμός της φιλοσοφίας ως πάλης των τάξεων στη θεωρία αναγνωρίζει τη διαπερατότητα του φιλοσοφικού λόγου από τον κοινωνικό ανταγωνισμό και κυρίως ορίζει το αντικείμενό της φιλοσοφίας ως εξωτερικό προς αυτήν: οι διακρίσεις του φιλοσοφικού λόγου, οι κατηγορίες του, η διάταξή του δρουν έξω από τη δικιά τους παρουσία, μέσα στην απόσταση ή τη μη απόσταση που χωρίζει τις ανταγωνιστικές τάσεις των επιστημονικών πρακτικών, επίδικο αντικείμενο της πάλης τους.

2. Η προσέγγιση της σχέσης μεταξύ πολιτικής και φιλοσοφίας, γίνεται με ρητή αναφορά στον Μακιαβέλι, από τον οποίο αντλεί τον μεθοδικό κανόνα να οδηγεί τη σκέψη του στα άκρα:
αν βρίσκεται κανείς σε μια κατάσταση, στην οποία εκφράζει θέσεις που αγγίζουν τα όρια του κατανοητού, τότε θα πρέπει να υιοθετήσει τη θέση του αδύνατου, ώστε να κάνει δυνατή τη σκέψη. Η μάχη, η υπερβολή, η πρόκληση, το «εντυπωσιακό» είναι ένα μορφολογικό στίγμα που προειδοποιεί για εγρήγορση και για την ανάγκη εφαρμογής της
μαρξιστικής ανάλυσης και στην ίδια τη μαρξιστική σκέψη.

3. Το απότοκο των παραπάνω είναι η παραγωγή σημαντικών θεωρητικών πρακτικών που επικεντρώθηκαν γύρω από όρους και έννοιες χωρίς θεωρητικό προηγούμενο στην ιστορία του Μαρξισμού. Ο θεωρητικός αντιανθρωπισμός είναι η βάση για την κριτική των θεωριών του ανθρώπου - υποκειμένου, της «ελευθερίας του ανθρώπου» και την ανάδειξη
της πρωταρχικότητας των σχέσεων και των ανθρώπων ως φορέων τους. Η μάχη κατά του «υποκειμένου» με την κατηγορία της διαδικασίας χωρίς υποκείμενο και χωρίς τέλος- σκοπό, αναδεικνύει τα όρια και τις δυνατότητες της πραγματικής ιστορίας των κοινωνιών.
Η ανάλυση της ιδεολογίας και των ιδεολογικών μηχανισμών του κράτους συμπληρώνει την εικόνα αναδεικνύοντας το ρόλο και τους συγκεκριμένους μηχανισμούς της πάλης των τάξεων.

4. Και η επιτομή όλων είναι αυτό που ονομάστηκε υλισμός της συνάντησης ή υλισμός του αστάθμητου, η έννοια που αναδεικνύει την κυριαρχία του συγκεκριμένου, του υλικού που περιέχει καταστατικά και σε μη αναγώγιμη μορφή το αστάθμητο ως καθοριστικό παράγοντα διαμόρφωσης της συγκυρίας, ενδεχόμενη, υπαρκτή δυνατότητα και δυναμική διάσταση στις τάσεις της συγκυρίας.

Ας τα πάρουμε ένα-ένα.
Με τι θα διαφωνούσες opyrgos(-σατε);
ή να σε ρωτήσω εγώ: Τότε στον Κορνήλιο είχαμε μια διαφωνία περί πάλης των τάξεων ή μάλλον με την ίδια την έννοια της τάξης. Ας ξεκινήσουμε από αυτό. Για σένα υπάρχουν τάξεις, είναι παρωχημένη έννοια, ή ... τι άλλο;
Επιστροφή στην κορυφή
Επισκόπηση του προφίλ των χρηστών Αποστολή προσωπικού μηνύματος Επίσκεψη στην ιστοσελίδα του Συγγραφέα
opyrgos
Αποκλεισμένο μέλος


Εγγραφή: 30 Νοέ 2007
Δημοσιεύσεις: 13248

ΔημοσίευσηΔημοσιεύθηκε: Δευ Αύγ 25, 2008 6:59 pm    Θέμα δημοσίευσης: Απάντηση με Συμπερίληψη

Βλέπω ότι μπήκες δυναμικά στη νέα θεματική ενότητα. Θέτεις όντως ένα καίριο ερώτημα που αφορά αυτούς που προβληματίζονται πραγματικά με το ζήτημα της κοινωνίας. Δεν τρέφω καμιά αυταπάτη περί αταξικής κοινωνίας στη σημερινή μεταμοντέρνα κοινωνία ούτε θα ασπαζόμουνα τη θατσερική προπαγάνδα όταν γραφόταν στον Guardian (1992) ότι η «τάξη» είναι μια έννοια κομμουνιστική που ομαδοποιεί άτομα ως πακέτα και τα τοποθετεί το ένα εναντίον του άλλου. Αν με ρωτούσες όμως αν η «τάξη» (όπως και άλλες έννοιες) είναι μια έννοια παρωχημένη, τότε θα συμφωνούσα, διότι η κύρια βάση της κοινωνικής τάξης και του συστήματος ταξινόμησης που κωδικοποιεί συμπεριφορές και άτομα, δεν έχει πλέον σχέση με την έννοια της τάξης όπως την πρωτογνωρίσαμε στην Αγγλία του 16ου αιώνα και στον κοινωνικό καταμερισμό των κοινωνιών της μαρξιστικής θεωρίας.

Για τον Αλτουσέρ, το σημαντικό και καινοφανές στοιχείο που προσφέρει δεν έχει νομίζω να κάνει με την προσπάθεια μιας «δομιστικής» ανασυγκρότησης του μαρξισμού - προσπάθεια που προσκρούει άλλωστε σε αρκετά προβληματικά σημεία - αλλά με τον ορισμό του για τη «διαφορική» συγκρότηση των δομών.


Έχει επεξεργασθεί απο τον/την opyrgos στις Κυρ Απρ 25, 2010 6:11 pm, επεξεργάσθηκε 3 φορές συνολικά
Επιστροφή στην κορυφή
Επισκόπηση του προφίλ των χρηστών Αποστολή προσωπικού μηνύματος
rakis
Πρύτανης


Εγγραφή: 22 Ιαν 2008
Δημοσιεύσεις: 2857

ΔημοσίευσηΔημοσιεύθηκε: Δευ Αύγ 25, 2008 11:36 pm    Θέμα δημοσίευσης: Απάντηση με Συμπερίληψη

τι εννοείς με το "διαφορική";
Επιστροφή στην κορυφή
Επισκόπηση του προφίλ των χρηστών Αποστολή προσωπικού μηνύματος Επίσκεψη στην ιστοσελίδα του Συγγραφέα
opyrgos
Αποκλεισμένο μέλος


Εγγραφή: 30 Νοέ 2007
Δημοσιεύσεις: 13248

ΔημοσίευσηΔημοσιεύθηκε: Τρι Αύγ 26, 2008 10:54 am    Θέμα δημοσίευσης: Απάντηση με Συμπερίληψη

Ο Αλτουσέρ υπήρξε και εκπρόσωπος μιας απ' τις πιο αξιοσημείωτες θεωρητικές απόπειρες κατά τις δεκαετίες του 1960-70 που άσκησε μεγάλη επίδραση στην κοινωνική θεωρία και τη φιλοσοφία: του στρουκτουραλισμού. Σύμφωνα με το στρουκτουραλισμό, όλα τα παράγωγα της ανθρώπινης πράξης αντιμετωπίζονται ως γλωσσικοί τύποι, ως δομές - και τούτο περιλαμβάνει και τα «γενικά νοήματα». Ας θυμηθούμε τον προπάτορα του στρουκτουραλισμού Κλοντ Λεβί-Στρος, ο οποίος διατείνεται ότι στόχος του είναι να ανακαλύψει την άδηλη δομή των συστημάτων συγγένειας στις «πρωτόγονες» ή φυλετικές κοινωνίες. Ωστόσο, ο στρουκουραλισμός διαφέρει απ' τις ανθρωπολογικές ερμηνείες του Κλοντ Λεβί-Στρος μέχρι τη θεώρηση της δομής του Αλτουσέρ.

Με την έννοια δομή, εννοούμε εδώ ένα σύνολο σχέσεων που συνδέουν μεταξύ τους τα στοιχεία ενός συστήματος ή ενός πλέγματος σημασιών της γλώσσας. Ωστόσο, αυτό το πλέγμα σημασιών, δεν είναι ένα ολιστικό, αλλά ένα ευέλικτο και ανοιχτό πλέγμα. Διότι η κατανόηση και η εκμάθηση ακόμη και της πιο απλής σημασιακής σχέσης, προϋποθέτει την τοποθέτησή της στην ευρύτερη μήτρα της γλώσσας. Δεν υπάρχει με άλλα λόγια καμιά «μετα-γλώσσα», μια γλώσσα δηλαδή που θα μπορούσε να λειτουργήσει ως ένα καθαρά διαφανές μέσο για την οροθέτηση μιας από τα πριν δεδομένης πραγματικότητας. Η λέξη τραπέζι, για παράδειγμα (table στα Αγγλικά και Γαλλικά, Tisch στα Γερμανικά) πρέπει να περικλείεται από μια δέσμη παραπομπών (θα ακουμπήσω επάνω του το ποτήρι με τον καφέ, θα φάω από το πιάτο που έχω τοποθετήσει επάνω του ή δεν θα κοιμηθώ επάνω του κ.λ.π.) που το αντιπαραβάλλουν με τους όρους καρέκλα, κρεβάτι κτλ. Αν αναφερθούμε σε φυσικά φαινόμενα όπως η βροχή, σε χώρες με έντονη βροχόπτωση υπάρχουν μια σειρά από λέξεις που την περιγράφουν (όπως για παράδειγμα στην Ολλανδία) που είναι περισσότερες από χώρες με λιγότερη βροχόπτωση. Επόμενα, αν αναφερθούμε σε αφηρημένα νοήματα όπως η πολιτική, είναι περισσότερο προφανές ότι για να κατανοήσουμε τί αναπαριστά πρέπει να κατανοήσουμε τον όρο στην διαρθρωτική και συγκροτητική του λειτουργία και διάσταση, τον τρόπο που «φέρει» έναν συγκεκριμένο ορίζοντα αξιών σε κάποια άρθρωση, πώς συλλαμβάνει κοντολογίς τις ευαισθησίες των πολιτών στα κριτήρια τα εγγενή με αυτή. Ακόμη και στον Αριστοτέλη η πολιτική δεν μπορεί να κατανοηθεί απλώς ως ανα-παράσταση ή ως ενδεχόμενη περιγραφή μιας ανεξάρτητης από αυτήν πραγματικότητα. Η έννοια πολιτική, κατά μία έννοια, «όφειλε» να είναι αρθρωμένη στο γλωσσικό σύστημα νοημάτων της αρχαίας Πόλης και στο γεγονός ότι η Πόλης υπάρχει πριν από το άτομο και την οικογένεια1 καθώς και στο ότι «πλῆθος τι τήν φύσιν εἶναι ἐστίν τήν πόλιν», με την έννοια ότι η Πόλης αποτελείται από πολλά άτομα και οικογένειες και όχι η πλατωνική της έννοια «μίαν εἶναι τήν πόλιν»• συνδέεται δηλαδή με έναν κανονιστικό ορίζοντα που εκφράζει συγκεκριμένες ανησυχίες που είναι ενσωματωμένες στις πρακτικές. Συνεπώς, – και προφανώς δεν μπορούμε να αποδώσουμε έννοιες σύγχρονες στον Αριστοτέλη – για τον ορισμό κάθε φορά της πολιτικής, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ο ιστορικός περίγυρος, δηλαδή τα μέλη της δομής να ορίζονται από την σχέση τους με τα άλλα μέλη της δομής, όπως για την ιδέα της βροχής ή για την έννοια του τραπεζιού πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι άλλες δέσμες παραπομπών που ορίζονται ταυτόχρονα.

Με άλλα λόγια, η «διαδικασία της σημασιοδότησης» ενός σημείου μιας δομής δεν είναι τίποτε άλλο παρά η καταγραφή των σχέσεων του μεταξύ των λέξεων, των διαφορών του μεταξύ των λέξεων, τουτέστιν την καταγραφή αυτής της ίδιας της διαφοράς• η διαφορά των νοημάτων που είναι ήδη αλλού, μια και δεν υφίσταται καμιά εξωτερική προς το ίδιο βεβαιότητα. Το νόημά του δεν είναι σταθεροποιημένο σε μία μονοσήμαντη σχέση με τα αντικείμενα ή τα γεγονότα του κόσμου εκτός γλώσσας, αλλά εγγράφει ταυτόχρονα στο εσωτερικό του την διαφορά και την μη παρουσία, πράγμα που έχει ως αποτέλεσμα να μην είναι ποτέ το ίδιο παρόν καθεαυτό. Τα σημεία λοιπόν, ως βασικές μονάδες που απαρτίζουν την γλώσσα, έχουν από την φύση τους αυθαίρετο και σχετικό χαρακτήρα. Αυτή η ταυτοποίηση και η διαφοροποίηση του νοήματος ενός σημείου ή μιας δομής είναι που ονομάζουμε «διαφορικό» ορισμό της δομής στον Αλτουσέρ, βαθιά επηρεασμένου από την γλωσσολογία του Φερντινάντ ντε Σωσσύρ. Και αυτός ο ορισμός της δομής είναι που περιπλέκεται σε αρκετά σημεία με την «δομιστική» προσπάθεια ανασυγκρότησης του μαρξισμού: όχι επειδή ο Αλτουσέρ δεν κατόρθωσε να εκφραστεί με αρκετή σαφήνεια, δύναμη πειθούς και βάθος, αλλά επειδή αυτός ο ορισμός ήταν στην πραγματικότητα απολύτος κλειστός και αδύνατος μετασχηματισμού.

1. Βλ. Αριστοτέλους, «Πολιτικά», Α, 2, 1252b, 27.


Έχει επεξεργασθεί απο τον/την opyrgos στις Κυρ Απρ 25, 2010 6:15 pm, επεξεργάσθηκε 1 φορά συνολικά
Επιστροφή στην κορυφή
Επισκόπηση του προφίλ των χρηστών Αποστολή προσωπικού μηνύματος
rakis
Πρύτανης


Εγγραφή: 22 Ιαν 2008
Δημοσιεύσεις: 2857

ΔημοσίευσηΔημοσιεύθηκε: Τρι Αύγ 26, 2008 1:31 pm    Θέμα δημοσίευσης: Απάντηση με Συμπερίληψη

Για τις τάξεις θα έλεγα ότι ναι μεν δεν ορίζονται τα πάντα από τις οικονομικές εκμεταλλευτικές σχέσεις , αλλά δεν μπορώ να μην δεχτώ ότι υπάρχουν και επικαθορίζουν πολλά στοιχεία της πραγματικότητας. Πχ ναι μεν ο Αλτουσέρ δε μίλησε για τη σεξουαλικότητα, ίσως δεν τον ενδιέφερε παρά μόνο οι εξουσιαστικές σχέσεις που προκύπτουν από τον καπιταλισμό, αλλά να μην ξεχνούμε και για την ιδεολογική έγκληση του υποκειμένου, που θα μπορούσε να περικλείσει εξουσιαστικές σχέσεις μη-αναγώγιμες στον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγης.

από κει και πέρα ο ύστερος Αλτουσέρ προσπάθησε να ξεπεράσει την προβληματική της κλειστότητας των δομών με τον υλισμό του αστάθμητου και με την έννοια της ανυπόστατης χάραξης.
Πάντως θετικό της φιλοσοφίας του είναι η απόρριψη ενός ντετερμινισμού και τελεολογίας.
Επιστροφή στην κορυφή
Επισκόπηση του προφίλ των χρηστών Αποστολή προσωπικού μηνύματος Επίσκεψη στην ιστοσελίδα του Συγγραφέα
opyrgos
Αποκλεισμένο μέλος


Εγγραφή: 30 Νοέ 2007
Δημοσιεύσεις: 13248

ΔημοσίευσηΔημοσιεύθηκε: Τρι Αύγ 26, 2008 1:59 pm    Θέμα δημοσίευσης: Απάντηση με Συμπερίληψη

Δεν νομίζω τελικά ότι κατάφερε να ξεπεράσει τις προβληματικές του στρουκτουραλισμού - που συνήθως πρωτοστατούσαν στην υπονόμευσή του οι ίδιοι οι θεωρητικοί του - όπως έκαναν οι θεωρητικοί του μετα-στρουκτουραλισμού (όπως λ.χ. ο Φουκώ και ο Ντεριντά), που διετέλεσαν προηγουμένως και οπαδοί του προδρόμου του. Ο καταδικασμός του «ιστορισμού» ή του «ντετερμινισμού» αν θέλεις των έως τότε κυρίαρχων αντιλήψεων, δεν είναι ιδιαιτερότητα του Αλτουσέρ αλλά συνολικά του στρουκτουραλισμού. Αυτό όμως το ανάθεμά του προσκρούει στην προσπάθεια του Αλτουσέρ να αναγνώσει και να επανερμηνεύσει τον Μαρξ αλλά και στην ίδια την ιστορική εξέλιξη.

Αν και η ανάλυση των τάξεων αποτελεί χώρο στον οποίο η θεωρία του Αλτουσέρ, και ιδίως του Πουλαντζά, έχει να επιδείξει αρκετές θετικές συμβολές, ωστόσο, δεν θα υποστήριζα ότι οι κοινωνικές τάξεις και η θέση στο παραγωγικό σύστημα παίζουν πλέον μεγαλύτερο ρόλο για να προσδιοριστούν οι ταυτότητες και η συνείδηση των ανθρώπων, αλλά αυτό που έχει σημασία είναι οι ίδιες οι δραστηριότητες και τα στυλ κατανάλωσης των ανθρώπων.

Υ.Γ. Εξήγησε σε παρακαλώ τον «υλισμό του αστάθμητου» και την έννοια της «ανυπόστατης χάραξης» στον Αλτουσέρ.


Έχει επεξεργασθεί απο τον/την opyrgos στις Κυρ Απρ 25, 2010 6:16 pm, επεξεργάσθηκε 3 φορές συνολικά
Επιστροφή στην κορυφή
Επισκόπηση του προφίλ των χρηστών Αποστολή προσωπικού μηνύματος
rakis
Πρύτανης


Εγγραφή: 22 Ιαν 2008
Δημοσιεύσεις: 2857

ΔημοσίευσηΔημοσιεύθηκε: Τρι Αύγ 26, 2008 2:55 pm    Θέμα δημοσίευσης: Απάντηση με Συμπερίληψη

Το «για τον Λέβι-Στρως» μήπως έτυχε να το διαβάσεις;
Στο τέλος ύστερα από μια κριτική ο Αλτουσέρ καταλήγει για τα σχόλιά του ότι «… αγγίζουν εκείνο ακριβώς το σημείο που μας διαφοροποιεί από τον ίδιο τον Λ-Σ και a fortiori από όλους τους στρουκτουραλιστές»

Το αστάθμητο είναι ο εχθρός κάθε τελεολογίας, που είναι ταυτόχρονα τελεολογία της Αρχής και του Τέλους-Σκοπού, και βλέπεται ως προσωρινό αποτέλεσμα μιας συνάντησης σε συγκεκριμένο ιστορικό χρόνο που θα μπορούσε να μην είχε πραγματοποιηθεί.

«Η μετατόπιση της ανυπόστατης χάραξης»
η «χάραξη» δεν προηγείται οντολογικά της «μετατόπισης», όπως ακριβώς οι τάξεις δεν προϋπάρχουν της ταξικής πάλης. Και οι δύο όψεις αποτελούν μαζί συστατικό στοιχείο της κοινωνικής τοπολογίας, έναν εξαιρετικά επιτυχημένο ορισμό της διαφορετικότητας που συγκροτεί η μαρξιστική οπτική για τις κινητήριες δυνάμεις της κοινωνικής εξέλιξης, τις διάφορες όψεις και εκφάνσεις της πάλης των τάξεων και κυρίως την πρωταρχικότητα της τελευταίας. Η οποία συχνά «δυσκολεύει» την απλοϊκή προσέγγιση «αναγνώρισης» των κοινωνικών αντιφάσεων. Έτσι δυσχεραίνεται η διάκριση των δυο αντιμαχόμενων στρατοπέδων στον κοινωνικό ανταγωνισμό γιατί δεν είναι οριοθετημένα από κάποια σαφή διαχωριστική γραμμή που τα χωρίζει. Στην πραγματικότητα αυτή είναι αόρατη, ή μάλλον λειτουργεί σαν να μην υφίσταται, αν δεν ειδωθεί από την οπτική της ταξικής σύγκρουσης που τα κάνει να ξεχωρίζουν.

Ένα πχ : Το υπεριστορικό υποκείμενο που δημιουργεί την ιστορία προθεσιακά, διαπερνάται από μια ανυπόστατη χάραξη στη σχέση του με το ασυνείδητο και την ιδεολογική έγκληση του υποκειμένου ως παράγωγου της κυρίαρχης ιδεολογίας.

Η «ανυπόστατη χάραξη» δεν είναι κάποιο «σήμα» πλήρες νοήματος που συγκαλύπτεται από διάφορους κοινωνικούς ή άλλους θορύβους, οπότε θα ήταν απλώς θέμα εφαρμογής της κατάλληλης τεχνικής προκειμένου να το απομονώσουμε από το θόρυβο και να «αποκαλυφθεί» η «αλήθεια».

(όπως και θα έχεις καταλάβει ήδη, ξεκίνησα με την έννοια της τάξης , γιατί είναι κομβικό σημείο της φιλοσοφίας του Αλτουσέρ , και κάτι που δέχομαι και γω. Αυτή η θέση μου βέβαια δεν μου απαγορεύει να την υπερβαίνω και να μιλώ πέραν των τάξεων)
ΥΓ
Παράθεση:
και τα στυλ κατανάλωσης των ανθρώπων.


Δηλ. πώς θα ανέλυες τον εργαζόμενο που δυσκολεύεται αλλά αγοράζει και ντύνεται κτλ όπως έναν που οικονομικά είναι πολύ πιο εύπορος; Μια ανάλυση των δύο δεν διαπερνάται από κάποια αναφορά σε τάξεις;
Επιστροφή στην κορυφή
Επισκόπηση του προφίλ των χρηστών Αποστολή προσωπικού μηνύματος Επίσκεψη στην ιστοσελίδα του Συγγραφέα
opyrgos
Αποκλεισμένο μέλος


Εγγραφή: 30 Νοέ 2007
Δημοσιεύσεις: 13248

ΔημοσίευσηΔημοσιεύθηκε: Τρι Αύγ 26, 2008 3:47 pm    Θέμα δημοσίευσης: Απάντηση με Συμπερίληψη

rakis έγραψε:
Το «για τον Λέβι-Στρως» μήπως έτυχε να το διαβάσεις;
Τί εννοείς;

Για το τελευταίο σου ερώτημα, θα σου αναφέρω ένα παράδειγμα. Περνούσα μια μέρα από μια οικοδομή και οι αλλοδαποί εργάτες (κατεξοχήν έκφραση του «προλεταριάτου» στην Ελλάδα) που δούλευαν εκεί, για να ψυχαγωγούνται άκουγαν Βανδή! Φυσικά δεν άκουγαν Καζαντζίδη ούτε κάποιο λαικό τραγούδι της χώρας τους, αλλά αυτό που είναι σημαντικό δεν είναι ότι το τραγούδι της Βανδή και το συμπεριέχον της (η γνώση που κατέχει ο πομπός και ο δέκτης μαζί με άλλους όρους που συμπληρώνουν σαν εξυπονοούμενα το μήνυμα «Βανδή») της λέξης έχει μια δοσμένη ανταλλακτική αξία ή μια δοσμένη αξία χρήσης, ούτε ότι οι εργαζόμενοι που δούλεψαν για την παραγωγή του ήταν αλλοτριωμένοι ή εκμεταλλευόμενοι. Το μυστικό αυτού του εμπορεύματος είναι πως μπορεί να υπερβεί ολοκληρωτικά όλα τα παραπάνω «αναφερόμενα», πως μπορεί να γίνει ένα ολοκληρωτικά αποκομμένο αντικείμενο ανταλλαγής και πως το άτομο που το καταναλώνει μπορεί να βρει μια «σημασία» που θα ιδιοποιηθεί, «σημασία» ολοκληρωτικά αποχωρισμένη απ' τους μηχανισμούς παραγωγής και διανομής. Αυτό που καταναλώνει δεν είναι ένα πράγμα, φορτισμένο με υλικότητα και τον πολύπλοκο κύκλο που τελικά προέρχεται απ' την εργασία ή την φύση, αλλά απλά και καθαρά ένα στοιχείο σ' έναν κώδικα σημείων. Αυτό το καταναλωτικό αντικείμενο, όπως και τα άλλα, συνθέτει ένα σύστημα σημείων που νοηματοδοτείται από το παιχνίδι των διαφορών ανάμεσα στα σημεία, τα οποία είναι ανεξάντλητα όσον αφορά την ικανότητά τους να υποκινούν την επιθυμία ή να σαγηνεύουν, όπως θα έλεγε ο Ζαν Μποντριγιάρ. Κατά συνέπεια, οι κοινωνικές ταξινομήσεις, όπως για παράδειγμα των παραπάνω εργατών, δεν μπορούν να εξηγηθούν με αναφορά σε κάποια άλλη δομή, όπως ο τρόπος παραγωγής και οι οικονομικές τάξεις, ή με αναφορά σε «πραγματικές» ανάγκες ή την αξία χρήσης.

Δεν θα το επεξηγήσω, ωστόσο, ακόμη περισσότερο, διότι προτιμώ να μείνουμε στον Αλτουσσέρ.


Έχει επεξεργασθεί απο τον/την opyrgos στις Κυρ Απρ 25, 2010 6:17 pm, επεξεργάσθηκε 3 φορές συνολικά
Επιστροφή στην κορυφή
Επισκόπηση του προφίλ των χρηστών Αποστολή προσωπικού μηνύματος
rakis
Πρύτανης


Εγγραφή: 22 Ιαν 2008
Δημοσιεύσεις: 2857

ΔημοσίευσηΔημοσιεύθηκε: Τρι Αύγ 26, 2008 4:11 pm    Θέμα δημοσίευσης: Απάντηση με Συμπερίληψη

Νομίζω ότι αυτό μπορεί να αναλυθεί με την έννοια της ιδεολογικής έγκλησης του υποκειμένου του Αλτουσέρ, γιατί πηγαίνει πιο πέρα από τους κλασικούς του μαρξισμού.
Δείχνει τη σχέση της ιδεολογίας με τον υπόλοιπο κοινωνικό σχηματισμό, χωρίς να πέφτει στο σφάλμα του οικονομισμού.
Επιστροφή στην κορυφή
Επισκόπηση του προφίλ των χρηστών Αποστολή προσωπικού μηνύματος Επίσκεψη στην ιστοσελίδα του Συγγραφέα
opyrgos
Αποκλεισμένο μέλος


Εγγραφή: 30 Νοέ 2007
Δημοσιεύσεις: 13248

ΔημοσίευσηΔημοσιεύθηκε: Τρι Αύγ 26, 2008 6:21 pm    Θέμα δημοσίευσης: Απάντηση με Συμπερίληψη

Δεν μπορεί να αναλυθεί μ' αυτήν την έννοια ούτε αναφορικά με άλλη δομή (πολιτική, οικονομία κτλ.), - μην ξεχνάς ότι αυτό είναι και ένα πρόβλημα που είχε ν' αντιμετωπίσει κι ο Αλτουσέρ -, ή με κάποια υποκειμενική ή αντικειμενική «πραγματικότητα», αλλά μονάχα στην δική του λογική. Γενικά, το σημαίνον γίνεται αναφερόμενο του εαυτού του και η αξία χρήσης του σημείου εμφανίζεται μονάχα για χάρη της δικής του μετατροπής σε ανταλλακτική αξία.

Έχει επεξεργασθεί απο τον/την opyrgos στις Κυρ Απρ 25, 2010 6:18 pm, επεξεργάσθηκε 1 φορά συνολικά
Επιστροφή στην κορυφή
Επισκόπηση του προφίλ των χρηστών Αποστολή προσωπικού μηνύματος
rakis
Πρύτανης


Εγγραφή: 22 Ιαν 2008
Δημοσιεύσεις: 2857

ΔημοσίευσηΔημοσιεύθηκε: Τρι Αύγ 26, 2008 11:08 pm    Θέμα δημοσίευσης: Απάντηση με Συμπερίληψη

Κάτσε κάτσε , να ρωτήσω κάτι για μην υπάρχουν παρανοήσεις από τη μεριά μου.
Η σαγήνη δεν αφορά και την επιθυμία του υποκειμένου;
το αντικείμενο της επιθυμίας του υποκειμένου δεν είναι μια κοινωνική κατασκευή;
η κοινωνική κατασκευή δε νοείται στην ιστορική συγκυρία που είναι ένα σύνολο σχέσεων;
και το σύνολο σχέσεων δεν είναι η δομική αιτιότητα που περιλαμβάνει την παραγωγή του σημαίνοντος , το υποκείμενο με τη στοχοθεσία της επιθυμίας του;

Δηλ. στο πχ μας, αν σε ρωτούσα γιατί ακούν αυτό το τραγούδι και όχι κάποιο άλλο; τι θα απαντούσες;
Η ιδιοποίηση μιας σημασίας, δεν έχει μια ιστορία;
Δηλ. το σύστημα σημείων υπάρχει "έτσι"; αυτό δεν είναι φορμαλισμός;
Επιστροφή στην κορυφή
Επισκόπηση του προφίλ των χρηστών Αποστολή προσωπικού μηνύματος Επίσκεψη στην ιστοσελίδα του Συγγραφέα
opyrgos
Αποκλεισμένο μέλος


Εγγραφή: 30 Νοέ 2007
Δημοσιεύσεις: 13248

ΔημοσίευσηΔημοσιεύθηκε: Τετ Αύγ 27, 2008 12:48 am    Θέμα δημοσίευσης: Απάντηση με Συμπερίληψη

Το αντικείμενο της επιθυμίας του υποκειμένου δεν σημασιοδοτείται εκτός γλώσσας. Δεν υπάρχει δηλαδή καμιά εξωτερική προς τη γλώσσα εγγύηση για την ορθότητα του σημείου και του νοήματός του. Για να απλοποιήσω κάπως τα πράγματα, θυμήσου ότι ο στρουκτουραλισμός έλεγε πως το νόημα μιας λέξης εξαρτάται από τις εκάστοτε σχέσεις της προς άλλες λέξεις - ότι δηλαδή το νόημα βρίσκεται ανάμεσα στις ίδιες τις λέξεις και όχι στη σχέση μεταξύ λέξεων και αντικειμένων. Επομένως, το νόημα αναφέρεται διαφορικά σε ένα άλλο και, ως εκ τούτου, δεν είναι ποτέ το ίδιο παρόν καθεαυτό. Από την άλλη πλευρά, ο κόσμος που βλέπουμε δημιουργείται μέσα και από τα νοήματα - συνεπώς, ο κόσμος μας δεν απαρτίζεται από τίποτε άλλο παρά από νοήματα. Τώρα, όμως, το σημαίνον απομακρύνεται τόσο απ' το σημαινόμενο, ώστε το σημείο δεν δηλώνει πια τίποτε. Το μόνο που κάνει είναι να αναφέρεται σε άλλα σημεία, κι αυτό διότι το σημαίνον απομακρύνεται, αφαιρείται από το υποκείμενό του (το σημαινόμενο) και από τον κόσμο των αντικειμένων (το αναφερόμενο, δηλαδή το σύνολο των πιθανών σημασιών στις οποίες μπορεί να αναφέρεται το σημαινόμενο κάποιου σημείου, π.χ. το σημαινόμενο του αριθμού 13 μπορεί να αναφέρεται τόσο στην αριθμητική ποσότητα όσο και στη δεισιδαιμονία της γρουσουζιάς). Το σημαίνον γίνεται όλο και πιο αυτόνομο, όχι απλά στη γλώσσα αλλά σε κάθε πλευρά της κοινωνικής ανταλλαγής. Έτσι, η σχετική σταθερότητα των νοημάτων αποδιαρθρώνεται ή εξαφανίζεται παντελώς. Απ' τη στιγμή λοιπόν που διασπάται η τυπική ενότητα, ανακατανέμεται το νοηματικό φορτίο των σημείων. «Σχάση του νοήματος» θα το έλεγε ο Φρανσουά Λιοτάρ. Όπως η πυρηνική σχάση εκπέμπει μεγάλες ποσότητες ενέργειας, αντίστοιχα και η διάσπαση αυτή εκπέμπει πολλαπλότητα και διασπορά. Γι' αυτό και το σημείο για παράδειγμα «Βανδή», δεν έχει μια μονοσήμαντη και σταθερή σημασία, έτσι, ο οποιοσδήποτε μπορεί να συνδυάσει εκ νέου τα στοιχεία που το προσδιορίζουν ανάλογα με τις επιθυμίες του, που μπορεί να είναι ότι εγώ δεν ανήκω ας πούμε στην «εργατιά» γιατι ακούω Βανδή!

Δεν θα επεκταθώ ωστόσο περισσότερο σ' αυτό διότι προτιμώ να παραμείνουμε ακόμη όσο το δυνατόν περισσότερο στον Αλτουσέρ.


Έχει επεξεργασθεί απο τον/την opyrgos στις Κυρ Απρ 25, 2010 6:20 pm, επεξεργάσθηκε 2 φορές συνολικά
Επιστροφή στην κορυφή
Επισκόπηση του προφίλ των χρηστών Αποστολή προσωπικού μηνύματος
rakis
Πρύτανης


Εγγραφή: 22 Ιαν 2008
Δημοσιεύσεις: 2857

ΔημοσίευσηΔημοσιεύθηκε: Τετ Αύγ 27, 2008 3:37 pm    Θέμα δημοσίευσης: Απάντηση με Συμπερίληψη

Ωραία. Αλλά η νοηματοδότηση πραγματώνεται "ανάλογα με τις επιθυμίες του" καθενός, άρα προσκολλάται στην ιστορία του υποκειμένου, ή να το πω αλλιώς υπάρχει μια συνάντηση 2 ιστοριών του υποκειμένου και του σημείου (που θα μπορούσε και να μην είχε γίνει). Δεν μπορώ να δεχτώ το αυθαίρετο του σημείου αλλά είμαι περίεργος να μάθω και γιατί το ονόμασες "παιχνίδι". και το "εγώ δεν ανήκω ας πούμε στην «εργατιά» διότι ακούω Βανδή! " δεν βλέπω γιατί δεν έχει να κάνει με την ιδεολογική έγκληση του υποκειμένου...
Τέλος πάντων.

Στο κείμενό του για τον Λέβι-Στρως ο Αλτουσέρ αρνείται ότι είναι στρουκτουραλιστής(ο ¶λτουσέρ για τον εαυτό του), με βασικό επιχείρηματα κατά του Λ-Σ ότι

"ένα από τα πλέον εντυπωσιακά αποτελέσματα της θεωρίας του Λεβί-Στρως εμφανίζεται στην ολοκληρωτική του ανικανότητα να εξηγήσει γιατί οι δομές συγγένειας δεν είναι παντού ούτε πάντα ίδιες στις πρωτόγονες κοινωνίες, αλλά παρουσιάζουν σημαντικές μεταβολές. Οι εν λόγω μεταβολές συνιστούν κατΆ αυτόν μεταβολές ενός καθαρά μορφικού τρόπου συνδυασμού, ο οποίος είναι ταυτολογικός και δεν εξηγεί τίποτα. Αλλά όταν κάποιος χρησιμοποιεί ως βάση αναφοράς έναν τρόπο συνδυασμού που επιτρέπει μέσω της συνδυαστικής του μήτρας μια απειρία πιθανών μορφών, το ορθό ερώτημα δεν είναι αν το τάδε πραγματικό φαινόμενο (μια παρατηρήσιμη δομή συγγένειας) περιλαμβάνεται στο εξής, εκ των προτέρων, ως μια πιθανότητα μεταξύ των μεταβολών της συνδυαστικής (διότι αυτό είναι ταυτολογικό: διαπιστώνει απλώς ότι το πραγματικό ήταν πιθανό). Το ορθό ερώτημα είναι τουναντίον το εξής: για ποιο λόγο έγινε, και επομένως είναι, πραγματικότητα αυτή η πιθανότητα κι όχι κάποια άλλη;

Αλλά ο Λεβί-Στρως δεν απαντά ποτέ σΆ αυτό το ερώτημα, διότι δεν το θέτει ποτέ. Ως ερώτημα βρίσκεται ολοκληρωτικά έξω απΆ τον θεωρητικό του ορίζοντα, έξω απΆ το πεδίο που οριοθετούν οι βασικές του έννοιες. Παίρνει απΆ τη μια μεριά το πραγματικό έτσι όπως το παρατηρεί και από την άλλη τις πιθανότητες τις οποίες συνάγει απΆ τον τρόπο καθολικής συνδυαστικής που εφαρμόζει: όταν συναντά ένα πραγματικό φαινόμενο, όλο το πρόβλημα έγκειται κατΆ αυτόν στην κατασκευή της πιθανότητας αυτού του φαινομένου, με βάση το παιχνίδι της συνδυαστικής. Ωστόσο, η εξήγηση ενός υπαρκτού πραγματικού φαινομένου δεν περνά απΆ την παραγωγή της πιθανότητάς του, αλλά απΆ την παραγωγή της έννοιας της αναγκαιότητάς του (αυτής της πιθανότητας κι όχι κάποιας άλλης). Δεν κατανοούμε ένα πραγματικό φαινόμενο παράγοντας, θα έλεγα, την έννοια της πιθανότητάς του αλλά παράγοντας την έννοια της αναγκαιότητάς του. ΑπΆ αυτό ακριβώς το σημείο και μετά μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι ο φορμαλισμός του Λεβί-Στρως είναι ένας λαθεμένος φορμαλισμός: ο Λεβί-Στρως νομίζει ότι ο φορμαλισμός της πιθανότητας είναι το ίδιο πράγμα με την τυποποίηση της αναγκαιότητας. "


Το ίδιο νομίζω ότι ισχύει και το φορμαλισμό που τείνεις να υποστηρίζεις
Επιστροφή στην κορυφή
Επισκόπηση του προφίλ των χρηστών Αποστολή προσωπικού μηνύματος Επίσκεψη στην ιστοσελίδα του Συγγραφέα
Επισκόπηση όλων των Δημοσιεύσεων που έγιναν πριν από:   
Δημοσίευση νέας  Θ.Ενότητας   Απάντηση στη Θ.Ενότητα    www.filosofia.gr Αρχική σελίδα -> Συζητήσεις για Πρόσωπα Όλες οι Ώρες είναι GMT + 2 Ώρες
Μετάβαση στη σελίδα 1, 2, 3, 4, 5, 6  Επόμενο
Σελίδα 1 από 6

 
Μετάβαση στη:  
Δεν μπορείτε να δημοσιεύσετε νέο Θέμα σ' αυτή τη Δ.Συζήτηση
Δεν μπορείτε να απαντήσετε στα Θέματα αυτής της Δ.Συζήτησης
Δεν μπορείτε να επεξεργασθείτε τις δημοσιεύσεις σας σ' αυτή τη Δ.Συζήτηση
Δεν μπορείτε να διαγράψετε τις δημοσιεύσεις σας σ' αυτή τη Δ.Συζήτηση
Δεν έχετε δικαίωμα ψήφου στα δημοψηφίσματα αυτής της Δ.Συζήτησης





Μηχανισμός forum: PHPBB

© filosofia.gr - Επιτρέπεται η αναδημοσίευση του περιεχομένου της ιστοσελίδας εφόσον αναφέρεται ευκρινώς η πηγή του.

Υλοποίηση, Φιλοξενία: Hyper Center