Οικολογική σκέψη

[iason]

Εδώ και λίγο καιρό υπάρχει ένα πρωτοσέλιδο στο filosofia.gr: «Η Κοινωνική Οικολογία και ο Κουμμουναλισμός του Murray Bookchin».

Το άρθρο του Α. Γούναρη είναι καλογραμμένο, τόσο επειδή ο συγγραφέας παρουσιάζει προτρέπει σε κάποιες πηγές που σχετίζονται με την ιστορική οικολογική σκέψη, κυρίως όμως επειδή στο τέλος, στην ενότητα «Αντιπαραθέσεις, Ενστάσεις και Κριτική», έχει μια πολύ ισορροπημένη κριτική ικανή να δώσει εναύσματα για ενδιαφέρουσες συζητήσεις. Και μιλάμε για το τι δέον γενέσθαι – δηλ. να δούμε εκ των έσω τις βαθιές και πραγματικές αιτίες της οικολογικής κρίσης και να προχωρήσουμε και σε πρακτέα.

Μήπως το αδήριτο οικολογικό πρόβλημα μας καλεί να αναθεωρήσουμε, λιγάκι έστω, την φιλοσοφία και σε περισσότερο πρακτικά θέματα, που σε τελική ανάλυση έχουν να κάνουν με την ίδια μας την επιβίωση; Ένας Μπούκτσιν, επί παραδείγματι, αντλεί από Αριστοτέλη και Ηράκλειτο όμως προχωράει σε προτάσεις που ο πρακτικός χαρακτήρας τους αφορά τη σύγχρονη πραγματικότητα - δεν μένει σε μια θεωρία περί κόσμου, προτείνει κοινωνικό μοντέλο!

Γιατί τέτοια θέματα δεν προκαλούν το ενδιαφέρον του σημερινού ανθρώπου; Τι θα πρέπει να συμβεί για να δούμε από κοντά το οικολογικό πρόβλημα; Αυτό αφορά την ίδια μας την επιβίωση! Θα πρέπει να δούμε χιλιάδες ανθρώπους να πέφτουν κάτω κάθε μέρα σαν τα κοτόπουλα για να πούμε αμάν και τώρα τι κάνουμε; Τα προβλήματα αυτά είναι μακροχρόνια και σε καμιά περίπτωση δεν μπορούν να λυθούν αμέσως.

Γιατί οι ασχολούμενοι με τέτοια θέματα – είτε θεωρητικά είτε σε πρακτικό επίπεδο όπως οι οικολογικές οργανώσεις – είναι λίγοι; Μήπως αυτοί είναι πολύτιμοι; Είναι μια έκπληξη να μαθαίνεις ότι υπάρχει σε κάποιο ΑΕΙ και μάθημα «Περιβαλλοντική Ηθική»! Και μάλιστα εκεί κάποιος να κάνει μεταπτυχιακό πρόγραμμα και να ασχολείται με το θέμα! Πόσες τέτοιες έδρες και σε ποια ιδρύματα υπάρχουν στη χώρα μας; (για να μην πούμε στον κόσμο) Θα άξιζε να φτιαχτεί ένας κατάλογος από αυτά.

Υπάρχουν πηγές, δύσκολο ίσως να βρεθούν αλλά υπάρχουν. Π.χ. έπεσε στα χέρια μου το φετινό ημερολόγιο της Οικολογικής Κίνησης Θεσσαλονίκης, μια ατζέντα με πρακτική χρησιμότητα ( www.ecology-salonica.org ), αφιερωμένο στην «οικολογική κοινωνία», που περιέχει εξαιρετικά ενδιαφέρουσες αναφορές κλασικών στον τομέα (και του Μπούκτσιν). Αναφέρω δύο ενδεικτικά αποσπάσματα, ως ερέθισμα προς συζήτηση:

«Η πρόοδός μας, λοιπόν, υπήρξε κατά κύριο λόγο μια ορθολογική και διανοητική υπόθεση, και αυτή η μονόπλευρη εξέλιξη έφτασε πλέον σήμερα σε μια εξαιρετικά ανησυχητική φάση, μια κατάσταση τόσο παράδοξη, που αγγίζει τα όρια της αρρώστιας. Είμαστε σε θέση να ελέγξουμε την ομαλή προσεδάφιση ίων διαστημοπλοίων μας σε μακρινούς πλανήτες, αλλά μας είναι αδύνατον να ελέγξουμε τους καπνούς της ατμοσφαιρικής ρύπανσης που παράγουν τα αυτοκίνητα και τα εργοστάσια μας. Προτείνουμε ουτοπικές κοινότητες σε γιγάντιους διαστημικούς σταθμούς, αλλά δεν είμαστε σε θέση να βάλουμε κάποια τάξη στΐ5 πόλεις μας. Τη στιγμή που ο επιχειρηματικος κόσμος μας κάνει ο πιστεύουμε ότι τα τεράστια εργοστάσια παραγωγής τροφών για κατοικίδια ζώα και καλλυντικών αποτελούν σημάδια μιας ανώτερης ποιότητας ζωής, οι οικονομόλόγοι προσπαθούν να μας πείσουν ότι δεν «αντέχουμε» στα έξοδα μιας γενικευμένης υγειονομικής περίθαλψης, μιας ουσιαστικής εκπαίδευσης ή μιας αποτελεσματικής οργάνωσης των δημόσιων μεταφορών. Η ιατρική επιστήμη και η φαρμακολογία βάζουν σε κίνδυνο την υγεία μας, ενώ το Υπουργείο Αμύνης κατάντησε η μεγαλύτερη απειλή για την εθνική μας ασφάλεια».
Fritjof Capra, Η Κρίσιμη Καμπή, Eπιστήμη, κοινωνία και απαρχή ενός νέου πολιτισμού

«Αυτό ακριβώς εντυπωσίασε όλους ανεξαιρέτως τους πρώτους Ευρωπαίους που παρατήρησαν τους Ινδιάνους της Βραζιλίας. Μεγάλη ήταν η αποδοκιμασία τους, όταν διαπίστωσαν ότι παλικάρια που έσφυζαν από υγεία προτιμούσαν να στολίζονται σα γυναίκες με ζωγραφιές και φτερά, αντί να ιδρώνουν δουλεύοντας στους κήπους τους. Επρόκειτο λοιπόν για ανθρώπους που αγνοούσαν ηθελημένα πως πρέπει να κερδίζεις το ψωμί σου με τον ιδρώτα του προσώπου σου. Αυτό πήγαινε πολύ και δεν γινόταν να κρατήσει: έστρωσαν γρήγορα τους Ινδιάνους στη δουλειά και αυτοί εξοντώθηκαν. Πράγματι, δύο αξιώματα φαίνεται να έχουν ποδηγετήσει την πορεία του δυτικού πολιτισμού, ήδη από τα πρώτα του βήματα: το πρώτο υποστηρίζει ότι η αληθινή κοινωνία αναπτύσσεται στην προστατευτική σκιά του κράτους, το δεύτερο διατυπώνει μια κατηγορηματική προσταγή: ο άνθρωπος πρέπει να δουλεύει. Είναι γεγονός ότι οι Ινδιάνοι αφιέρωναν λίγο χρόνο σ' αυτό που αποκαλείται εργασία. Και όμως, δεν πέθαιναν από την πείνα. Τα χρονικά της εποχής ομόφωνα περιγράφουν το ωραίο παρουσιαστικό των ενηλίκων, την καλή υγεία των πολυάριθμων παιδιών, την αφθονία και ποικιλία των πηγών διατροφής. Η οικονομία επιβίωσης επομένως, η οικονομία των ινδιάνικων φυλών, με κανένα τρόπο δεν συνεπαγόταν αγωνιώδη αναζήτηση της τροφής επί συνεχούς βάσεως. Άρα λοιπόν, μια οικονομία επιβίωσης είναι συμβατή με ένα σημαντικό περιορισμό του χρόνου που αφιερώνεται στΐς παραγωγικές δραστηριότητες».
Pierre Clastres, Η κοινωνία ενάντια στο κράτος
_________________
-Κάθε λόγος μπορεί να έχει αντίλογο. Κάθε αντίλογος πρέπει να έχει λόγο.
-Εγέμισεν ο ουρανός πετούμενους γαϊδάρους.

[afham]

Iason συμμερίζομαι απόλυτα την άποψή σου, γι αυτό άλλωστε έχω παραθέσει τόσα οικολογικά κείμενα στην ιστοσελίδα. Έχουμε σημαντική έλλειψη παιδείας στο συγκεκριμένο ζήτημα. Νομίζουμε ότι η φύση είναι εργαλείο του ανθρώπου και έτσι έχουμε μάθει να την αντιμετωπίζουμε. Έχει ήδη αρχίσει ο καιρός που το πληρώνουμε πολύ ακριβά.

Συγχαρητήρια και σε σένα γιατί ξέρω ότι προσπαθείς και μέσω διαδικτύου να διαδώσεις οικολογικές ανησυχίες.
_________________
Στραβός είναι ο γιαλός

Δείτε επίσης: http://www.liantinis.org

[dim mam]

Συμφωνω. Ο ανθρωπος κυριαρχος του κοσμου και της φυσης, ως ιδεα, εχει καταστεψει ολοκληρη την φυση αλλα και την φυση του.
Πολυς ανθρωποκεντρισμος δηλαδη, και η φυση στην ακρη. Ξεχναμε τι και ποιοι ειμαστε...

_________________
''Οταν λέω ποίηση δεν εννοώ κάποιο λογοτεχνικό είδος. Ποίηση είναι ένας ξεχωριστός τρόπος να συνειδητοποιείς τον κόσμο...'' (Αντρέι Ταρκόφσκι)

[mirage]

Πολύ σωστό θέμα! Και επίκαιρο! Αναγκαστικά η επόμενη (μάλλον η τρέχουσα...) φιλοσοφία πρέπει να είναι οικολογική! Η ευθύνη της φιλοσοφίας είναι μεγάλη - πρέπει να προσγειωθεί στην γη - να γίνει όπως λένε οι αγγλόφωνοι down to earth Αυτό δεν μπορούμε να το περιμένουμε απο την θρησκεία και η πολιτική επηρεάζεται απο την φιλοσοφία...

Μια φιλοσοφία που θα έχει ξετινάξει το απόλυτο απο πάνω της, θα έχει βρει την ιδανική (σχετική) ισοροπία μεταξύ ιδέας και ύλης, αιτιοκρατίας και τύχης, ελευθερίας και σκλαβιάς, καλού και κακού, ειρήνης και πολέμου, κλπ

Κάποιος συνπολεμιστής εδω μίλησε για το ότι Η ΑΡΧΗ και ο ΛΟΓΟΣ του σύμπαντος είναι η αρμονία και η ισοροπία. Δεν ξέρω αν πράγματι αυτός ΕΙΝΑΙ ο ΛΟΓΟΣ υπάρξεως του σύμπαντος, αλλά αυτή είναι μια φιλοσοφική προσέγγιση που αξίζει να μελετηθεί περισσότερο .... δεν χρειαζόμαστε το απόλυτο εγώ να μας ανυψώσει ψηλότερα ... άλλο μέτρο και άλλο μετριότητα!!!

[iason]

Χμ... «Αναγκαστικά η φιλοσοφία να γίνει οικολογική.» Τι σημαίνει αυτό το «αναγκαστικά»; Η ανάγκη προ πολλού υπάρχει – γιατί δεν έγινε άραγε ήδη; Η απάντηση αυτή θα μας οδηγούσει σε κάποια άκρη ίσως.

Ισορροπία... Κρίσιμη έννοια. Πώς θα επιτευχθεί, όταν ο ανθρώπινος κόσμος –αυτός ο κόσμος που ο homo oeconomicus ελέγχει κυριαρχεί και εξουσιάζει- συντηρείται από την ανισορροπία;
Πώς ο homo sapiens θα πάρει τον έλεγχο; ... (Άλλες ιδέες ανακύπτουν, αλλά δεν έχω τη δυνατότητα να κάνω "διατριβή"...)

Άλλο μέτρο και άλλο μετριότητα. Συμφωνώ απολύτως. Ιδού ένα άλλο απόσπασμα (μιλά η επιστήμη):
«Πολύ μακριά από τη φιλοσοφία περί αθλιότητας που υποθάλπει η ιδέα της οικονομίας τη επιβίωσης, όχι μόνο ο άνθρωπος των πρωτόγονων κοινωνιών δεν είναι καθόλου αναγκασμένος να ζει σαν ζώο, δηλ. σε διαρκή αναζήτηση για την επιβίωσή του, αλλά το αποτέλεσμα το πετυχαίνει –και με το παραπάνω- με έναν αξιοσημείωτα μικρό χρόνο δραστηριοποίησης. Αυτό σημαίνει ότι οι ινδιάνικες κοινωνίες διαθέτουν, αν το επιιθυμούν, όλο τον απαραίτητο χρόνο για να αυξήσουν την παραγωγή αγαθών. Και η κοινή λογική ρωτά: γιατί να θέλουν να δουλέψουν να παράγουν περισσότερο, αφού 3-4 ώρες καθημερινής ήρεμης απασχόλησης αρκούν για τα χρειώδη της ομάδας; Σε τι θα χρησίμευε κάτι τέτοιο; Σε τι θα χρησίμευαν τα πλεονάσματα; Μόνο δια της βίας οι άνθρωποι εργάζονται πέραν των αναγκών τους. Και αυτή ακριβώς η βία απουσιάζει από τον πρωτόγονο κόσμο, η απουσία αυτής ακριβώς της εξωτερικής βίας ορίζει τη φύση των πρωτόγονων κοινωνιών».
Pierre Clastres, η κοινωνία ενάντια στο κράτος

Οπότε, φίλε mirage, το πρόβλημα του μέτρου μας φέρνει αντιμέτωπους με το πρόβλημα της ανθρώπινης βλακείας. Λαθεύω;
_________________
-Κάθε λόγος μπορεί να έχει αντίλογο. Κάθε αντίλογος πρέπει να έχει λόγο.
-Εγέμισεν ο ουρανός πετούμενους γαϊδάρους.

[Ouliathis]

Το πρόβλημά μας είναι πως τρέχουμε. Τρέχουμε ασταμάτητα και τόσο γρήγορα, που δεν προλαβαίνουμε καν να αφομοιώσουμε ότι ανακαλύπτουμε. Έτσι μοιάζουμε περισσότερο με παιδιά που παίζουν με πολύ επικίνδυνα πράγματα. Όλη η παγκόσμια οικονομία (εκτός κάποιων «πρωτόγονων» φυλών) βασίζεται στο τρέξιμο. Όσο ποιο πολύ παράγεις, σε τόση περισσότερη πολιτική δύναμη μεταφράζεται αυτό. Έτσι βλέπουμε κάποιες χώρες να αρνούνται να υπογράψουν έστω και χαζοσυμφωνίες για το περιβάλλον όπως αυτή του Κιότο. Δεν το κάνουν γιατί θεωρούν πως τέτοιες συμφωνίες τους μειώνουν την ταχύτητα και άρα την πολιτική δύναμη που πηγάζει από αυτή την ταχύτητα παραγωγής. Άρα τρέχουμε για να αποκτήσουμε δύναμη. Μήπως αυτό δεν είναι που κάνει και ο πολίτης στην καθημερινή του ζωή; Τρέχει κι αυτός για τους ίδιους λόγους και όταν με το καλό έλθει το βραδάκι συζητάμε και για το περιβάλλον! Δυστυχώς αυτό το σύστημα δεν κέρδισε μόνο εξ αιτίας κάποιων εξουσιαστικών δομών (αν και ισχύει κι αυτό), αλλά πάνω απ όλα κέρδισε γιατί πέρασε μέσα μας. Έτσι οι ινδιάνοι είναι χαζοί γιατί δεν τρέχουν! Έτσι και εμείς αφήνουμε τα πράγματα ως έχουν γιατί το πρωί πρέπει να πάμε για δουλειά. Και πάμε γιατί κάτι μας έχει γυαλίσει και το θέλουμε σαν τρελοί. Συνειδητοποιούμε το κενό μέσα μας αλλά όχι γιατί το έχουμε, και έτσι τρέχουμε να το καλύψουμε με υποκατάστατα. Παράδειγμα, αν σε ρωτήσει κάποιος τι κάνεις και απαντήσεις φιλοσοφώ θα γελάει τρεις μέρες. Αυτό είναι το πρόβλημά μας
_________________
Αυτο που εσείς αποκαλείτε ζωή εγώ το αποκαλώ θάνατο, κι αυτό που εσείς αποκαλείτε θάνατο, εγώ το αποκαλώ ζωή.
Εμπεδοκλής

[Ouliathis]

Το παρακάτω είναι ένα πολύ ωραίο απόσπασμα από το άρθρο της κεντρικής σελίδας με τίτλο Η κοινωνική οικολογία και κομμουναλισμός που μας παραθέτει ο afham.

"Η συμβίωση των ειδών απαιτεί αμοιβαιότητα και όχι σύγκρουση. Όπως τονίζει ο Tracer για τη συμβίωση, «στη φύση ικανότερος είναι αυτός που βοηθάει τον άλλο να επιζήσει» ...και όχι αυτός που τον εξαφανίζει."

Πόσο διαφορετικό είναι αυτό από το να θεωρούμε πως η φύση δεν είναι παρά ένα εργαλείο στο οποίο ο άνθρωπος αναγγέλει το τι είναι!!!! Και ναι είναι σπόντα για τον Χάιντεγκερ αυτό!!!
_________________
Αυτο που εσείς αποκαλείτε ζωή εγώ το αποκαλώ θάνατο, κι αυτό που εσείς αποκαλείτε θάνατο, εγώ το αποκαλώ ζωή.
Εμπεδοκλής

[mirage]

Πολύ ωραία σκέψη Ουλιάθη! Και γω όταν διάβαζα συνοπτικά τους υπαρξιστές απόρησα πως δεν έκαναν ένα μικρό βήμα να βάλουν και την φύση στην σκέψη τους. Λένε πως ο κόσμος δεν είναι present-to-hand (δεν έχει ουσία δηλαδή) αλλά είναι ready-to-hand (έχει δηλαδή ύπαρξη). Όμως θεώρησαν πως μόνο ο άνθρωπος έχει συνειδητότητα (consioussness) και γι αυτό ο κόσμος είναι "χρηστικός" μόνο για τον άνθρωπο.... Ενώ είναι προφανές πως είναι χρηστικός και στην υπόλοιπη φύση γύρω μας. Όλος ο κόσμος είναι ένα γίγνεσθαι, μια αναπτυσσόμενη δυνατότητα (becoming).

Απλά ο άνθρωπος στο γήινο περιβάλλον έχει επικρατήσει, είναι η πιο εξελιγμένη έκφανση του γίγνεσθαι και επομένως είναι μέχρι στιγμής ο πιο αποτελεσματικός (ή ο πιο γρήγορος αν προτιμάτε) εκφραστής της ύπαρξης.

Παρατηρώντας ένα δένδρο και διαπιστώνοντας πως πάντα γίνεται δένδρο απο κάποιον σπόρο, υποθέτουμε πως υπακούει σε προ-υπάρχοντες κανόνες και νόμους, εξωτερικούς από την “φύση” του, επομένως δεν έχει ελεύθερη επιλογή, δεν αποδίδει σημασία, σκοπιμότητα και κατευθηντικότητα στην δράση του. Άρα δεν διαθέτει συνηδειτότητα και απλά "ζει μηχανικά". Όλα αυτά πρέπει να είναι εντελώς λάθος ...

Οι διαφορές του ανθρώπου από τον κόσμο έχουν να κάνουν με την ιστορική του εξέλιξή, την ταχύτητα της εξέλιξης αυτής και την πολυπλοκότητά του. Κάτι ανάλογο με το δένδρο συμβαίνει και στον άνθρωπο που ξεκινάει να υπάρχει ως ωάριο (σπόρος) πριν μεγαλώσει και αποκτήσει με το πέρασμα του χρόνου μερικά αντικειμενικά και σταθερά γνωρίσματα (χαρακτήρα) παρόμοια με το δένδρο. Επομένως οι διαφορές μας έχουν να κάνουν με την πολυπλοκότητά μας και την εξέλιξη κυρίως ως προς την ομιλία και την σκέψη και όχι στην "ουσία" της "ύπαρξης". Ο άνθρωπος απλά έχει πολύ περισσότερους βαθμούς ελευθερίας ως σύστημα ... απ ότι το δένδρο.

Είναι ολοφάνερο πως ο κόσμος είναι χρηστικός για ολόκληρη την βιόσφαιρα (Γαία) του πλανήτη μας. Επομένως μια και ο υπαρξισμός είναι μια πολύ καλή φιλοσοφική προσέγγιση μήπως η οικολογική διάσταση τον βελτιώσει ακόμη περισσότερο;

Μήπως ήρθε η ώρα του ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΥΠΑΡΞΙΣΜΟΥ;

[dim mam]

[VictoR]

Η ιδέα του οικολογικού «υπαρξισμού» είναι ενδιαφέρουσα αλλά νομίζω ότι θα οδηγήσει σε έναν πανθεϊσμό του τύπου της βαθιάς οικολογίας που δίνει εγγενή αξία στα πάντα. Αυτό ενέχει τον κίνδυνο να χάσει η αξία το νόημά της και να εξισωθεί η ηθική αξία του ανθρώπου με την ηθική αξία της κατσαρίδας. Η βαθιά οικολογία ενέχει τον κίνδυνο να οδηγήσει σε οικοφασισμό,,, ενώ αντίθετα οι ανθρωποκεντρικές θεωρίες που αναγνωρίζουν εγγενή αξία μόνο στον άνθρωπο και ίσως σε ορισμένα «ανώτερα» θηλαστικά, οδηγούν αναγκαστικά σε οικορατσισμό…
Νομίζω ότι δεν έχει νόημα να μιλάμε για εγγενείς ή χρηστικές αξίες,,, αλλά για προσδιδόμενες από τον άνθρωπο αξιες και μόνο. Η πάπια ή το δέντρο αδιαφορεί για το δικό μας αξιολογικό σύστημα, και για οποιοδήποτε αξιολογικό σύστημα. Από την άλλη να σκεφτούμε ότι δεν υπάρχει αξιολογικό σύστημα χωρίς αξιολογητές. Και για να έχει αξία η φύση πρέπει να συνεχίσει να υπάρχει ο άνθρωπος ο οποίος για να υπάρχει πρέπει να συνεχίσει να υπάρχει η φύση. Νομίζω ότι αυτό που λέει ο Bookchin έχει ενδιαφέρον. «το οικολογικό πρόβλημα δεν είναι πρόβλημα της φύσης αλλά πρόβλημα της κοινωνίας»

Χωρίς οικολογική συνείδηση θέτουμε πρώτα απ’ όλους σε κίνδυνο την δική μας ύπαρξη τόσο οντολογικά όσο και αισθητικά.

Η φύση είμαι σίγουρος ότι θα βρει το δρόμο της και χωρίς τον άνθρωπο….
_________________
VictoR

[iason]

Λοιπόν. Αυτό το διάστημα, με αφορμή τον προβληματισμό περί υπαρξισμού, προσπάθησα, για μια ακόμα φορά, να ανατρέξω σε κάποιες πηγές για να καταλάβω τον υπαρξισμό. Ούτε και τώρα τα κατάφερα! Δεν καταλαβαίνω πώς μπορεί η ύπαρξη να προηγείται της ουσίας. Οπότε, το ομολογώ... δεν καταλαβαίνω τον συσχετισμό υπαρξισμού και οικολογικής σκέψης. Δεν καταλαβαίνω ο υπαρξισμός τι παραπάνω είπε από τον Παρμενίδη.

Πέρα από αυτό, VictoR καταφέρνεις και πιάνεις το θέμα από κάποιες άκρες. Πιστεύω, η φιλοσοφία αγγίζει μόνο μια διάσταση του οικολογικού προβλήματος. Και δεν είμαι σίγουρος ότι είναι η σοβαρότερη. Τι εννοώ: η αμεσότητα του προβλήματος καθιστά τις βαθυστόχαστες θεωρήσεις σόλοικες. Εδώ δηλαδή συμβαίνουν τόσο χοντρά πράγματα, που βγάζουν μάτι, που κάπου φοβάμαι ότι διαφαίνεται ένα «τέλος της φιλοσοφίας». Δεν είναι τραγικό άραγε, αυτός ο άνθρωπος, που τόσο λατρεύει τα επιτεύγματά του να έχει παγιδευτεί σε αυτά; Το οικολογικό πρόβλημα έχει ένα μοναδικό χαρακτηριστικό: το υποκείμενο αυτοαναιρείται. Μήπως τελικά είναι ένα πρόβλημα περισσότερο πολιτικής ας πούμε παρά φιλοσοφίας;

Μήπως εκεί κολλάει αυτή η περίεργη υπαρξιστική αρχή; Και άντε και το εντοπίσαμε, πόσοι θα ακολουθήσουν; Πόσοι θα καταλάβουν; Οι φιλοσοφούντες; Αυτοί θα λύσουν το οικολογικό πρόβλημα; Χα.

Συμφωνώ ότι ο καίριος ρόλος ανήκει στον αξιολογητή. Αυτός έχει την ευθύνη. Η κάθε άποψη –βαθιά οικολογία, κοινωνική οικολογία κλπ- πιάνει μια κρίσιμη πλευρά του θέματος, κάτι προσφέρει. Το ερώτημα: ποια δύναμη είναι εκείνη που μπορεί να συνθέσει το πρόβλημα, βάζοντας το κάθε πράγμα στη θέση του, παίρνοντας δηλαδή ότι χρειάζεται από το κάθε συστατικό; Έχω πειστεί ότι τέτοια δύναμη δεν υπάρχει καμία, και όχι μόνο δεν υπάρχει τέτοια αλλά υπάρχουν αντίθετες δυνάμεις που θέλουν και επιβάλλουν το αντίθετο. Αν υπάρχει όρεξη, ίσως μιλήσουμε γι΄ αυτές. Εδώ ίσως αγγίξουμε την έμφυτη ροπή του ανθρώπου για το στραβό...

Προσωπικά νομίζω ότι η φύση δεν έχει κανένα πρόβλημα, ούτε αν βρει ούτε αν δεν βρει το δρόμο της. Η φύση δεν δίνει δεκάρα για τίποτα. Εμείς έχουμε πρόβλημα. Και όχι με τη φύση, σίγουρα. Αν θέλουμε να δούμε με τι ακριβώς... εδώ μπαίνουμε στο ψητό! Στα βαθιά νερά!
_________________
-Κάθε λόγος μπορεί να έχει αντίλογο. Κάθε αντίλογος πρέπει να έχει λόγο.
-Εγέμισεν ο ουρανός πετούμενους γαϊδάρους.

[mirage]

Πολλά τα θέματα που βάλατε οι τελευταίοι e-συνομιλητές και το καθένα χρειάζεται ... μια αρμάδα βιβλία για να προσεγγιστούν. Όταν η φιλοσοφία είναι μόνο hobby γιατί τρέχεις με την δουλειά και τις άλλες υποχρεώσεις σου μόνο αποσπασματικές σκέψεις μπορείς να καταθέσεις (μιλάω αποκλειστικά για τον εαυτό μου).

Ειδικός στον υπαρξισμό δεν είμαι ούτε και τον Παρμενίδη τον έχω πρόχειρο εδω στην Αμερική απ΄ όπου σας γράφω. Για μένα η φιλοσοφία - έτσι όπως την εννοώ - αποτελεί την απαρχή και το θεμέλιο όλων των υπολοίπων πνευματικών δημιουργημάτων του ανθρώπου (πολιτική, επιστήμη, κοινωνιολογία, κλπ). Είναι για μένα η δύναμη που λέει ο Iason, η πνευματική δραστηριότητα που συλλέγει, ενώνει και ολοκληρώνει όλη την γνώση του ανθρώπου και την βάζει σ' ένα ερμηνευτικό πλαίσιο με βασικό γνώμονα την (κοινή) λογική. Η φιλοσοφία επηρεάζει στην συνέχεια όλη την υπόλοιπη πνευματική δραστηριότητα του ανθρώπου. Άλλωστε κάθε εποχή είχε την φιλοσοφία που της άρμοζε ... έτσι σήμερα μας αρμόζει μια φιλοσοφία οικολογική ... γιατί αυτό είναι ένα απο τα μεγαλύτερα πολιτικο-κοινωνικά προβλήματα, το άλλο είναι οι θρησκείες ... και ο θεός!

Γι αυτό έχω πει πως η ευθύνη της φιλοσοφίας είναι μεγάλη ... διότι αυτή προσδιορίζει όλα τα υπόλοιπα. Τώρα εαν την καταλαβαίνουν οι απλοί άνθρωποι; Πάλι δικό της πρόβλημα είναι ... να γίνει πιο προσιτή στον κόσμο, πιο απλή, πιο κατανοητή, κλπ

Είναι η οικολογία μόνο δικό μας πρόβλημα; Είναι πρωταρχικά δικό μας πρόβλημα με την έννοια πως εμείς οι άνθρωποι ευθυνόμαστε γι αυτό μια και το δημιουργήσαμε. Ήδη η πολιτική ασχολείται, ίσως αργούν αλλά ασχολούνται ...

Είναι όμως και πρόβλημα της φύσης κατά μια έννοια, το οποίο θα το λύσει μόνη της με κάποιο τρόπο. Το προσεγγίζει η φύση αξιακά το πρόβλημα όπως ο άνθρωπος; Όχι βέβαια όπως το εννοούμε εμείς, αν και δεν μπορούμε να γνωρίζουμε εαν η Γαία "σκέφτεται". Το πιθανότερο είναι πως δεν σκέφτεται οπότε δεν διαθέτει και αξιακό σύστημα. Συμφωνώ επομένως μαζί σας πως είναι βασικά δικό μας πρόβλημα αλλά διαφωνώ πως δεν είναι ταυτόχρονα και της φύσης. Το ερώτημα είναι λοιπόν τι είδους φιλοσοφία πρέπει να διαθέτει ο άνθρωπος για να εξαληφθεί αυτό το συγκεκριμένο πρόβλημα;

Θα μας δημιουργήσει ηθικό πρόβλημα ένας "οικολογικός υπαρξισμός"; Όχι απαραίτητα εαν βρεθεί ένα τρόπος να αποδίδονται σωστά οι ηθικές αξίες. Είναι εγγενείς οι ηθικές αξίες; Όχι μια και δεν υπάρχει μια σταθερή και απόλυτη ουσία μέσω της οποίας (συγκριτικά) να προσδιορίζονται. Υπάρχει μόνο ύπαρξη, οπότε επίσης δεν αποτελεί πρόβλημα το να προηγείται η ύπαρξη της ουσίας ... αφού δεν υπάρχει συγκεκριμένη και απόλυτη ουσία η ύπαρξη δεν προηγείται αυτής ... Επίσης να μην ξεχνάμαι πως μιλάμε για το κομμάτι της φιλοσοφίας που ασχολείται με την ζωή και μάλιστα όπως την γνωρίζουμε εδω στην γη. Εαν θελήσουμε να μιλήσουμε για την ύπαρξη ή την ουσία των μορίων και των ατόμων, αυτό είναι άλλο κομμάτι της φιλοσοφίας ...

Τελευταία σκέψη σε αυτά που αναφέρθηκαν πως η ηθική αξία της κατσαρίδας δεν μπορεί να είναι εγγενώς ίση με αυτή του ανθρώπου, συμφωνώ. Όμως γενικά οι αξίες δεν είναι εγγενής για κανέναν ... στον υπαρξισμό. Οι αξίες δημιουργούνται μέσω της ύπαρξης, επομένως εαν αποδειχθεί πως η κατσαρίδα ήταν τελικά χρήσιμη για την διατήρηση και την εξέλιξη της ζωής πάνω στην Γη, τότε μπορεί να πει κανείς ότι η αξία της ήταν μεγαλύτερη του ανθρώπου ...

Θα πει τώρα ο Victor σε τσάκωσα εγγενή αξία έχει η ζωή όμως αν όχι το κάθε είδος χωριστά! Ναι απο κάπου πρέπει να αρχίσουμε Victor, για μένα η έννοια της ζωής, η Γαία, η φυσική επιλογή, το δικαίωμα στην επιβίωση και η ποικιλομορφία των ειδών είναι ένα καλό σύνολο αξιωμάτων (εγγενών αξιών) για να αρχίσουμε. Είναι χειροπιαστά πράγματα (όχι θεοί και ανέγγιχτες φύσεις), χρήσιμα και πρακτικά. Ούτε υπάρχει κίνδυνος να θεοποιηθεί η Γαία. Αν με ρωτήσει κάποιος ποιός τα έφτιαξε όλα αυτά, θα τον ρωτήσω ΓΙΑΤΙ ΡΩΤΑΣ;

Καλύτερα να ρωτάς τι πρέπει να κάνω εγω ως άνθρωπος για να δημιουργηθούν περισσότερα απο αυτά και να έχουν όλα δικαίωμα στην ύπαρξη ...

[Εμπεδοκλής]

ΠΡΙΝ ΠΡΟΧΩΡΗΣΕΙ Η ΣΚΕΨΗ ΜΑΣ ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΠΡΕΠΕΙ ΠΡΩΤΑ ΝΑ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΟΥΜΕ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗ ΦΥΣΗ. ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΩΝ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΠΟΞΕΝΩΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΑΠΟ ΤΗ ΦΥΣΗ. ΑΥΤΟ ΕΧΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΤΟΣΟ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΕΙΨΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΒΟΥΛΗΣΗΣ ΟΣΟ ΚΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ. ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΠΑΡΟΤΙ, ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΠΑΝΤΑ, ΕΝΘΑΡΡΥΝΟΥΝ ΤΙΣ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΑ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΔΕΝ ΑΣΧΟΛΟΥΝΤΑΙ ΚΑΘΟΛΟΥ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΥΤΩΝ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΦΥΣΗ. ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟΝ ΝΑ ΕΧΟΥΜΕ ΤΟΣΟ ΚΑΛΟΥΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ ΠΟΥ ΝΑ ΕΧΟΥΝ ΣΤΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ ΤΟΥΣ ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΩΝ ΚΑΙ ΝΑ ΜΗ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΠΡΟΦΥΛΑΣΣΟΥΝ ΤΗ ΦΥΣΗ ΑΠ' ΑΥΤΕΣ, ΑΡΑ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΜΜΙΑ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙ΄ΑΥΤΟ ΚΑΙ ΜΙΑ ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ. ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΛΗ ΑΝ ΣΤΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΑΣ, ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΣΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ, ΥΠΗΡΧΕ ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΤΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΤΟΥΣ ΘΑ ΗΤΑΝ ΣΤΟΥΣ ΠΡΟΓΟΝΟΥΣ ΜΑΣ. ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΜΕ ΠΟΛΥ ΛΙΓΟΤΕΡΕΣ, ΤΕΧΝΙΚΕΣ, ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΕΙΧΑΝ ΑΝΑΠΤΥΞΕΙ ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΣΕ ΤΕΤΟΙΟ ΒΑΘΜΟ ΠΟΥ ΕΙΧΑΝ ΚΑΤΑΦΕΡΕΙ ΤΗΝ ΕΥΝΟΜΟΥΜΕΝΗ-ΔΙΚΑΙΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ, ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ ΣΤΗ ΦΥΣΗ κτλ. ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΚΡΙΒΕΙΑ Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥΣ ΜΕ ΤΗ ΦΥΣΗ ΗΤΑΝ ΑΠΙΣΤΕΥΤΗ. ΟΛΗ Η ΖΩΗ ΤΟΥΣ ΠΕΡΙΤΡΥΓΙΡΙΖΟΤΑΝ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΑΥΤΗΝ. (ΒΛ. ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΟΥ ΣΟΛΩΝΑ, ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ κα). ΤΟ ΠΙΟ ΦΩΤΕΙΝΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΕΙΝΑΙ Η ΑΚΡΟΠΟΛΗ. ΚΟΙΤΩΝΤΑΣ ΤΗ ΑΠΟ ΧΑΜΗΛΑ ΒΛΕΠΕΙΣ ΕΝΑ ΕΚΠΛΗΚΤΙΚΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΜΑ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ. ΑΝΕΒΑΙΝΟΝΤΑΣ ΕΠΑΝΩ ΚΑΙ ΚΟΙΤΩΝΤΑΣ ΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΘΗΝΑ ΠΑΡΑΤΗΡΕΙΣ ΜΙΑ ΑΝΑΡΧΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑ ΦΥΣΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ.
Μ' ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΘΕΛΩ ΝΑ ΠΩ ΟΤΙ Η ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΚΑΙ ΟΛΗ Η ΚΟΥΒΕΝΤΑ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΑΥΤΗΝ ΕΙΝΑΙ ΠΙΑ ΑΝΑΓΚΗ. ΓΙΑΤΙ ΝΑΙ ΜΕΝ ΕΙΜΑΣΤΕ ΟΛΟΙ ΣΙΓΟΥΡΟΙ ΟΤΙ Η ΦΥΣΗ ΘΑ ΒΡΕΙ ΤΟ ΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΑΛΛΑ ΠΟΙΟ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΑΥΤΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ????
ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΧΩ ΑΦΗΣΕΙ ΑΝΑΠΑΝΤΗΤΑ ΚΑΠΟΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΓΙΑΤΙ ΕΓΡΑΨΑ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΠΟΛΥ ΓΡΗΓΟΡΑ. ΑΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΠΟΡΙΑ ΕΔΩ ΕΙΜΑΣΤΕ...
_________________
ΑΦΥΠΝΙΖΟΜΑΣΤΕ

[VictoR]

Νομίζω ότι θα διευκολυνθεί η πορεία της συζήτησης, αν συμφωνήσουμε στον ορισμό της σχέσης του ανθρώπου με τη φύση. Εάν θεωρούμε δηλαδή ότι [1] οι άνθρωποι και ο πολιτισμός τους, αποτελούν ένα διαφορετικό σύνολο από αυτό της φύσης και έχουν διαφορετικά συμφέροντα, εάν δηλαδή θεωρούμε ότι πρόκειται για έναν δυισμό, ή [2]αν θεωρούμε ότι ο άνθρωπος και ο πολιτισμός του ως σύνολο ανήκουν στο σύνολο της φύσης και συμπληρώνουν τη φύση ως ολότητα.
Με την δεύτερη παραδοχή, την οποία υιοθετώ, ο πολιτισμός μας, η τεχνολογία και όλα αυτά τα οποία καταστρέφουν τη φύση, αποτελούν «φυσικές» προεκτάσεις του ανθρώπου με τον τρόπο που η μυρμηγκοφωλιά αποτελεί φυσική προέκταση του μυρμηγκιού κ.οκ. Δηλαδή αν η φυσική προέκταση του ανθρώπου καταστρέφει το περιβάλλον δεν φταίει η τεχνολογία ή ο πολιτισμός αλλά η τροπή της «φυσικής» εξέλιξης του είδους άνθρωπος.

Κι αυτό είναι κατά κύριο λόγο φιλοσοφικό και ηθικό πρόβλημα. Γιατί έχουμε ηθική ευθύνη απέναντι στη φύση? Γιατί εμείς ευθυνόμαστε ηθικά για τις καταστροφές που προκαλούμε, ενώ αντίθετα δεν μπορεί να ευθύνεται ηθικά ένα σμήνος ακρίδες που καταστρέφει ένα ολόκληρο δάσος?
Η απάντηση πρέπει μάλλον να αναζητηθεί στο ότι εμείς είμαστε έλλογα όντα, και συνεπώς κάνουμε εμπρόθετες πράξεις των οποίων τις συνέπειες πρέπει να υπολογίζουμε.. .. Η ίδια η έλλογη φύση μας, που ευθύνεται για την καταστροφή, μπορεί να εγγυηθεί και την διάσωσή…
_________________
VictoR

[Εμπεδοκλής]