opyrgos
Αποκλεισμένο μέλος
Εγγραφή: 30 Νοέ 2007
Δημοσιεύσεις: 13248
|
 Δημοσιεύθηκε: Κυρ Νοέ 08, 2009 5:34 pm Θέμα δημοσίευσης: ΚΛΟΝΤ ΛΕΒΙ-ΣΤΡΟΣ |
 |
|
Η φωνή του Γάλλου εθνολόγου δεν θα σιγήσει, παρά το θάνατό του.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ Π. ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ
Είναι πράγματι άχαρη και σε μεγάλο βαθμό περιττή η συγγραφή «τυπικών» νεκρολογιών για διανοητές του βεληνεκούς του Κλοντ Λεβί-Στρος, ο οποίος έφυγε πριν από λίγες μέρες από τον κόσμο των θνητών, ένα μήνα πριν κλείσει τα 101 του χρόνια. Η δύναμη της ακτινοβολίας του πνεύματός τους υπερβαίνει, ούτως ή άλλως, την εποχή τους, ενώ η πολυπλοκότητα των διανοητικών τους συλλήψεων ξεπερνάει τις αναλυτικές δυνατότητες των ΜΜΕ. Πώς γίνεται να κηδέψεις, συνεπώς, ένα τέτοιο πνεύμα;
Αν οι νεκρολογίες αυτές έχουν τελικά κάποιο νόημα, είναι κυρίως διότι λένε πολλά για το πώς οι σημερινές κοινωνίες κατανοούν το ειδικό βάρος τέτοιων στοχαστών. Και είναι, μάλλον, ενδεικτικό του όλο και υψηλότερου βαθμού αυτογνωσίας των σύγχρονων δυτικών κοινωνιών το γεγονός ότι η είδηση του θανάτου του ανθρώπου που έθεσε τις βάσεις για τη σύγχρονη εθνολογία και άλλαξε το βλέμμα μας απέναντι στους «άγριους» των άλλων πολιτισμών, και άρα απέναντι στος εαυτό μας, βρέθηκε μεταξύ των πρώτων ειδήσεων στις εφημερίδες σχεδόν όλης της Δύσης.
Συστήνοντας μια νέα επιστήμη
Για το νεαρό φιλόσοφο που ξεκινούσε το 1935 από το Παρίσι για να διδάξει κοινωνιολογία στο τότε νεοσύστατο Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο, μόνο και μόνο για να έχει την ευκαιρία να μελετήσει από κοντά ορισμένες φυλές του Αμαζονίου, η μαζική αυτή αναγνώριση, οκτώ δεκαετίες αργότερα, μάλλον θα το έκανε να μειδιά με σαρκαστική διάθεση. Άλλωστε, όταν ξεκινούσε αυτό το περιπετειώδες ταξίδι, που θα τον κρατούσε μακριά από τη Γαλλία για τέσσερα χρόνια, η «Εθνολογία» δεν υφίστατο ως ξεχωριστό επιστημονικό αντικείμενο αλλά εντασσόταν στο πεδίο της κοινωνιολογίας. Ούτε και ο ίδιος άλλωστε -ένας πολιτικοποιημένος 27χρονος με σοσιαλίζουσες απόψεις και μεγάλη μανία με τα αντικείμενα της τέχνης, ο οποίος ακόμη δεν είχε σαφείς στόχους για ακαδημαική καριέρα- γνώριζε ακριβώς τι έψαχνε στις ζούγκλες της Ν. Αμερικής. Άλλωστε, όπως θα σημείωνε μερικά χρόνια αργότερα -σε προκλητικό τόνο είναι αλήθεια- ξεκινώντας το γνωστότερο βιβλίο του, τους «θλιμμένους τροπικούς», «μισώ τα ταξίδια και τους εξερευνητές».
Η ίδια η ζωή θα αποφασίσει βέβαια διαφορετικα. Η έκρηξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου θα βρει τον Κλοντ Λεβί-Στρος στρατευμένο στη Γαλλία, αλλά οι αντισημιτικοί νόμοι του καθεστώτος του Βισύ, όπως και το πρόγραμμα του αμερικανικού Ιδρύματος Ροκφέλερ που θα στοχεύει στη σωτηρία του Ευρωπαίων διανοουμένων από τη ναζιστική λαίλαπα, θα τον εγκαταστήσουν μέχρι το 1947 στη Νέα Υόρκη. Εκεί θα συνδεθεί στενά με τον κύκλο των αυτοεξόριστων υπερρεαλιστών (Μπρετόν, Μαξ Έρνστ κ.ά.), ενώ οι φιλόξενες βιβλιοθήκες της πόλης θα προσφέρουν στον νεαρό επιστήμονα όλο το απαραίτητο υλικό για να οργανώσει τη διατριβή του με θέμα τους Ινδιάνους Ναμπικάρα.
Εκεί θα γνωριστεί, επίσης, με τον άνθρωπο που τον επηρέασε περισσότερο από τον καθένα στο επιστημονικό επίπεδο, τον γλωσσολόγο Ρόμαν Γιάκομπσον, ο οποίος θα το μυήσει στις αρχές του στρουκτουραλισμού, δηλ. της μεθόδου που θα κυριαρχήσει για μία γενιά στις ανθρωπιστικές επιστήμες στη Γαλλία και όχι μόνο. Αλλά, όπως συμβαίνει συχνά, η πολυπόθητη επιστροφή στην πατρίδα θα συνοδευτεί από την εις διπλούν απόρριψη της υποψηφιότητάς του για τη θέση του καθηγητή στο κορυφαίο ακαδημαικό ινστιτούτο της χώρας, το Κολέγιο της Γαλλίας (θα εκλεγεί τελικά αργότερα στην έδρα της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας). Και, όπως συμβαίνει με τα πρωτοπόρα πνεύματα, η απόρριψη θια δώσει στην εθνογράφο την ευκαιρία να συγγράψει, απαλλαγμένος από τα ακαδημαικά βαρίδια, ένα από τα σημαντικότερα βιβλία του 20ού αιώνα. Περισσότερο στοχαστικό και λιγότερο ανθρωπολογικό, οι «Θλιμμένοι τροπικοί» (1955), που θυμίζουν τα φιλοσοφικά λογοτεχνήματα του γαλλικού Διαφωτισμού, ιδίως του Ζ.Ζ. Ρουσό, είναι μια αυτοβιογραφική αναζήτηση του «αγαθού νου» ως ψυχολογικής βάσης για την οργάνωση κάθε αλληλέγγυας κοινωνίας. Θα ακολουθήσουν πολλές άλλες αμιγώς εθνολογικές μελέτες (π.χ. «Άγρια σκέψη», «Το ωμό και το μαγειρεμένο», «Ανθρωπολογία και μύθος»).
Η σκέψη του, οδηγός ζωής
Πού να οφείλεται άραγε, σήμερα, αυτή η μεγάλη αναγνώριση στο πνεύμα του Κλοντ Λεβί-Στρος; Πέρα από τη συμβολή του στη σύσταση αυτού καθαυτού του πεδίου της ανθρωπολογίας, η οποία προφανώς αφορά μόνο τους ειδικούς (πολλοί από τους οποίους έχουν ασκήσει, εξάλλου, έντονη κριτική στο στρουκτουραλιστικό μοντέλο), το έργο του Γάλλο απηχεί σήμερα τρεις βασικές αναζητήσεις των σύγχρονων ανθρώπων της Δύσης. Πρώτα πρώτα, ο Κλοντ Λεβί-Στρος ήταν ένας μεγάλος εραστής της φύσης, αφάνταστα γοητευμένος από τους μύθους αυτούς που περιγράφουν την πρωτεική εκείνη κατάσταση στην οποία ο άνθρωπος ήταν απόλυτα ενταγμένος και σε αγαστή επικοινωνία με το φυσικό του περιβάλλον. Έπειτα, ανέδειξε με πάθος την πολυπλοκότητα που πάει μαζί με τον ρουσοικό ρομαντισμό των υποτιθέμενων «πρωτόγονων» πολιτισμών, στιγματίζοντας το ρατσισμό και την αποικιοκρατία της Δύσης ως τα μεγαλύτερα αμαρτήματά της. Τέλος, υπήρξε αμετανόητος υποστηρικτής της πολιτισμικής ποικιλίας και του δικαιώματος των μικρών λαών να μείνουν πιστοί στον παραδοσιακό τρόπο ζωής τους απέναντι στην ισοπέδωση του σύγχρονοι μαζικού πολιτισμού. Πρωτοπόρος της «οικολογικής συνείδησης», πρώιμος οπαδός της «αντι-παγκοσμιοποίησης», κήρυκας της αναζήτησης της αυτογνωσίας μέσω ενός αποστασιοποιημένου βλέμματος που θα καθιστά τον «εγκεφαλικό άγριο» πρότυπο ζωής για τον σύγχρονο εκμαυλισμένο άνθρωπο: ιδού ένα σπουδαίο τρίπτυχο για όσους αναζητούν έναν οδηγό πλεύσης στον μετανεωτερικό μας κόσμο. |
|
Θ.Βοήθειας 
Αναζήτηση 
Εγγεγραμμένα μέλη 
Ομάδες Χρηστών
Εγγραφή
Προφίλ 
Συνδεθείτε, για να ελέγξετε την αλληλογραφία σας 
Σύνδεση 
